CAPUT XXI.

De fallacia secundum plures interrogationes ut unam.

His praenotatis, dicendum quod paralogismi qui fiunt in eo quod opponentes sophistice plures interrogationes ut unam faciunt, vel unam faciunt : quia faciunt formaliter, quod una nota est interrogationis, et si materialiter plura sint quae interrogantur : propter quam notam unius interrogationis latet ipsos respondentes materialiter plures esse interrogationes : et ideo unius interrogationis assignatur responsio una ab ipsis respondentibus. In aliquibus ergo interrogationibus facile est videre, quoniam interrogatio est plures, et quia non una responsio est reddenda, ut quando plura quaeruntur de uno , ut quando quaeritur , utrum terra mare est aut caelum ? quae ut plura non unica de uno quaeruntur. In aliquibus autem aliis quae in uno aliquo uniuntur vel uniri videntur, una apparet : et ipsi respondentes concedunt, quod una sit interrogatio, et unicam dant responsionem : et ideo vel ad interrogatum non respondent, ut eis falsum obviat: aut redargui videntur, et videtur eis fieri elenchus. Cujus exemplum est, ut putas hic et hic est homo ? demonstratis Socrate et Platone : et si dixerit, hic et hic est homo, inferat opponens : hic et hic est homo : ergo hic et hic est unus homo : ergo qui percusserit hunc et hunc, hominem et non homines percutiet : et hoc inconveniens obviat danti unam responsionem, ut dixisset, iste est homo, et ille est homo. Aut rursum si plura in plurali numero quaerantur de pluribus pluraliter significatis : ut si demonstratis pluribus pluraliter significatis (quorum quaedam sunt bona et quaedam non bona) quaeratur, utrum omnia ista sunt bona aut non bona ? utrum enim dixerit respondens, hoc est, quamcumque partem contradictionis dederit : aut accidit ei falsum apparens evidenter, hoc est, manifeste falsum et hoc videbitur ei facere opponens deducendo eum ad manifeste falsum : aut est (hoc est, contingit) quod videbitur eidem respondenti facere elenchum. Si enim dicat, quod sunt bona, statim infert, ergo non bona sunt bona, quod est apparens falsum : aut elenchum faciat ei dicens, ergo haec non bona sunt, quae tu dixisti quod bona.

Quandoque autem in assumptis quibusdam et suppositis et in talibus elenchus fiet verus, ita quod respondens ducitur ad contradictionem : ut si quis concedat et supponat similiter (hoc est '' secundum similitudinem unam) unum in singulari et plura in plurali dici diffinitione simili : nam secundum illam suppositionem si caecum est id quod non habet visum, natum autem habere: tunc etiam caeca erunt quae non habent visum, nata autem sunt habere visum : demonstratis ergo duobus quando hoc quidem unum habet visum, illud autem aliud non habet visum, sed est caecum, interrogato suntne ista caeca vel videntia ? si unam dederit responsionem vel affirmando vel negando, inferet respondens, quod ambo erunt videntia, vel ambo caeca, quod impossibile est. Attendendum tamen hic, quod si duo-

bus demonstratis, uno caeco, et altero vidente, quaeratur utrum ista sunt caeca vel videntia ? si respondeatur una responsione,sive quod sunt caeca, sive quod sunt videntia, non accidit elenchus contradictionis : et cum suppositione, quod sicut caecum est aptum natum videre et non videns, ita caeca apta nata sunt videre et non videntia : quia non ducitur respondens ad oppositum suae responsionis : sive enim inferat quod sunt caeca, sive quod sunt videntia, nihil est contradictionis, nisi forte ex consequenti, ut scilicet inferat, ergo ista sunt caeca : et dicat ulterius, ergo non sunt videntia : et tu dixisti, quod videntia : vel e converso si dicat, quod sunt videntia : ergo non sunt caeca : tu autem dixisti, quod sunt videntia. Si autem respondeat negative et dicat, non sunt caeca : tunc potest accidere elenchus sic : non sunt caeca: ergo haec et haec non sunt caeca : ergo illud demonstrato caeco est videns : et tu dixisti, quod est caecum : et talia facile est reducere ad elenchum.

Scias autem quod haec suppositio, quod similiter sit dicere in singulari sicut in plurali per responsionem, falsa est: quia ex hoc probatur, quia ex ipsis coassumptis veris propositionibus sequitur falsum, et falsum non sequitur nisi ex falso : si respondeat enim ad hanc,suntne ista caeca vel non ? unica responsione, et dicat quod ista sunt caeca : taliter ergo respondenti contradictoria sequuntur ista: ista sunt caeca, et ista non sunt caeca : est affirmatio falsa, et negatio vera secundum eum. Similiter ista sunt contraria : ista sunt apta videre non videntia, et ista sunt apta nata videre videntia : et affirmativa falsa, et negativa vera. Similiter istae sunt contradictoriae eidem : ista quae sunt apta nata videre, vident: et ista sunt apta nata videre, et non vident: et est affirmativa falsa, et negativa vera. Sed ex ista negatione quae vera est respondenti , sequitur negatio primae contradictionis quae falsa est cum suppositione hoc modo : si ista sunt apta nata videre, et non vident: et similiter est in singulari et in plurali, ergo ista sunt caeca : sed haec conclusio est respondenti falsa : et falsum non sequitur nisi ex falso : ergo aliqua praemissarum fuit falsa: non ista, ista sunt apta nata videre, et non vident: ergo reliqua, ista scilicet quod eodem modo sit divisio in singulari et in plurali.

Ratio autem qua probatur suppositio falsa esse, est quia peccat secundum figuram dictionis : similis enim est huic, quodcumque tu scis, vel inveniendo vel addiscendo scis: sed ista scis, demonstratis duobus quorum unum invenit et alterum didicit: ergo illa vel addiscendo vel inveniendo scis. Similis enim est talis figuratio in singulari et in plurali : et ideo facit credere, quod sit idem sive positum in singulari sub hoc signo, quidquid vel quodcumque sive positum in plurali sine signo eodem : cum tamen hoc modo sit verum.

De modis autem hujus fallaciae dicendum, quod sunt tres : quia aut quaeruntur plura de uno, ut cum dicitur, estne terra mare et caelum ? aut unum de pluribus, ut cum dicitur, estne hic et hic homo ? aut plura de pluribus, ut cum dicitur, utrum ista sint videntia aut caeca? demonstrato uno vidente, et alio caeco. Posset tamen dici, quod isti tres modi reducuntur ad duos quorum unus est modus, quando plura ut unum in singulari numero interrogantur de uno : vel unum de pluribus singulariter subjectis, ut estne hic et hic homo ? vel estne animal hoc ethoc? secundus autem quando plura de pluribus interrogantur in plurali : et tunc non effugiet contradictionem qui concesserit simpliciter in singulari et plurali dari diffinitiones, ut ante dictum est.

De fallaciis ergo extra dictionem hoc modo determinatum sit : sufficit enim hoc quod dictum est, ad intellectum ejus quod in suis elenchis dixit Aristoteles, et hoc solum quaerimus propter rudium

informationem. Non enim quaerimus hic subtilem de quolibet assignare rationem et indagationem : quia videtur nobis quod magis impediat quam expediat ad scien- tiam eorum quae non propter se, sed proter alia inquiruntur, quorum datur modus generalis in locis, quae potius sunt modus quam philosophia.