Scholium.

Multiplicis hujusmodi sensus sacrae Scripturae hoc ipsum exemplum civitatis Jerusalem adducit Lyranus in prologo commentariorum ad Testamentum vetus, quo etiam alii plerumque utuntur. Hanc sensuum divisionem sub his vocibus et numero primus, quem sciam, tradidit Eucherius in formulis spiritualibus, et invenitur apud Cassian collat. 14. cap. 8. a quibus demum Theologi acceperunt, et aliquis his versibus comprehendit, Littera gesta docet, quid credas Allegoria : Moralis quid agas, quo tendas Anagogia. An vero, quod hic Doctor negat, efficax desumi possit argumentum ab alio sensu praeter litteralem, multi disputant. Vide Lyram prologo 2. et Lorcam citatum disp. 18. De iis autem, qui varias sacrae Scripturae partes rejiciunt, quod tertio loco hic auctor admonet, vide Sixtum Senen. lib. 7. Bibliothec. de his late disserentem, et Scotum quaest. 2. prologi, num. 2. breviter attingentem.

Circa secundum, sciendum quod sacra Scriptura habet duplicem sensum, scilicet litteralem, qui primus est ; et spiritualem seu mysticum, et iste dividitur in tres : Allegoricum, Tropologicum seu moralem, et Anagogicum. Litteralis significat quasi rem gestam; Moralis autem seu Tropologicus, est quando ex re gesta significatur quid agendum sit in moribus. Allegoricus autem, quantum ad ea quae credenda sunt. Anagogicus quantum ad speranda, sicut patet in hoc nomine Jerusalem, quod in sensu litterali significat civitatem unam in terra promissionis; secundum moralem, animam sanctam; secundum Allegoricum, Ecclesiam militantem: secundum Anagogicum, triumphantem. Tamen solum potest argui aliquid, seu probari ex sensu litterali. Unde Augustinus in in epist. ad Vincentium Donatis tam : Quis non impudentissime innitatur aliquid in Allegoria positum, per se interpretari, nisi habeat manifestissima testimonia, quorum lumine illustrentur obscura. Hoc etiam patet primo, quia si ex aliis sensibus sumeretur probatio, sequeretur quod in argumento semper esset fallacia aequivocationis et amphibologiae, et sic patet secundum.

Circa tertium dicitur a quibusdam, quod illis solis per Scripturam sacram potest aliquid probari, apud quos est authentica, et ideo Judaeis non potest aliquid probari per novum Testamentum: similiter nec omnibus Judaeis per vetus, quia sunt aliqui Judaei, scilicet Sadducaei, qui non recipiunt nisi quinque libros Moysi, et similiter Samaritani ; et ideo Salvator volens eis probare resurrectionem et immortalitatem animae, quam negant, assumpsit illam auctoritatem Marc. 12. de resurrectione mortuo rum : Non legistis quod dictum est a Domino : Ego sum Deus Abraham, etc. sequitur, non est Deus mortuorum, sed viventium : de quo tamen habuisset auctoritatem magis expressam de aliis Scripturis veteris Testamenti, sed non fuisset efficax contra eos.

Similiter sunt aliqui haeretici, qui non recipiunt totum novum Testamentum, sicut Nazaraei epistolas Pauli, quia in illis observatio legalium damnatur, quam dicunt esse necessariam ad salutem. Similiter Alogi Evangelium Joannis, quia negant Dei Filium esse Verbum, et ideo dicuntur Alogi, ab A quod est sine , et logos, verbum, ut dicit Augustinus in lib. de haeresibus, et sic patet tertium.