CAPUT I.

De humilitate Mariae.

Descripturi cum diligentia incomparabiles virtutes Virginis gloriosae, primo confugimus ad ejus gratiam exorantes suppliciter ut pie nobis refundat de sua plenitudine copiosa. In manu enim illius et nos et sermones nostri . Unde quoties de ea loqui desideramus, clamandum est ad eam : Domina, Domina aperi nobis, et para pauperi in tua dulcedine copiosa.

Primo igitur videndum est de humilitate ejus, quae inter universas et singulas virtutes ipsius obtinere meruit principatum : quia custos erat et quasi magistra caeterarum virtutum. Hieronymus in illa homilia: Cogitis me, o Paula, circa finem homiliae : " Quid nobilius matre Domini, quid splendidius ea, quam splendor elegit paternae gloriae ? Quid castius ea, quae corpus Christi sine contagione generavit?Et tamen in ea solam humilitatem respexisse Dominum profitetur, quae, videlicet humilitas, custos est caeterarum virtutum. Collocaverat enim in. tuto stationis portu sublimia meritorum suorum exercitia, et ideo divinitus illustratur. Unde Dominus ait: Ad quem respiciam, nisi ad humilem et quietum, et trementem sermones meos ? Fecit enim quod promiserat, et respexit humilitatem ancillae suae. Unde et beatam eam dicunt omnes generationes . Siquidem de humilitate rexit in terris ipse Magister et Dominus Angelorum dicens, Matth. XI, 29 : Discite a me, quia mitis sum et humilis corde, etc. Et hanc ejus lectionem retinuit prae caeteris beatissima Virgo, licet et caetera omnia verba Filii, Angelorum, et ipsius Simeonis conservaret in corde suo . " " Non ergo beata Maria, sicut dicit ibidem Hieronymus, a Filio suo didicit caelos fabricare, non Angelos creare, non miracula deitatis insignia operari, sed tantum humiliari, caeteraque virtutum documenta intra humilitatis custodiam aggregare. "

Sed jam videamus intelligentiam horum duorum versuum, quos concepto Salvatore de exuberante gratiae plenitudine inter caeteros sui Cantici versus cum ineffabili gaudio eructavit : Respexit Dominus humilitatem ancillae suae : ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. Quia fecit mihi magna qui potens est, et sanctum nomen ejns .Respexit, inquit. Quia vero de respectu gratiae hic agitur, considerandum est diligenter qualiter per gratiam respiciat hominem Deus. Nam ipsum vocabulum respectus quamdam expressionem notat, ut pius aliquid esse videatur respicere, quam videre : quasi enim respicere est prius abjectos et derelictos visitare. Nam quasi averti ab homine tunc Deus dicitur, cum per districtionem judicii gratiae suae dona subtrahit: cum vero placatus per misericordiam subtracta restituit, rursum per respectum gratiae ad eum se convertit. Bene ergo Maria Dominum solam humilitatem in se respexisse testatur : quia divinitatis propitiationem quam humana natura in primis parentibus per superbiam perdidit, in Maria per humilitatem recuperavit. Nam quia in ea Verbum Patris carnis substantiam quam sibi uniret assumpsit, quasi ad eam quam prius abjecerat naturam sublimandum, per misericordiam respexit. Respexit Deus humilitatem Mariae, cui per humilitatis meritum dedit, ut Filium suum in carne conciperet, et de sua carne verum Deum et hominem, omnium hominum, quantum in ipso est, Salvatorem generaret. Cujus humilitatis virtutem mox determinans subjungit: Ancillae suae : nam quia se humiliter quod erat ancillam cognovit, ideo quod non erat sublimiter esse mater promeruit. Exinanivit se exemplo Filii sui formam ancillae accipiens. Propter quod et Deus exaltavit eam, et donavit illi nomen

