MEMBRUM VI.

Quid sit cognoscere Deum in praesentia, secundum quod in omni creatura dicitur esse essentialiter, praesentialiter,

ei potentialiter ? Sexto quaeritur, Quid sit cognoscere Deum in praesentia, secundum quod in omni creatura dicitur esse essentialiter, praesentialiter, et potentialiter ?

Per hoc enim certitudinaliter scimus, quod inter omnem rem non est inclusus, et extra omnem rem non est exclusus, et supra omnem rem ab infimis non elatus, et infra omnem rem a supremis non depressus, ut dicit Gregorius. Et ita certitudinaliter scimus Deum esse in creaturis, nec dubitare licet.

In contrarium hujus, quod melior et certior inhabitatio videtur esse per gratiam, quam per naturam: et cum inhabitat per gratiam, non certi sumus de praesentia Dei: quia nemo scit utrum odio vel amore dignus sit . Ergo multo minus scimus eum praesentem esse per naturae vestigium vel imaginem.

Juxta hoc quaeritur, An Deus sit incognoscibilis quocumque modo, nisi per assimilationem ad ipsum ?

Et videtur, quod non.

1. I Joan, iii, 2: Scimus quoniam cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est. Praemittit, similes ei erimus, ut notetur esse causa ad videndum Deum: non ergo videtur nisi per assimilationem ad ipsum. 2. Adhuc, Dionysius in Caelesti hierarchia vult quod Deus immittendo lumen in Angelos et homines, et Angeli et homines purgant dissimilitudinis habitum. Sed dissimilitudinis habitus non purgatur, nisi per similitudinis habitum: quia purgatur oppositum per oppositum. Ergo videtur, quod Deus non videtur, nisi per illuminationem assimilantem nos Deo.

3. Adhuc, Empedocles dicit, et Aristoteles probat in II de Anima, quod simile simili cognoscimus. Ergo nullius rei cognitio fit, nisi per assimilationem ad illam: ergo nec Dei.

4. Adhuc, Augustinus in libro IX de Trinitate: " Cum Deum cognoscimus, quaedam similitudo Dei in nobis est, qua Deum cognoscimus . "

In contrarium est, quod ante probatum est, quod facie ad faciem videre, est sine medio videre: per similitudinem autem videre, per medium videre est.

Solutio. Ad haec et hujusmodi dicendum, quod indubitanter Deus cognoscitur in creaturis, sicut probatum est: quia medium probandi Deum esse, in creaturis certum est et in nostra facultate. Effectus enim certus per quem causa ostenditur, quem nisi causa continua actione detineret, in nihilum decideret. De quo tamen in sequentibus, qualiter Deus in creaturis sit, disputabitur et subtilius inquiretur. Inhabitatio autem per gratiam, non dicit tantum Deum esse in nobis sicut influentem esse et continentem, sed insuper dicit acceptionem qua Deo accepti sumus, et opus nostrum acceptum: quae acceptio non sufficienter repraesentatur per effectus. Et ideo an Deus sit in nobis per gratiam, dubium relinquitur. Et ideo licet inhabitatio per gratiam dignior sit quam inhabitatio per naturam, tamen non est certior ad demonstrandum.

Ad id quod ulterius quaeritur de similitudine, dicendum quod non videtur Deus, nisi per habitus videntem Deo assimilantes, non similitudine aequiparantiae, sed imitationis, ut dicit Augustinus. Sed tales habitus divini sive sint naturales, sive gratuiti, sive gloriosi, media sunt coadjuvantia videntem et non in- terstantia. Et hoc intendit Augustinus cum dicit, quod " generatur similitudo Dei in nobis. "

Quod autem Dionysius dicit, quod illuminatione purgatur dissimilitudinis habitus, intelligitur de dissimilitudine habituali privationis quae purgatur immisso habitu, sicut ignorantia purgatur scientia, et sicut caeci illuminati per Christum caecitate mentis purgati sunt. Habitus enim assimilat, et privatio tollit assimilans, et dissimilitudinem facit.

Et quod dicitur, Simile simili cognoscitur, verissimum est in omnibus: sed in his quae sunt actus purus, qui est et causa et Intellectus, et lux et intelligibile, non differt simile a simili per substantiam, sed per esse secundum rationem tantum, scilicet secundum esse quod habet in intelligentia participante ipsum, et secundum esse quod habet in seipso. Et ideo non facit hoc similiter distantiam videntis a re visa. Et hoc est quod dicit Bernardus in libro de Consideratione ad Eugenium: " Beata visio est videre Deum in se, videre Deum in teipso, et in omnibus aliis. Hae enim visiones non differunt per differentiam visibilis secundum substantiam, sed per differentiam esse, quo aliter est in se, et aliter in aliis. "