CAPUT XXII.

De divitiis Mariae.

Viso de paupertate Mariae, videndum est de divitiis ejus.

Et primo notandum est, quod ipsa dicitur thesaurus Domini, Unde, Sapient. vii, 14 : Infinitus est thesaurus hominibus : quo qui usi sunt, participes facti sunt amicitiae Dei, propter disciplinae dona commendati. Thesaurus est ubi diversarum operum divitiae quasi minutatim recluduntur, ut quasi simul in unum ibi cumulum reperiantur. Est autem thesaurus nomen ex Graeco Latinoque compositum : nam AdminBookmark repositum vel repositio Graeci dicunt, Latini aurum, quod junctum sonat repositum aurum vel repositorium auri. Maria ergo thesaurus I quia in ea ut in gazophylacio reposuit Dominus omnia dona gratiarum, meritorum, virtutum et praerogativarum, donorum et charismatum : et de thesauro largitur ipse larga stipendia suis militibus et operariis. Et istae sunt divitiae quae addunt amicos plurimos , scilicet Deum, Angelos, et homines sanctos. Dicitur etiam thesaurus hic infinitus, id est, inexhaustus, hominibus, id est, ratione utentibus : quo qui usi sunt, operantes secundum consilia et exempla ejus, et ad ejus gloriam et honorem : participes facti sunt amicitiae Dei, id est, facti sunt amici Dei. Ipsa enim dicit cum Filio, Joan. XIV, 21 : Qui diligit me, diligetur a Patre et Filio meo, Item, illud Joannis, xv, 14 : Vos amici mei estis, si feceritis, etc.

Nota, quod quidam habent Mariam vel Christum in corde per dilectionem,

alii in lingua per laudem, alii in codice per scripturam, alii in manu per operationem, sine qua tria praedicta non sufficiunt, quia probatio dilectionis exhibitio est operis : et isti soli remunerabuntur. Unde dicitur in judicio, Matth. xx, 8 : Voca operarios, et redde illis mercedem, et illis solis.

Propter disciplinae dona commendati, id est, commendabiles facti Deo et hominibus propter dona disciplinae, quae est ordinata morum correctio, quam docent exempla Mariae. Vel, propter flagella divinae correctionis quae in se custodiunt et sustinent patienter.

Maria, dicitur thesaurus: quia thesaurus occultatur et clauditur: et Mariam invenit Angelus clausam in thalamo, non ludentem in platea. Sollicite custoditur : et de Maria dicit Psalmus xc, 11 : Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te. (Quaere titulo secundo de ortu.) De ipso confiditur: unde, Baruch, III, 18 :Qui argentum thesaurizant, et aurum, in quo confidunt homines, etc. : et de Maria dicitur. Proverb.XXXI, 11 : Confidit in ea cor viri sui. Possidet cor possessoris sui: unde, Matth. VII , 21 : Ubi est thesaurus tuus, ibi est et cor tuum. Similiter cor Domini ad Mariam quae est possessio ejus active et passive. Passive : unde ipsa dicit, Proverb. VIII , 22 : Dominus possedit me in initio viarum suarum, etc. Active :

unde nato Filio potuit dicere cum Heva,

Genes, IV, 1 : Possedi hominem per Deum, De ipso remunerantur milites et servi : quia filii merces, fructus ventris virginalis. Ex pretiosis et multis durabilius componitur. Continue augmentatur pro possibilitate thesaurizantis. Tempore necessitatis, utilitatis, et honoris expenditur. Inde proferuntur a patrefamilias nova et vetera . In ipsa siquidem fuerunt thesauri sapientiae et scientiae absconditi , quae in Novo vel Veteri Testamento innuitur. Per patremfamilias intelligitur ordo Praedicatorum.

Et nota, quod tria principaliter solent thesaurizari, aurum scilicet, et argentum, et lapides pretiosi In auro principaliter designantur charitas et sapientia, virginitas et obedientia : in argento sonora et tinnula oratio, vel eloquentia : in lapidibus pretiosis virtutum universitas figuratur.