quod est super omne nomen post nomen Filii sui , ut in nomine ipsius omne genu flectatur caelestium, terrestrium, et infernorum , excepto genu Filii sui, qui tamen subditus fuit illi, et Joseph propter eam : et coram ea, ut creditur, multoties genullexit sicut illius coram matre. Respexit igitur Deus humilitatem ancillae suae. Non dicit, quod respexerit virginitatem suam, sed humilitatem : ex ea enim parte plus eam diligebat: et ubi. amor, ibi oculus. Vel, respexit, id est, approbavit, sicut glossat Augustinus. Ideo ipsa potuit dicere Deo multo verius quam David illud Psalmi xxx, 8 : Quoniam respexisti humilitatem meam, salvasti de necessitatibus animam meam. Averteret enim Dominus faciem suam ab omni muliere propter peccatum Hevae : sed percepto odore nardi humilitatis beatae Virginis, et fumo virgulae, de quibus infra dicemus, respexit, id est, retro se adspexit, quasi post tergum humilitatem ancillae suae : et sic convertit se ad viam portae sanctuarii exterioris . Porta Maria : via portae, humilitas Mariae. Et ad haec humilitas via est, qua ad matris et Filii gratiam pervenitur.

Item, Humilitas dicitur quasi humi latens. Latebat enim humilitas in corde Virginis : sed interim ipsa etiam ignorante ascendebat humilitatis ejus meritum sicut virgula fumi, usque ad sedentem in throno Dominum majestatis. Et ipsa ejus humilitas quae sola capax est gratiae et sola meretur impleri, fuit quasi quoddam vas capactssimum, in quo et sibi et nobis recepit gratiam abundanter, ut de plenitudine gratiae ejus omnes reciperemus gratiam pro gratia . Ideo etiam in persona ejus dicit Esther Assuero : Facies tua, id est, respectus tuus quo respexisti humilitatem ancillae tuae, plena est gratiarum . Consideravit enim Dominus respiciens humilitatem

ancillae, scilicet vasis illius capacitatem, et secundum ipsam capacitatem infudit ei gratiam. Haec est consuetudo Domini, Unde dicit, Matth. xxv, 15 : Unicuique tradidit Dominus talenta sua secundum propriam virtutem. Haec propria virtus proprie est humilitas. Et quia tantum se humiliavit illa, quae tanta erat, et Filius Dei amore ipsius tantum humiliavit se, et eo momento quo dixit : Ecce ancilla Domini, fiat mihi, etc. , inclinavit caelos et disrupit : et descendit in eam. Quia etiam tantum ascendit Mariae humilitas ad Deum, tantum se humiliavit divina sublimitas ad Mariam.

Item, Proverb.XXXI, 18, dicitur de forti muliere quae proprie est Maria : Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus. In negotiatione datur vinum, et accipitur aliud, sicut dicit Augustinus. Beata siquidem Virgo exposuit Deo humilitatem suam, dicens : Ecce ancilla, cujus pretiositatem attendens Dominus concupivit eam, et dedit ei se pro humilitate. Et sicut Gallice dicitur, quod mercatum est inventio, ita factum est hic. Unde : Invenisti gratiam apud Deum . Praecipuus enim decor beatae Virginis ejus fuit humilitas, de qua proprie dictum est : Concupiscet rex decorem tuum .

Respexit humilitatem ancillae suae. Per hoc dictum, ancillae suae, commendatur humilitas Mariae. Duo autem sunt, humilitas et humiliatio, et utrumque excellenter reperire est in Maria. Humilitas est intus in virtute mentis, humiliatio est foris in abjectione humanae opinionis. Habetur autem quandoque humilitas sine humiliatione, quando videlicet aliquis justus licet coram hominibus despicabilis non appareat, intus tamen humilitatis meritum coram Deo inviolatum conser- vat, quando mundus ei crucifixus est , ipse tamen mundo crucifixus non est : quia gloriam humanam quam loris non quaesitam accipit, intus per virtutem humilitatis oblatam contemnit. Humilitatem vero cum humiliatione habet, qui et coram Deo humilis est, et coram hominibus despicabilis. Isti mundus crucifixus est, et iste mundo : quia per humilitatem mundum contemnit, et per humiliationem a mundo contemnitur. Non potest autem haberi humiliatio sine humilitate. Maria ergo quae apud Deum humilis erat, et apud homines propter Deum abjecta, in utroque se a Deo respectam testatur. Quia et ejus humilitas apud Deum acceptabilis facta est, et ejus humiliatio apud homines in gloriam commutat a.

