CAPUT III.

Quales in hac scientia possint haberi considerationes ?

Et quia principia in hac scientia aestimabilia sunt, conclusio talis erit quae magis ex amore boni recipitur, quam ex necessitate demonstrationis. De talibus problematibus qualia sunt moralia, et ex talibus principiis qualia determinavimus procedentes, oportet grosse et figuraliter veritatem ostendere, non demonstrativa necessitate, sed quacumque ostensione persuasiva. Grosse autem dicimus, per similitudines quod intendimus, sicut fere omnes scripserunt, qui de moribus egerunt, Seneca, et Tullius, et omnes alii. Talis enim grossa est et non pura ostensio veritatis. Figuraliter enim dicimus, quando ex exterioribus rei quae exterius rem terminant et essentialia non sunt, aliquid ostenditur, in signis scilicet et proprietatibus aliquid quasi pingendo ostenditur de veritate, de his scilicet quae ut frequentius contingunt, etsi aliquando interrumpantur. Et quando ex talibus principiis et propositionibus procedimus, sufficere dicunt quod talia concludantur.

Non enim omnia semper sunt in una necessitate : et interruptio necessarii facit contingens ex ipsa materiae variatione. Et contingens tribus modis est, scilicet ut in pluribus, ut sunt opera opinionem efficientia. Circa hoc autem quod aequa-

liter est ad esse quamvis non sit ars, tamen rationes sunt ad electionem vel fugam inducentes ex talibus propositionibus ambiguis ambas partes contradictionis ambigentibus, ex quibus saepe ostenditur aliquid ad vitam conferens, vel ut nunc, vel ut simpliciter. Circa hoc autem quod est in paucioribus non potest esse ars vel ratiocinatio, sed casus et fortuna, ut secundum hoc quod est pulchre et decenter fortunas vel infortunia ferre, homo moralis ex ratione rationalium principiorum ordinatur. Ex omnibus igitur inductis constat quod amabile est de talibus, et ex talibus dicentes (potius quam docentes) grosse et figuraliter veritatem ostendere, et de his quae frequentius contingunt, et ex talibus principiis dicentes, amabile est talia etiam concludere. In moralibus enim non est opponens, qui aliquas leges oppositas in aliis scientiis sequi possit. Et ideo non docet, quia docens assignat causam : unde posse docere signum scientis est, sicut dicit Aristoteles in primo Metaphysicae. Sciens autem non est moralis. Igitur moralis nec docet, nec vere probat, sed persuadet quacumque ostensione.