Potest etiam Maria dici thesaurus vel gazophylacium, id est, vas vel locus ubi reponuntur divitiae, id est, Christus verus thesaurus absconditus in hoc gazophylacio. , Unde dicit ei, Isa. xlv, 15 : Vere tu es Deus absconditus , scilicet in utero virginali. Hunc thesaurum virgo portavit, abiens visitare Elisabeth : verecundia virginalis occultavit : Joannes clausus in utero praesentiens eum, exsultavit : Elisabeth publice manifestans exclamavit. Ipsa enim est urna aurea continens hunc thesaurum : in qua scilicet urna, repositum fuit aurum deitatis. Unde dicit, Cantic. v, 11 : Caput dilecti mei aurum optimum. Repositum etiam est argentum mundissimae et candidae humanitatis, igne Spiritus sancti multipliciter examinatum,

Item, De multitudine divitiarum s uarum quae non temporales, carnales, corruptibiles, saeculares, sed aeternae, spirituales, incorruptibiles, et caelestes fuerunt et sunt et erunt, dicit Mariae Spiritus sanctus, Proverb.XXXI, 29 : Multae filiae congregaverunt divitias, tu supergressa es universas. Versus iste continetur sub littera quod in terpretatur sapientia,per quam solam spirituales divitiae congregantur, etlaudiMariae specialiter convenit, cui specialiter datur et attribuitur laus Ecclesiae, cum ipsa sit honestius membrum et pulchrius sub capite in toto corpore Ecclesiae, et praeter Glossarum seriem sic exponi potest de Virgine gloriosa: Multae filiae, id est, virtutes angelicae, quibus ipsa dicit, Cantic. v, 8 : Adjuro vos, filiae Jerusalem, etc. Vel, Multae filiae, id est, virgines sacratae : unde in Psalmo xliv, 9 et 10 : Myrrha, et gutta, et casia, etc. : ex quibus delectaverunt te filiae regum, etc. Vel, Multae filiae, id est, paenitentes animae, de quibus dicitur, Psai. xliv, 13 : Et filiae Tyri in muneribus, etc, Vel, Multae filiae, id est, animae confitentes peccata sua et laudes Dei, quae sunt filiae Judae, Vel, Multae filiae, id est, animas contemplativae, quae sunt filiae Sion, id est, speculationis. De primis, id est, virtutibus angelicis dicit beatus Bernardus : " Virginitas quidem in ea, fuit, qualis Angelorum, sed in corpore fragili, quod non Angelorum, " Unde et omnium divitias supergressa evidentius evellit caelestis insigne originis, dum videmus ab ea et angelicam similitudinem in regione dissimilitudinis retineri, et gloriam caelibis vitae in terra et ab exsule usurpari. Hieronymus: " Profecto in. carne et praeter carnem vivere, id est, praeter vitia carnis, non terrena vita est, sed caelestis. " Unde et in carne angelicam gloriam acquirere, majoris meriti est quam habere. Esse enim Angelum felicitatis est, esse vero virginem virtutis, dum hoc obtinere viribus nititur cum gratia, quod habet Angelus ex natura. Utrumque tamen et esse virginem vel Angelum, non terrena vita est, sed coa-

lestis. Virginitati autem aliarum annexa est sterilitas et insidiatur superbia : sed hujus virginitatem servavit humilitas, et decoravit faecunditas. De secundis, id est, de virginibus sacratis potest dici, quod si illae virgines, haec regina virginum, quae prima vovit virginitatem absque omni humano praecepto, consilio, et exemplo : unde et hoc nomen promeruit, ut Virgo virginum sive regina virginum deinceps vocaretur, et ab ea omnes aliae exemplum accipiunt, haec autem a nulla. Et cum omnes aliae sint steriles a fructu carnali, haec virgo simul et mater. Et si aliae sint humiles, haec est humillima : et quanto omnibus humilior, tanto omnibus sublimior : quia nec primam similem visa est nec habere sequentem. Item, Si aliae misericordes, haec est mater misericordiae habens quasi duo ubera, quae debemus petere jugiter ad sugendum, sicut filii ubera matris suae. Haec sunt puritas carnis contra luxuriam, et humilitas mentis contra superbiam. Unde petimus :

Nos culpis solutos. Mites fac et castos.