Unde subdit : Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. Usque ad illud namque tempus apud homines opprobrium sterilitas portaverat : quia integritatem virginitatis thoro maritali praeponebat. Sed unde in priori generatione carnali quasi maledictionis sententiam sustinuit, inde nunc ab omni generatione merita benedictione collaudatur, cui soli hoc inter foeminas omnes concessum est, ut et fructum fecunditatis haberet, et integritatem virginitatis non amitteret. Respexit ergo Deus humilitatem ejus, et abstulit humiliationem. Et ideo, inquit : Ex hoc beatam me dicent omnes generationes.

Item, Respexit humilitatem ancillae suae. Nomen ancillae, nomen servile est, et est quadruplex servitus. Prima conditionis, qua omnia debent servire suo creatori, sicut opus factori suo, et ejus dispositionibus obtemperare et sequi instituta, ut sicut ab ipso facta sunt, ita non nisi sub ipso et secundum ipsum incedant. Secunda necessitatis : quia Deo servire dicuntur malae voluntates, quae cum ejus jussionibus contraire nituntur, per ineffabilem tamen ejus dispositionem arctantur, ut nihil sine ipsius nutu ad effectum perducere queant. Unde dicit auctoritas : " Ei militat omne quod obstat. " Serviunt ergo nolentes ejus dispositioni, qui volentes subjecti non sunt ejus praeceptioni. Tertia timoris, quando divina praecepta non ex dilectione implemus, sed ex formidine. Quarta dilectionis, quando voluntarie jussionibus illius obtemperamus: quia ipsum qui jubet diligimus, nec aliud in nostra servitute extra ipsum commodum quaerimus, quam ut secundum ipsum ambulantes, ad ipsum pervenire valeamus. Hoc enim est propter ipsum facere quod ipse jubet, propter ipsum adipiscendum facere quod jubet.

Ex his quatuor servitutibus videtur illa commendari in hoc loco, quae est secundum debitum conditionis : hanc enim primi parentes in paradiso exhibere conditori noluerunt : quoniam in superbiam elati despexerunt esse sub illo a quo conditi fuerant, et voluerunt perverse esse cum illo in majestate consimiles, qui non erant in natura aequales. Convenienter ergo gratia culpae respondet. Heva per superbiam se esse creaturam et opus Dei non considerans, Deo parificari voluit, Maria autem suo factori humiliter se subdens ancillam se nominavit : et idcirco illa abjecta, et ista electa est : superbam despexit, et humilem respexit : et quod superba perdidit, humilis recepit. Ideo ait : Respexit humilitatem ancillae suae. Respexit humilitatem, respexit humiliationem. Humilitatem respexit, humilem remunerans : humiliationem respexit, humiliatam exaltans. Hoc habuisti supra distinctum.

Sequitur : Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes, quae amissam beatitudinem per fructum uteri mei recuperabunt, qua per fructum ligni metitum privatae sunt : omnes beata dicent, ut parum jam sit in praeventa

generatione sustinuisse sterilitatis opprobrium, quae ab omni generatione futura pro fructu faecunditatis meae vocabor beata. Ex hoc, inquit, ac si diceret ipsi Elisabeth, cum qua et coram qua loquebatur : ex quo per os tuum sua magnalia quae in me operatus est Dominus aperuit, ex hoc eadem in omnes generationes manifestando magnificabit.

