39

Σοφία πρώτη, βίος ἐπαινετός καί Θεῷ κεκαθαρμένος. Σοφία πρώτη σοφίας ὑπερορᾷν, τῆς ἐν λόγῳ κειμένης καί στροφαῖς λέξεων,

καί ταῖς κιβδήλαις καί περιτταῖς ἀντιθέσεσιν. Ἐμοί δέ γένοιτο πέντε λόγους ἐν ἐκκλησίᾳ λαλεῖν μετά συνέσεως ἤ μυρίους ἐν γλώσσῃ.

Οὐ γάρ ὁ ἐν λόγοις σοφός, οὗτός μοι σοφός, οὐδ᾿ ὅστις γλῶσσαν μέν εὔστροφον ἔχει, ψυχήν δέ ἄστατον καί ἀπαίδευτον· ἀλλ᾿ ὅστις ὀλίγα μέν περί ἀρετῆς φθέγγεται, πολλά δέ οἷς ἐνεργεῖ πραδείκνυσι καί τό ἀξιόπιστον τῷ λόγῳ διά τοῦ βίου προστίθησιν. Κρείσσων γάρ εὐμορφία θεωρουμένη, τῆς λόγῳ ζωγραφουμένης· καί πλοῦτος ὅν αἱ χεῖρες κατέχουσιν, ἤ ὄνειροι πλάττουσι. Καί σοφία, οὐχ ἡ τῷ λόγῳ λαμπρυνομένη, ἀλλ᾿ ἡ διά τῶν ἔργων ἐλεγχομένη. Σύνεσις γάρ ἀγαθή πᾶσι τοῖς ποιοῦσιν αὐτήν, φησίν, ἀλλ' οὐ τοῖς κηρύττουσιν.

Ἡ γάρ φιλοσοφητέον, ἤ τιμητέον φιλοσοφίαν, εἴπερ μή μέλοιμεν παντελῶς ἔξω τοῦ καλοῦ πίπτειν, 821 μηδέ ἀλογίαν κατακριθήσεσθαι λογικοί γεγονότες, καί διά λόγου πρός λόγον σπεύδοντες.

Σοφώτεροι γάρ τῶν πολλῶν οἱ κόσμου χωρίσαντες αὐτούς, καί τῷ Θεῷ τόν βίον καθιερώσαντες.

Οὐδέν ἀναλωτότερον φιλοσοφίας, οὐδέν ἀλυπότερον. Πάντα ἐνδώσει πρότερον ἤ φιλόσοφος. ∆ύο ταῦτα δυσκράτητα, Θεός καί ἄγγελος, καί τό τρίτον, φιλοσοφία. [Ἔστι γάρ φιλόσοφος] ἄυλος ἐν ὕλῃ, ἐν σώματι ἀπερίγραπτος, ἐπί γῆς οὐράνιος, ἐν 15Ε_162 πάθεσιν ἀπαθής, πάντων ἡττώμενος πλήν φρονήματος· νικῶν τῷ νικᾶσθαι τούς κρατεῖν νομίζοντας.

Ἐγώ μίαν σοφίαν οἶδα, τό φοβεῖσθαι Θεόν. Ἀρχή τε γάρ σοφίας, φόβος Κυρίου. Καί, Τέλος λόγου τό πᾶν ἄκουε, τόν Θεόν φοβοῦ, καί τάς ἐντολάς φύλασσε.

Ποιήσατε δικαιοσύνης ὅπλον, καί μή θανάτου, τήν παίδευσιν. Χρυσοστ. Ὥσπερ γῆν μή βρεχομένην οὐκ ἔστι κἄν μυρία λάβῃ σπέρματα

στάχυας ἐξενεγκεῖν· οὕτω ψυχήν οὐκ ἔστιν μή ταῖς θείαις Γραφαῖς φωτισθεῖσαν, κἄν μυρία τις ἐκχέῃ ῥήματα, καρπόν τινα ἐπιδείξασθαι.

∆ιδύμ. Ἐντυγχάνειν δεῖ ταῖς θείαις Γραφαῖς. Ὥσπερ γάρ ὁ οἶνος πινόμενος ἀναπαύει λύπην, καί μεταβάλλει καρδίαν εἰς εὐφροσύνην· οὕτως ὁ πνευματικός οἶνος εἰς χαράν μεταβάλλει τήν ψυχήν.

Τό εἰδέναι τινά ὅτι ἀγνοεῖ, σοφίας ἐστίν· ὡς καί τό εἰδέναι ὅτι ἠδίκησε, δικαιοσύνης.

Τόν γνωστικόν οὐδέποτε τό πλουτεῖν γήθειν ποιεῖ, οὐδέ τό χρημάτων ἀπορεῖν εἰς ταπείνωσιν ἄγει· τῆς ἀρετῆς καί σοφίας αὐτόν ὑπερυψούσης, καί ὑπεράνω αὐτῶν ἵστασθαι παρασκευαζούσης.

Φίλωνος. Ἀνάγκη ἀπειρίᾳ καί κακίᾳ ἡνιόχου, τά ὑποζευγμένα κατά κρημνῶν φέρεσθαι καί βαράθρων· ὥσπερ ἐμπειρίᾳ καί ἀρετῇ διασώζεσθαι. Ἀμήχανον τά μεγάλα πρό τῶν μικρῶν παιδευθῆναι.

Κλήμεντ. Ἕπεται τῇ γνώσει τά ἔργα, ὡς τῷ σώματι ἡ σκιά. Πλουτάρχου. Ὀνείρῳ ἔοικεν ὁ τῶν ἀπαιδεύτων βίος, κενάς ἔχων φαντασίας. Οὔτε ἐν ἰχθύσι φωνήν, οὔτε ἐν ἀπαιδεύτοις ἀρετήν δεῖ ζητεῖν. 15Ε_164 Οὔτε ὕδωρ θολερόν, οὔτε ἀπαίδευτον ψυχήν ταράσσειν δεῖ. ∆υσάρεστοι ὄντες οἱ ἀπαίδευτοι, καθάπερ ἐξ οἰκιῶν, τῶν προαιρέσεων καθ᾿

ἡμέραν μετοικίζονται. Οἱ μέν ξένοι, ἐν ταῖς ὁδοῖς, οἱ δέ ἀπαίδευτοι, ἐν τοῖς πράγμασι διαπλανῶνται. 824 Πλάτωνος. Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καί τῆς ἄλλης

ἀρετῆς, πανουργία, ἀλλ᾿ οὐ σοφία φαίνεται.