Et sic :

Vitam praesta puram.

Item, Si aliae plenae bonis operibus quae aliis impendant pauperibus, tamen haec faciunt de aliena substantia : sed Maria non solum alicui pauperi, imo ipsi Filio Dei, de quo illud specialiter exponitur : Beatus qui intelligit super egenum et pauperem , omnia impendebat opera misericordiae de substantia propria, implens illud Proverbiorum, III, 9 : Honora Dominum de tua substantia. Et ideo super omnes benedicta : unde dictum est ei. Luc. I, 42 : Benedicta tu inter mulieres, id est, super ommes mulieres.

Item, Si aliae commendantur de fide,

haec multo magis, quae ad primum verbum Angeli credidit, quod in se posset impleri, quod numquam auditum fuerat, nec in caelo, nec in terra, scilicet quod posset concipere et parere manens virgo. Unde et per magnanimitatem fidei respondit : Fiat mihi secundum, etc. .

Item, Si. aliae commendantur de eo quod angustiantur pro peccatis propriis, scilicet filiae Tyri, quod interpretatur angustia, haec multo plus commendanda est, .quod in tantum compassa est mundo peccatori, quod libentissime cum Filio compassa fuisset pro salute mundi : nam si pro mundo non posuit animam, exposuit tamen : et quod potuit, fecit, et ad hoc stetisse creditur juxta Filii crucem.

Item, Si aliae, scilicet filiae Judae, commendantur de confessione peccati et laudis, haec multo dignius cantat cauti Cum divinae laudis, sequens agnum quocumque ierit : nam peccata non habuit, quae posset confiteri.

Item, Si aliae commendatur de gratia contemplationis, ipsius contemplatio vere singularis. (Quaere titulo de contemplatione ejus.)

Item, Si aliae pulchrae et prudentes, haec pulcherrima mulierum , ''et prudentissima designata per Abigail, quae erat prudentissima et speciosa . Et sic poteris assignare de charismatibus omnium virtutum.

Dicitur ergo : Multae filiae, id est, virtutes angelicae et animae sanctae, congregaverunt divitias diversarum virtutum et operum, meritorum, praemiorum. Tu, discretive, o beata Virgo, supergressa es universas, excellentia humilitatis, virgi, nitale fecunditatis, et fecunditate virginitatis : nam virginitas non exclusit in te foecunditatem, nec faecunditas virginitatem violavit, quod est tibi gloria singularis. Tu supergressa es : quia sicutUlium inter spinas, sic amica mea inter filias, dicit Christus de Maria . Si quidem spina licet flores proferat, lilio tamen incomparabilis est. Omnis autem homo spina, cui terra corporis sui et conscientiae spinas germinat et tribulos, excepta Virgine gloriosa. Vel, ideo dicitur Maria universas filias supergressa : quia sicut dicit Hieronymus, caeteris per partes data est gratia, Mariae vero se totam infudit gratiae plenitudo. Vel sic Tu supergressa es universas, ''et hoc tri pliciter, per sanctificationem qua depurata es ab omni faetulentia terrenae corruptionis, per cognitionis plenitudinem qua ab omni nubilo erroris, per summam contemplationem qua ab omni tumultu mundanae actionis.