Omnes generationes : omnes, inquit, quae sunt generationes caeli et generationes terrae. Unde Apostolus, ad Ephes. iii, 15 : Ex quo omnis paternitas in caelis et in terra nominatur. Et merito beatam eam dicunt omnes generationes, quae omnibus generationibus vitam et gloriam genuit, in qua Angeli gloriam, justi gratiam, peccatores veniam inveniunt in aeternum. Merito in eam respiciunt oculi totius creaturae : quia in ea et per eam et de ea benigna manus Omnipotentis quidquid creaverat, recrtavit.

Item, Omnes generationes : generationes enim caeli, id est, Angeli, beatam eam dicunt : quia per eam sunt reintegrati Generationes terrae quae eam praecesserunt, scilicet Patriarchae et Prophetae, beatam eam dicunt : quia per eam sunt ab inferno extracti. Generationes terrae, scilicet Apostoli et Sancti qui cum ea corporaliter conversati sunt, beatam eam dicunt : quia per partum ejus sunt redempti, Generationes ejus quae sequuntur, ut nos sumus, beatam eam dicunt : quia per eam redempti sunt et gratia illustrati.

Aliter : Beatam eam dicunt omnes generationes, id est, tres generationes quae perierant. Prima sine patre et matre, ut in Adam : secunda de patre sine matre, ut in Heva : tertia de patre et matre, ut in Noe, Abraham, et caeteris omnibus: quarta autem generatio de matre sine patre, quae fuit in Christo, liberavit tres praedictas, in cujus rei figura dictum est Abrahae de semine suo, Genes. xv, 1G : Generatione quarta revertentur huc, scilicet ad terram promissionis de aegyptiaca servitute.

Aliter : Omnes generationes appellat tres generationes, scilicet cordis, oris, operis, quae debent Mariam incessanter beatam dicere et praedicare, ut ei dicatur : Generatio et generatio laudabit opera tua, id est, omnis generatio, et potentiam tuam pronuntiabant. Magnificentiam gloriae sanctitatis tuae loquentur, etc. .

Item, Generationes cordis sunt fides, spes, charitas, humilitas, obedientia, timor, reverentia, cogitatio, desiderium, exsultatio, pietas, misericordia, commemoratio, intentio, suspirium, dilectio, et hujusmodi, quibus omnibus debemus beatificare Mariam, ut supra ostensum est. Generationes oris sunt laudatio, honorificatio sive honorificentia, praedicatio, confessio, magnificatio, benedictio, cantatio, oratio, gratiarum actio, salutatio, et hujusmodi, quibus omnibus debemus beatificare Mariam, ut supra assignatum est. Generationes operis sunt munditia, manuum erogatio, pura elevatio, bona operatio, et caetera exercitia de quibus supra assignatum est. Generationes ergo cordis respiciunt ad Mariae dilectionem, generationes oris ad ejus venerationem, generationes operis ad. ejus imitationem et bonam operationem, ad. gloriam nominis ejus. Ideo dicitur in Psalmo cii, 1 : Omnia quae intra me sunt, benedicant nomini sancto ejus.

Beata igitur Maria et beata ejus humilitas, quae Deum hominibus peperit, vitam mortalibus edidit, caelos innovavit, mundum purificavit, paradisum aperuit, et hominum animas ab inferis liberavit. 0 vere, inquam, gloriosa Mariae humilitas, quae porta paradisi efficitur, scala caeli construitur. Facta est certe humilitas Mariae scala caelestis, per quam Deus descendit ad terras, sicut dicit Augustinus.

Sequitur explanatio secundi versus :

