Albert the Great, Commentarii In Psalmos

Dicit ergo sic : Petii a malis liberari, et hoc celeriter: sed et hoc peto : " Salvum me fac, " virtutes usque ad salvati perfectionem producendo, et hoc non meis meritis, quia nulla reputo, sed

" Propter misericordiam tuam, " cui totum attribuo, de qua spero. Ad Titum, in, 5 : Non ex operibus justitiae, quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit. Thren. iii, 22 : Misericordiae Domini, quia non sumusconsumpti. Non virtutis nostrae. Jacob. I, 17 : Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum.

" Quoniam non est in morte. " Hic ostendit petitionis necessitatem ratione duplici. Prima, quia non valet confessio. Secunda, quia non est evasio a culpa, vel a paena post mortem, ibi, " In inferno autem. "

Ait ergo sic : Peto liberari a malo, et promoveri in bonumceleriter, " quoniam in morte, " cujus hora mihi incerta est, " non est qui memor sit tui, " id est, qui memor esse possit tui, ad veniam vel salutem impetrandam. Sed notandum, quod est mors naturae, a qua dicitur quis moriens. De hac non intelligitur : moriens enim potest esse memor Dei ad salutem. Et est mors a qua dicitur quis mortuus. De hac intelligitur quod hic dicitur. Eccli. xvii, 26 : Non demoreris in errore impiorum, ante mortem confitere. Mortuo enim quasi nihil, perit confessio. Eccle. XI, 3 : Si ceciderit lignum ad Austrum, aut ad Aquilonem, in quocumque loco ceciderit, ibi erit. Hujus exemplum habes in Evangelio Matth. xxv, 12, de confidentibus post mortem : Amen dico vobis,nescio vos.

" In inferno autem, " jam conclusus, " quis confitebitur tibi ? " Vel confessione fidei, de qua dicitur ad Rom. x, 10 : Corde creditur ad justitiam : ore autem confessio fit ad salutem : et Matth. x, 32 : Qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo. Vel laudis, de qua dicitur in Psal. cv, 1 : Confitemini Domino quoniam bonus. Vel peccati, de qua Jacob. v, 16 : Confitemini ergo alterutrum peccata vestra? Vere nullus,ita quod sit utilis ad salutem. Isa.XXXVIII, 18: Non infernus confite-bitur tibi, nec mors laudabit te: non exspectabunt qui descendunt in lacum,veritatem tuam, etc. Alia translatio mea: " Qui de-" scendet ad inferos, non ascendet, nec reis vertetur ultra in domum suam. " Job, VII, 9 : Qui descenderit ad inferos, non ascendet. Propter hoc dicitur, Eccle.IX, 10 : Quodcumque facere potest manus tua,instanter operare: quia nec opus,nec ratio, nec sapientia, nec scientia erunt apud inferos,quo tu properas. Potest etiam intelligi de morte culpae. In hac morte existit qui adhuc peccatum diligit. In inferno autem est, qui desperat vel contemnit. De talibus autem intelligitur illud Joan.IX, 31 : Scimus quia peccatores Deus non audit. Ex dictis relinquitur, quod est mors naturae quae mala est, et mors culpae quae est deterior, et est gehennae quae est pessima, juxta illud Psal. xxxiii, 22 : Mors peccatorum pessima.

" Laboravi in gemitu meo. " Haec est secunda pars Psalmi, in qua postquam poenitens timore concussus, humilem petitionem proposuit, subjungit provocationem judicis ad compassionem, et hoc dupliciter. Primo,emendam nuntiando : secundo, necessitatem emendae confitendo, ibi, " Turbatus est a furore. "

In prima duo. Primo, nuntiat emendam, quam jam fecit secundo quam facere proponit, ibi," Lavabo. " Quam jam fecit, duplex tangitur, exterior in actu, interior in gemitu.

Ait ergo sic : Rogavi necessitate compulsus. Et tu Domine ad compassionem moveri debes, " quoniam laboravi, " exterius meipsum in bonis operibus exercendo, secundum illud Apostoli ad Rom. VI, 19 : Sicut exhibuistis membra vestra servire immunditiae, et iniquitati ad iniquitatem, ita, etc. Et crucem paenitentiae sustinendo, secundum illud ejusdem ad Gal. v, 24 : Qui sunt Christi, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis.

Nota, quod est malus labor, et hic du- plex. Culpae, de quo dicitur, Jerem.IX, 5: Ut inique agerent laboraverunt, et de quo dicunt mali, Sapient. v, 7 : Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis, et ambulavimus vias difficiles. Et paenae aeternae, de quo in Psal. xlviii, 9 et 10 : Laborabit in aeternum, et vivet adhuc in finem. Et est labor bonus. Bonus pro se, vel sustinendo in necessariis corporis, de quo II ad Thess. III, 10 : Si quis non vult operari, nec manducet. Vel paenitentiae pro peccatis puniendis de quo hic : " Laboravi. " Vel pro aliis et ad salutem vocandis, de quo in Psal. lxviii, 4 : Laboravi clamans, etc. De iis duobus ultimis laboribus, Sap. iii, 15: Bonorum laborum gloriosus est fructus.