Aliter : Multae filiae, etc, Praevidens Salomon dignitatem et excellentiam beatae Virginis, virtutes quas singillatim attribuit, illi universaliter inesse asserit, dicens : Multae filiae, id est, virgines. Non dicit omnes : quia sunt fatuae virgines, quae continent pro laude humana : prudentes vero solius interioris arbitrii oculis placere appetunt. Quare dicitur : Filiae congregaverunt. Ex ipsa expositione vocabuli usum notat liberi arbitrii cum gratia : quia coadjutores Dei sumus, qui misericorditer operatur in nobis velle et perficere : quia non est volentis, neque currentis, sed Dei miserentis . Divitias non corporales, sed spirituales. Tu singulariter et discretive supergressa es universas merito et praemio : quia sicut dicit Hieronymus, caeteris per partes datur gratia, Mariae se totam infudit gratiae plenitudo. Unde dicta est gratia plena.

Aliter : Per hoc quod Salomon ponit tempus praeteritum, dicens, congregaverunt, videtur hoc debere intelligi de san- ctis mulieribus Veteris Testamenti, quibus ipsa figuratur, quae diversis virtutibus claruerunt. Commendatur Sara a fidelitate, ad Hebr. XI, 11 : Fide et ipsa Sara sterilis virtutem in conceptionem seminis accepit. Sed Maria fidelior Sara, quae de promisso dubitavit, ipsa vero non. Luc. I, 45 : Beata quae credidisti : quia numquam de promisso Angeli haesitavit. Rebecca a speciositate 3, quae fuit virgo pulcherrima. Sed Maria speciosior, Sapient. vii, 29 : Est enim haec speciosior sole. Rachel ab amabilitate, Genes-XXXIX , 18 : Quam diligens Jacob, etc Sed Maria amabilior, in qua consummatus est ille amor, per quem revocata sunt antiqua odia. Propter hoc in Canticis tam saepe vocatur dilecta. Lia a foecunditate . Sed Maria fecundior: quia etsi non genuit nisi unum, tamen in illo uno genuit salutem omnium. Matth. I, 21 : Ipse enim, salvum faciei populum suumt etc. Debora a sapientia : unde et prophetes erat, et populum judicabat Sed Maria sapientior, quae aedificata est in. domum sapientiae . Esther ab humilitate et detestatione gloriae mundanae, quae dicebat Domino, Esther, XIV, 16 : Tu scis... quod abominer signum superbiae, etc. Sed Maria multo humilior, cujus humilitatem respexit Deus , et per eam veterem dejecit superbiam diaboli. Judith a fortitudine : quia occidit Holofernem , Sed Maria fortior, quae contrivit caput serpentis antiqui, Genes, iii, 15 : Ipsa conteret, etc. Propter haec omnia et multa alia dicitur : Benedicta inter mulieres , id est, super omnes mulieres, sicut glossat Hieronymus.

Item, De multitudine divitiarum suarum gloriatur ipsa, et dicit cum sapientia, Proverb.VIII, 18 : Mecum sunt divitiae

et gloria, opes superbae ei justitia, Quasi dicat contemnentibus sibi servire et se diligere : Si amor mens non movet vos ad quaerendum et diligendum me, saltem cupiditas moveat vos : quia mecum sunt divitiae et gloria, id est, divitiae gloriosae, quae scilicet faciunt possessores suos gloriosos. Temporales autem divitiae dicuntur stercora , ut ex ipsa vilitate vocabuli vilescant. Sed spirituales divitiae, scilicet virtutes, merita et bona opera sunt opes superbae, id est, supereminentes, non ima petentes. Unde Ecclesiae promittitur, Isa. lx, 15 : Ponam te in superbiam saeculorum. Item, superbae : quia dantur illis qui vadunt superius, id est, super proprium sensum et propriam voluntatem. Propter hoc dicit Maria servo suo : Amice, ascende superius . Istae etiam divitiae exaltant cor a terrenis ad caelestia. Eccli. xl, 26 : Facultates et virtutes exaltant cor, etc. Et istae divitiae acquiruntur bona operatione. Unde, Proverb. x, 4 : Manus fortium divitias parat. Item, tales divitiae fortes faciunt possessores suos. Proverb. x, 15 : Substantia divitis urbs fortitudinis ejus, etc. Vel, opes virtutum dicuntur superbae ab effectu : quia faciunt hominem superbum sancta superbia, quae est indignatio contra vitia et peccata. Eccle, I, 18 : In multa sapientia multa indignatio. Isa. lxiii, 5 : Indignatio mea ipsa auxiliata est mihi. Hieronymus : " Fili, disce sanctam superbiam. " Philosophus : " Si scire homines ignoraturos et deos ignoscituros, adhuc peccare dedignarer. " Et hae sunt divitiae quae addunt amicos plurimos, scilicet Deum, Angelos, et sanctos . Haec autem sancta superbia procedit ex adipe gratiarum, de qua in Psalmo lxii, 6 : Sicut adipe ei pinguedine repleatur anima mea. Unde, Deuter. xxxii, 15 : Incrassatus est dilectus, et recalcitravit, contra vitia et peccata.