Quia fecit mihi magna qui potens est. Magnum enim fuit Mariae ut Dei Patris Verbum, carne sua indutum, utero gestaret. Magnum fuit, ut dum se ancillam confessa est, sui plasmatoris mater fieret. Sed haec omnia si magna sunt, impossibilia tamen non sunt ei a quo facta sunt: quia potens est. Haec scilicet magna, ut creatura ederet creatorem , famula generaret Dominum, per eam Deus redimeret mundum, et ad vitam mortuos revocaret. Beatus IIdephonsus : " Haec magna sunt, ut per hanc Virginem fieret Deus homo, fieret Verbum caro, Filius Dei factor omnium fieret filius illius matris, quam ipse formaverat, essetque dominator nascendo subditus ancillae, quam ipse condiderat : sicque haberet in subdito ancilla Dominum, ancillam Dominus in praelato. " (Multa de hujusmodi invenies in nono privilegio Mariae.) Fecit, inquit, mihi magna qui potens est. Et singulariter magna : quia singulariter potens. Et non dixit : Hoc vel hoc potest, sed potens est, inquit, ut Omnipotentem illum intelligas, qui absolute potens dicitur : quia omnia potest. Potentem ergo Maria confessa est Dominum, nec amplius dixit : quia credi potest ejus potentia, quia est. Sed qualis sit et quanta, comprehendi omnino non potest. Idcirco solum confessa est potentiam, discutere non praesumpit : quia sciri non potest quanta est, de qua verissime scitur, quia immensa est. Summe enim potens est : quia potest omne quod possibile est. Nec ideo minus potest, quia impossibilia non potest : quia impossibilia posse non est posse, sed non posse. Siquidem de potentia potest omnia Deus : sed de justitia solummodo potest ea quae justa sunt. Unde super illud Matthaei, XXVI, 39 : Pater, si possibile est, transeat a me calix iste, dicit Origenes : " Quantum ad justitiam ejus, qui non solum potens est, sed etiam justus, non sunt possibilia nisi ea quae justa.

sunt. " Ideo de Christo dicit quidam eleganter : " Quia licet possit omnia, non potest posse vitia. " Hoc solum soli deficit. Sed talis impotentia, si dici debent talia, potentiorem efficit.

Propter hoc inquit Maria : Quia fecit mihi magna qui potens est. Non ait per me, nec in me fecit magna : sed mihi, inquit, fecit magna. Quod enim in ea ad omnium salutem facta sunt, hoc. privilegio electionis ad ejus gloriam singulariter est ordinatum. Et ideo dixit magna, nec addidit qualia : quia cum omnia opera Dei humani sensus capacitatem exsuperent, praecipue sacramentum redemptionis, et incarnationis Verbi mysterium super omnia ineffabile esse constat. Nihil enim umquam magis mirum factum est quam ut Deus homo fieret, et natura incomprehensibilis corporis substantiam ita sibi uniret, ut nec minus in ea esset quam in se erat immensa : nec minor in se existeret, quia in illa fuerat tota. Haec ergo sunt magna et ineffabiliter magna, quae in Maria facta sunt ad. omnium salutem, et Mariae facta sunt ad gloriam singularem. Idcirco ait : Quia fecit mihi magna qui potens est.

Sequitur : Et sanctum nomen ejus. Sanctum est in se, et in nobis sanctificatur nomen ejus, dum nos sanctificamur in nomine ejus. Quid est nomen ejus? fama ejus : nomen ejus, cognitio ejus : fides ejus, nomen ejus. Hoc nomen cum sanctis sanctum est : quia glorificatur a sanctis et benedicitur, a perversis blasphematur, sicut dicit Apostolus ad Romanos, II, 24. Ergo quia magna fecit ei, sanctificatum est nomen ejus : quia dum Verbum in carne mirabiliter nascitur, gloria Dei per Verbum in hominibus declaratur. Unde dicit, Joan. XVII, 4? te clarificavi super terram, etc. E fecit mihi magna qui potens est, ei sanctum nomen ejus.

Fecit etiam Dominus Mnriae magna in terris, exaltans eam super omnes homines : magna in caelis, exaltans eam super omnes Angelos : magna in inferis, subjiciens ei universas potestates tenebrarum.

Item, Beda : " Cum dicit Maria : Fecit Dominus mihi magna, nil meritis suis tribuit, quae totam magnitudinem ad illius donum refert, qui. essentialiter potens et magnus existens, fideles suos de parvis atque infirmis fortes facere consuevit et magnos. "

Sequitur : Et misericordia ejus a progenie in progenies timentibus eum. Milii, inquit, fecit, non tamen soli singulariter, sed uni excellenter. Verumtamen misericordia ejus a progenie in progeniem : nemo a gratia excluditur, sed in omni gente qui timet Dominum et operatur justitiam, acceptus est illi .

