CAPUT III.

De mixtione necessarii et inesse in primae figurae universalibus syllogismis.

Nunc autem videamus de mixtione necessarii et inesse. Sed hoc primum attendendum est quod mixtio in syllogismis metaphorice mixtio dicitur. Proprie autem dicitur mixtio in physicis : quia in physicis mixtio dicitur miscibilium alteratorum unio ad actum alicujus medii, quod ex omnibus ex se invicem alterantibus mixtis generatur. Propter quod mixta in eo quod ex mixtione generatur, non remanent secundum actus suos simplices nisi potentia . In syllogismis autem metaphorice dicitur mixtio ordo diversarum propositionum de inesse et de modo ad unum eliciendum quod neutra illarum est, conveniens tamen cum utraque, quod est conclusio quidem quae in praedicato convenit cum majori, et in omnibus praedicati dispositionibus, sicut est affirmativum, negativum, et hujusmodi : in subjecto autem et subjecti proprietatibus quae sunt universale, particulare, et hujusmodi, convenit cum minori. Propter quod in mixtione syllogismorum, mixta manent sub actibus suis stantia non alterata ad aliud, quamvis unum sit aliquo modo in alio, sicut medium est in toto primo, et postremum in toto medio, sicut in praehabitis determinatum est.

Sic ergo loquentes de mixtione, dicimus quod conclusio de necessario quae est cum modo necessitatis, non tantum sequitur ex uniformiter sumptis ambabus propositionibus de necessario, sed accidit quandoque (quando altera propositionum est de necessario et altera de inesse) quod syllogismus fit concludens propositionem de modo necessitatis. Verum hoc non fit indifferenter quacumque praemissarum existente de necessario, sed quando illa quae est ad majorem existentem (quae est propositio major) est de necessario, et minor de inesse simpliciter, et non de inesse ut nunc, sequitur conclusio de necessario : cujus exemplum est, ut si a quod est major extremitas sumptum sive positum vel concessum sit omni b medio ex necessitate inesse, sic, necesse est omne b esse a, vel etiam negative sumatur, sicut in secundo primae figurae sic, necesse est nullum B esse a. B autem sumatur inesse c tantum, ut minor propositio sit de inesse simpliciter et non sit cum modo necessitatis : sic enim sumptis propositionibus sequitur conclusio de modo necessitatis, quod scilicet minori extremitati quae est c inerit major extremitas quae est a ex necessitate, vel non inerit. Et sic formantur duo universales syllogismi primae figurae, sic, de necessitate omne b est a, sed omne c b, ergo de necessitate omne c est a, et hic est primus primae figurae. Item sic, de necessitate nullum b a, omne c b, ergo de necessitate nullum c a, et hic est secundus primae.

Probantur autem dicti syllogismi per dici de omni et dici de nullo: quando enim omni b de necessitate inest a, sicut in primo modo : vel ex necessitate omni B non inest a, sicut in secundo modo : et quando c substantialiter est sub b, et est aliquid eorum quae sunt b, tunc manifestum est, quod sequitur, quod etiam a de necessitate insit vel non insit c, quia aliter non omni b vel nulli necessario inesset A.

Istae ergo in prima figura sunt universalium syllogismorum utiles coniugationes, quod videlicet majori affirmativa vel negativa existente de necessario, et minori affirmativa non negativa existente de inesse simpliciter et non tantum ut

nunc, sequitur conclusio affirmativa vel negativa de necessario,hoc modo necessitatis determinata.

Si autem major propositio quae est a b, non sit necessaria (hoc est non sit eum modo necessitatis), sed minor propositio quae est b c sit cum modo necessitatis, ex tali mixtione non sequitur conclusio quae sit cum modo necessitatis : et si aliquando sequi videatur, hoc non erit virtute syllogistica, sed sequetur gratia materiae et propter habitudinem terminorum secundum determinatam materiam acceptorum : unde tunc non sequitur conclusio de modo necessitatis. Dico autem quod minor debet esse de inesse simpliciter et non de inesse ut nunc. Et voco inesse simpliciter idem quod substantialiter inesse, quod secundum rem quidem est necessarium, quamvis non sit modo necessitatis determinatum. Et tunc quidem majori existente de necessario, et minori de tali inesse, sequitur conclusio de necessario : et si sit de inesse ut nunc, non sequitur conclusio de necessario, sicut patet si ponatur in terminis : omnis homo de necessitate est animal: omne rationale homo : ergo omne rationale de necessitate animal.

Si autem e converso fiat, quod scilicet major non est de necessario, sed de inesse, et minor sit de necessario, erit inutilis conjugatio ad inferendam conclusionem de necessario. Hoc autem sic est, quod a B propositio quae est major, non sit de necessario b, c autem minor propositio sit de necessario : tunc enim non erit consequens conclusio de necessario, sic, omne b a, omne c de necessitate est b ; non sequitur quod omne c de necessitate sit a. Et hoc probatur dupliciter, scilicet per rationem, et in terminis. Per rationem sic : detur enim quod conclusio sit de necessario, et fiat talis syllogismus, omne b est a, omne c de necessitate est b, ergo omne c de necessitate est a. Deinde sumatur conclusio illa, et ex illa cum minori arguatur in primo tertiae, sic, omne c de necessitate est a, omne c de necessi- tate est B, sequitur quod aliquod b de necessitate est a. Similiter potest argui in tertio primae si accipiatur conversa minoris, sic, omne c de necessitate est a, aliquod b de necessitate est c, ergo aliquod b de necessitate est a. Sequitur ergo aliquid ex tali conclusione sine quo vera esse potuit major propositio, quae est omne b a. Haec enim vera esse potest absque eo quod necesse sit omne b esse a. Contingit enim aliquando tale esse b, cui possibile est a nulli inesse: et sic non erit verum quod b de necessitate sit a.

Hoc autem (quod conclusio talis non erit necessaria, et ideo modo necessitatis non determinanda) patere potest ex terminis in quibus est instantia, ut si ponamus, quod a quidem major extremitas sit motus secundum quod motus est in eo quod movetur et actus mobilis, b autem medium sit animal: id autem in quo est c minor extremitas sit homo ; homo enim de necessitate est animal : sed animal non de necessitate movetur, nec etiam homo movetur necessario. Si ergo talis fiat syllogismus, omne animal movetur: homo de necessitate est animal: ergo homo de necessitare movetur: patet quod non sequitur, et est inutilis conjugatio. Similiter est in secundo modo primae figurae in quo privativa est major propositio quae est designata per a b : quando enim illa est de necessario, et minor de inesse non ut nunc, sed de inesse simpliciter, sequitur conclusio de necessario, arguendo sic, nullum b de necessitate est a, omne b c, ergo nullum c de necessitate est a. Et si detur quod aliquod c contingit esse a, sequitur quod aliquod b contingit esse a, quod non potest stare cum majori propositione.

Si autem major sit de inesse negativa, et minor de necessario universalis affirmativa, non sequitur conclusio de necessario : et est instantia sicut prius, sic, nullushomo movetur (ponatur hoc): omne rationale de necessitate homo: ergo nullum rationale de necessitate movetur:

quod non sequitur, quia rationale moveri potest et non moveri.

Patet igitur quod natura hujus mixtionis in prima figura talis est, quod majori existente de necessario et minori de inesse, sequitur conclusio de necessario : et si e converso fiat, quod scilicet major sit de inesse et minor de necessario, est conjugatio inutilis quantum ad conclusionem de necessario. Sic igitur et tantum dictum sit de mixtione necessarii et inesse in prima figura quantum ad universales syllogismos.