Ei justitia est mecum, sine qua caetera non valent. His divitiis ditant sapientia, Christus, et Maria servientes et amatores suos. Unde subditur paulo post, Proverb. viii, 20 et 21 : In viis justitiae ambulo, ut et tu ambules in viis justitiae, si vis occurrere Christo, sapientiae, vel Mariae. In medio semitarum judicii, id est, discretionis. Ad litteram : Maria vias praeceptorum ambulavit, Filium circumcidendo, et ipsum cum hostiis legalibus ad templum Domini deferendo, et hujusmodi. Ambulavit etiam in medio semitarum judicii, id est, per semitas consiliorum cum discretione votum virginitatis emittendo, et easdem vias docuit nos exemplo. Sequitur in auctoritate : Ut ditem diligentes me, divitiis supra dictis quae replent. Nam divitiae temporales inaniunt. Et thesauros eorum repleam, id est, ioca ubi divitiae reponuntur, quae sunt tres vires animae. Precibus enim matris replet Dominus rationabilem perfecta cognitione summae veritatis, concupiscibilem perfecta dilectione summae bonitatis, irascibilem perfecta gloria exsultationis.

Nota, quod quadruplices sunt divitiae, temporales, spirituales, caelestes, supercaelestes. Primae sunt temporales, quas dat communiter bonis et malis ille qui solem suum oriri facit super bonos ei malos, etc. . Sed filiis dantur ad sustentationem, malis ad remunerationem, Matth. VI, 2 : Receperunt mercedem suam, Propter hoc melius est modicum justo, super divitias peccatorum multas . Ideo orat Salomon, Proverb. xxx, 8 : Mendicitatem ei divitias ne dederis mihi, etc. Stude super hac materia.

Secundae spirituales, id est, dona et virtutes quae possessores suos vere faciunt divites. Gregorius : " Si vere fratres divites esse cupitis, veras divitias amate. " De istis dictum est supra.

Tertiae sunt caelestes, id est, gaudia paradisi Unde de justo, . Psal. CXI, 3 : Gloria et divitiae in domo ejus, id est, in paradiso, ubi mente habitat. Et talibus divitiis pascitur homo interior per spem. Unde, Psal. XXXVI, 3: Inhabita terram, viventium scilicet, et pasceris in divitiis ejus. Oculus pascitur pulchritudine, auris melodia, olfactus suavitate, gustus dulcedine. Ideo dicitur, Isa. lxiv, 4, et I ad Corinth. II, 9, quod oculus non vidit, quoad primum : nec auris audivit, quoad secundum : nec in cor hominis ascendit, quoad singula. Ideo dicitur : Quam magna multitudo dulcedinis tuae, Domine, etc. !

Quartae sunt supercaelestes, scilicet virtutes exemplares in Deo, ut bonitas Dei, misericordia Dei, et sic de aliis. Ad Roman. XI , 33 : 0 altitudo divitiarum, etc. !Has videre, est ipsas habere. Has dabit nobis Dominus, quando videbimus, regem in decore suo , et sicuti est.