In progenie ei progenies, hoc est, in omnes progenies. In hac ergo gratia nihil discernit hominem nisi timor Dei. Sic Graecus aut barbarus, masculus aut foemina, servus aut liber timeat Deum, et salvus erit.

Postea misericordiam istam quae praestatur timentibus, et humanae redemptionis ordinem latius explicat, dicens : Fecit potentiam, elo.

Item, Humilitas Mariae signatur per nardum, de qua sic loquitur ipsa, Cantic. I, 11 : Bum esset rex, id est, Christus, in accubitu suo, id est, in sinu Patris nondum factus visibilis, nardus mea, id est, humilitas, dedit odorem suum, id est, solitum. Nardus est herba humilis et calida, et valde proprie Mariae signat humilitatem. Unde signanter dicit, Nardus mea : quia ejus humilitas magis ex calore charitatis quam ex veritatis cognitione processit. Est enim humilitas quam veritas parit, quae consistit in cognitione, et haec est in intellectu. Si enim te ad lumen veritatis sine dissimulatione inspicias, eris profecto vilis in oculis tuis, quamvis id nondum patiaris in oculis aliorum. Humiliaberis ergo ex veritate et non ex charitate. Est et alia humilitas quam charitas forrnat et informat, et haec est in affectu. Quam si habueris, voles quantum in te est eam de te omnes tenere sententiam, quam apud te veritatem habere cognoscis. Quantum in te est dico : quia multa sunt in nobis quae ab aliis sciri non expedit : eo quod nocere posset scientibus. Ideo dicit beatus Bernardus : " Verus humilis non vult humilis praedicari, sed vilis reputari. " Alioquin si privato amore tui vel timore vilitatis altis nolis innotescere qualis es, minus probaris diligere veritatem, et timendum est ne incurras illud Proverbiorum, xx, 10 : Pondus etpon- rfws,etc, utrumque abominabile est apud Deum. Tu enim te depretiaris in occulto trutina veritatis ponderatus,et foris alterius pretii mentiens majori pondere te vendis quam ab ipsa accepisti. Ideo dicitur, Proverb.XXVII, 21 : Quomodo probatur in conflatorio argentum, etc, sic probatur homo ore laudantis. Et haec tentatio tanto gravior est, quanto major est qui laudat. Processit igitur Mariae humilitas et amore quae peccatum non habuit, cujus causa humiliaretur: et ideo bene signata est per nardum.

Item, Humilitas Mariae pretiosissima. Unde, Proverb.XXXI, 10 : Procul et de ultimis finibus pretium ejus. Quia Christus pro humilitate dedit ei se, ut supra

ostensum est: et ideo signatur per aurum throni Salomonis, quod erat fulvum nimis, Gallice or fin. Humilitas enim aliorum sanctorum aurum pallidum est. Unde : Posteriora dorsi ejus in pallore auri . Sed aurum Maria fulvum nimis, id est,pretiosissimum. (Quaere titulo de throno.) Unde, Proverb.XXVII, 21 : Quomodo probatur, etc. Sicut enim pretiositas auri omnia metalla transcendit, sic Mariae humilitas omnem gradum humilitatis excessit. Quanto enim Maria fuit virtutibus praeeminentior, tanto in ipsa humilitas mirabilior.

Humilitas Mariae in corde et sensu : nihil de se sentiens vel aestimans aut cogitans magnum, filia et imitatrix patris sui David qui dicit : Si non humiliter sentiebam, etc. . De Domino vero magna sentiebat, dicens : Magnificat anima mea Dominum , non meipsam : a solis enim humilibus honoratur Dominus, etc.

