42 EX S. C. CONCILII

detrimentum , sed hoc unum habebat in animo, ut austriaco imperatori de christiana republica optime merito gratum face- ret. Postquam vero, pergit patronus, Austriae imperator lon- gobardarum provinciarum ditionem amisit, in iis propterea conventio a. 1855 quavis vi destituta est. Itaque ex eo die capitulum bergomense in ius pristinum conferendi praeben- das ecclesiae cathedralis, quodam iure postliminii, redinte- gratam est; iuxta doctrinam Pauli (frag. 19 dig. tit. de captivis et de postliminio) et Iustiniani (§ 5 Inst., Quibus modis ius potestatis solvitur). Tendunt enim res ad pristi- nam indolem et statum recuperandum, constanterque ad do- minum clamant, ad eumque reverti totis viribus conantur; cuius rei plura in iure nostro occurrunt exempla, uti scribit Rigantius (in reg. IX Cariceli. § 2, n. 11-13) et Slevog- kius (de unione eccl. et benef., diss. III, cap. I, § IO). Et sicut unione soluta ius patroni reviviscit et reintegratur, ita ius quoque capituli bergomensis quievit, donec viguit conventio a. 1855; ea vero sublata a. 1859 statim exsusci- tatum est capituli ius , ac redditum pristinae et consuetae vitae. Hanc autem fuisse Pontificis mentem exinde quoque confirmat orator, quod id tantum ex capituli iure diminue- nt, quod necesse erat conferre in imperatorem : reliquum autem ius nec imperatori, nec episcopo tribuit, sed apud capitulum reliquit. Scilicet cum ius collationis duobus iu- ribus constet iure scilicet nominationis et institutionis, ius nominationis ad imperatorem delatum non potuit post con- ventionem a capitulo exerceri ; ius vero instituendi nomi- natum ab imperatore etiam post conventionem penes capi- tulum permansit.

Sed dato etiam at non concesso, instat patrocinator, quod a. 1855 capituli ius omnino extinctum deletumque fuerit; a. 1855 conventione sublata nihil iam reliquum esset, quam ius commune applicare. Quomodo igitur bergomensis epi- scopus sibi soli vindicat ius eligendi canonicos ecclesiae ca- thedralis ? Si enim ceterarum praebendarum episcopus est collator ordinarius, praebendas tamen ecclesiae cathedralis