" Laboravi " ergo sic exterius, " in gemitu meo, " laborans interius. Alibi, in 1 Psal. xxxvii, 9 : Rugiebam a gemitu cordis mei. Thren. I, 22 : Multi gemitus mei, et cor meum maerens. Et dicit Cassiodorus, quod " gemitus a geminando " dicitur. Geminam enim causam habet " gemens pro peccatis : unam, quia prae-" sentem paenam sentit : alteram, quia " timet futuram. " Nota, quod septem liquores Dominus propinat ad animam abluendam. Aquam Baptismatis primo, Ezechiel. xxxvi, 25 : Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris. IV Reg. v, 10 : Vade, et lavare septies in Jordane. Si cito sordidatus est, propinatur ei liquor alius, lacrymae, sicuthic dicitur: postmodum tertius,scilicet lac simplicis doctrinae, quo mundatur a sordibus eorum. Cant. v, 12 : Oculi ejus sicut columbas super rivulos aquarum, quae lacte sunt lotae. Sed sic mundata ab errore habet liquorem quartum, Christi sanguinem, quo debet lavari per Passionis ejus recordationem. Apocalyp. I, 5 : Lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo. Et VII, 14: Laverunt stolas suas, et dealbaverunt eas in sanguine Agni. Sed adhuc propinatur ei quintus, scilicet vinum compunctionis. Genes. xlix, 11: Lavabit in vino stolam suam, et in sanguine uvae palliumsuum. Propinatur et sextus, scilicet butyrum pinguis devotionis. Job,XXIX, 6 : Lavabam pedes meos butyro, et petra fundebat mihi rivos olei. Propinatur et septimus, oleum laetitiae spiritualis. Daniel. xiii, 17 : Afferte oleum, et smigmata,... ut laver. Paratur ad lavandum non liquor, sed fervor ignis, scilicet ardentissimae charitatis. Isa. IV, 4 : Si abluerit Dominus sordes filiarum Sion, et sanguinem Jerusalem laverit de medio ejus, in spiritu judicii, et spiritu ardoris.

" Lavabo per singulas noctes. " Hic emenda quam promittit, quae est duplex: una, purgare conscientiam, quod pertinet ad declinationem mali, alia, bonarum affectionum abundantia, quod pertinet ad operationem boni, ibi, " Lacrymis. "

Ait ergo : Sic laboravi, sic ingemui: sed et hoc promitto, quoniam lectum meum, interiorem scilicet conscientiam, in qua quiescendum est, lavabo abundantia lacrymarum, "per singulas noctes, " ad litteram, singulis noctibus lacrymando. Vel "per singulasnoctes, " super singula peccata lacrymas effundendo.

Ad hunc fletum invitamur, Jerem. VI, 26 : Luctum unigeniti fac tibi planctum amarum. Et Mich. IV, 10 : Dole, et satage filia Sioni, quasi parturiens. Jerem.IV, 14 : Lava a malitia cor tuum. Thren.II, 18 : Deduc quasi torrentem lacrymas per diem et noctem.

" Lacrymis meis. " Quasi diceret: Non solum lavabo conscientiam, sed etiam stratum meum, cor scilicet virtutibus paratum, " rigabo lacymis meis, " ut producat affectionum bonarum fructum. Eccli. XXIV, 42 : Rigabo hortum meum plantationum, et inebriabo prati mei fructum. Et nota, quod idem quod superius dixit lectum, hic dicit stratum. Cassiodorus enim dicit, quod " lectus di-" citur ab electione herbarum, quae in " lectis solent poni, juxta illud Cant. " l, 15 : Lectulus noster floridus : stratum " autem dicitur a sternendo, quia pretio-" sis solet sterni, et ornari ornamentis. "

Et nota, quod sunt lacrymae pro seip- so, et hae contritionis, de quibus hic : et, ad proximum, et hae compassionis de quibus Jerem.IX, 1 : Quis dabit capilli meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum, etc. Et ad Dominum, et hae devotionis, quae reficiunt animam, de quibus in Psal. xli, 4 : Fuerunt mihi lacrymae meae panes die ac nocte. Hoc est irriguum superius, de quo Josue, xv, 19 : Dedit ei Caleb irriguum superius et inferius.

" Turbatus est a furore oculus meus. " Hic ostenditur necessitas emendandi, et hoc duplici ratione. Prima, timoris magnitudo, secunda, peccandi consuetudo, ibi, " Inveteravi. "