In cogitatu. Unde dicit ei sponsus ab humilitate cogitationum ipsam commendans, Cantic.VI, 4 : Capilli tui sicut grex caprarum, quae, apparuerunt de Galaad. Capilli isti sunt cogitationes humiles, quae de corde velut de capite oriuntur, et ascendunt de monte Galaad, id est, de sublimitate perfectionis suae quam commendant, et de qua loquuntur omnia testimonia Scripturarum. De hoc enim monte greges humilium cogitationum ejus ascendebant, cum considerata sua celsitudine quain divina munificentia in tantum honorabat, se et sua per humilitatem extemiabat, sicut capilli tenues sunt, macilenti. et exiles : nominans se ancillam. Bene autem, dicitur, Ascenderunt, licet descenderent : quia hujus descensus in oculis suis, ante oculos Domini erat quidam magnus ascensus.

In oculis et visu. Unde videtur dixisse cum David : Neque elati sunt oculi mei . Item, 11 Reg, VI, 22 : Ero humilis in oculis meis, etc. Oculi enim deficientes, et anima esuriens dat tibi gloriam et justitiam Domino, sicut dicitur, Baruch, II, 18. Non enim fuit similis generationi, cujus excelsi sunt oculi, et palpebrae ejus in alta surrectae . Nec similis illi mulieri, cujus fornicatio in extollentia oculorum, ei in palpebris illius agnoscetur , Nec de

illis filiabus Sion, quae nutibus oculorum ibant . Quin potius orasse creditur illud Ecclesiastici, XXIII,5: Extollentiam oculorum meorum ne dederis mihi, Domine.

In auditu, juxta consilium Spiritus saucii, qui eam docuerat dicens : Inclina autem tuam, etc. , id est, humiliter audi nuntium Gabrielis. Sic et ipsa fecit. Et haec auris inclinatio quoad se, fuit quasi quaedam erectio auris quoad. Deum. Unde et ipsa dicit cum Filio, Isa. l, 4 et 5 : Erigit mane, mane erigit mihi aurem, ut audiam quasi magistrum. Dominus Deus aperuit mihi aurem, ego autem non contradico, etc. (Quaere infra titulo de obedientia ejus.)

In olfactu : non enim fuit de illis quorum spiritus in naribus eorum est. Isa. II, 22 : Quiescite ab homine, cujus spiritus in naribus ejus est, etc. Nec fuit quasi rhinoceros, qui unicum cornu, quo signatur superbia, quae diligit singularitatem, gestat in nare. Nec oportuit, quod indignatio sagittarum Domini ebiberet spiritum ejus , id est, spirituositatem superbiae, quia nulla fuit in ea.

In sermone et voce. Unde audita magnitudine et multitudine promissorum quae ei Angelus faciebat, respondit tamquam humillima mulierum : Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum , ut istud secundum sit nominativi casus. Primum enim verbum Angeli fuit: Ave, gratia plena. Secundum fuit : Dominus tecum. Et istud secundum verbum optabat sibi fieri, ut scilicet Dominus esset cum ea sibi carnem assumendo de substantia carnis suae. Ratione etiam vocis vel sermonis potuit vere dicere illud quod dixit Domino Moyses, Exod.IV, 10, secundum aliam translationem : " Gracilis vocis ego sum, etc. " Gracilitas vocis humilitas sermonis : non enim fuit de il- lis qui dicunt : Labia nostra a nobis sunt, etc. . Nec de illis quibus dicitur, I Reg. II, 3 : Nolite multiplicare loqui sublimia gloriantes : recedant vetera de ore vestro, elo. Nec in ore ejus fuit virga superbiae . Propter hanc enim humilitatem vocis vel. sermonis dicit ei. Filius, ipsam commendans a voce, Cantic. II, 14 : Sonet vox tua in auribus meis : vox enim tua dulcis, etc. Item, Cantic. IV, 9, commendat, eam ab humilitate tam mentis quam vocis, dicens ei : Vulnerasti cor meum..., in uno crine colli tui, (Quaere infra titulo de pulchritudine ejus, et bene expositum invenies). Fuit etiam alio modo humilis in. voce : quia numquam gloriata est in melodia tinnulae vocis : quin potius habuisse creditur gemitum pro cantu. Vel, turturi et umbae saepius comparatur, quam vel e, vel

philomenae. Cantic. iii, 12 : Vox turturis audita est, etc, quando scilicet respondit Gabrieli : Ecce ancilla Domini , etc.

In opere, quando videlicet Elisabeth cognatae suae minori se ministravit. Et etiam gradum istum excessit, cum laudata ab Angelo tam multipliciter et ab ipsa Elisabeth dicente : Unde hoc mihi ut veniat mater Domini mei ad me ? non superbivit. In hoc etiam quod purgari secundum legem non erubuit, licet purgatione non egeret, cum de viro non concepisset : noverat enim, quod qui facit superbiam, non habitabit in medio domus ejus.

In colli et capitis demissione, quorum elevatio signum est elationis, demissio signum humilitatis : non enim fuit de illis filiabus Sion, quae elevatae ambulabant extento collo . (Quaere infra titulo de pulchritudine ejus, ubi agitur de collo). Sed magis exemplo David operto capite , et exemplo Achab humiliati coram Domino

demisso capito Creditur ambulasse, qui, scilicet Achab, inde legitur a Domino commendatus.

In gustu, cum numquam aliquid gustaverit, quod gustatum afferret mortem animae . Sicut prima mater Heva pomum appetiit toxicatum, quod per inobedientiam devoravit, et lethali gustu virum suum et totam posteritatem suam adduxit miseriae servituti.

In tactu : nam contrectasse creditur membra Filii sui cum omni humilitate, reverentia, et tremore, quem certis sirne noverat Unigenitum Dei.

in incessu : quia non ambulavit in magnis, nec in mirabilibus super se . Nec fuit de illis filiabus Sion, quae composito gradu incedebant pedibus suis . Nec similis illi cui dicitur, Ezechiel. xxv, 6 : Pro eo quod plausisti manu, et percussisti pede, et gavisa es ex toto affectu, etc.

In habitu et omni motu et gestu (Quaere de habitu ejus exteriori, titulo de vite, ubi agitur de cortice vitis : et titulo de virga, ubi agitur de cortice virgae.) Noverat enim, quod ex visu cognoscitur vir, id est, ex ornatu qui exterius apparet, et quod amictus corporis et risus dentium ei ingressus hominis enuntiant de illo et quia non tam convenit ornari veste, quam moribus, sicut dicit Hieronymus. Noverat etiam prohibitionem illam Ecclesiastici, XI, 4 : In vestitu ne glorieris umquam.

Item, Notandum quod beata Virgo in tantum humilitate plena fuit, quod quanto magis a Deo, ab Angelis, et ab hominibus extollebatur, tanto magis a seipsa dejiciebatur. Nam cum inhumani generis tota universitate singulariter ad hoc eligeretur ut fieret Angelorum domina, caelorum regina, hominum advocata, mundi imperatrix, saeculi dominatrix, Creatoris mater et nutrix : tamen in tantum se disposuit et dejecit, ut se nihil aliud diceret quam Dei ancillam, licet genitricem ejusdem Domini se fieri praevideret. Volebat siquidem libere transire per foramen acus, quod longum est et angustum : nihil enim magnum vel grossum transire potest per illud. Nec sufficit in illud intrare, sed necesse est per illud transire : qui enim intrat et non transit, nihil proficit. Intrat et transit, qui quod bene incepit, melius consummat. Quisquis enim transire non habet per ostium parvissimum, quanto magis se constringit et humiliat, tanto facilius intrat. Quam cito autem se erigit, tam cito offendit et ab ostio se excludit. Propter hoc dicit Dominus, Matth. xviii, 4 : Quicumque humiliaverit se sicut parvulus iste, etc. Beatus Maximus : " Vis magnus esse in caelo, et magnus valde et valde nimis, esto parvus in terra, et parvus valde et valde nimis : sic enim habebis in caelo ingressum facilem et locum sublimem. "