PARTICULA I. An vestigium Creatoris sit in creatura ?

Ad primum objicitur sic:

1. Augustinus in libro XI de Civitate Dei: " Per omnia opera sua significationis suae sparsit indicia . " Indicium autem significationis signum est. Ergo vestigium Dei est in creaturis.

2. Adhuc, Job, xi, 7: Forsitan vestigia Dei comprehendes, et usque ad perfectum Omnipotentem reperies. Hoc incassum diceretur, nisi vestigium esset in creaturis.

3. Adhuc, Job, xxiii, 1 i: Vestigia ejus secutus est pes meus. Quod non diceret, nisi vestigium in creaturis cognovisset.

In contrarium est, quod

1. Vestigium dicit similitudinem aliquam imperfectam ejus cujus est vestigium. Dicit enim similitudinem plantae pedis secundum numerum digitorum pedis, et dispositionem plantae. Propter quod, ut dicit Augustinus, proprie in pulvere fit, vel in via molli. Sicut autem investigatur homo et cognoscitur per imaginem, eo quod propria similitudo ad figuram est, quae sibi propria est: ita inve- stigatur et cognoscitur per similitudinem partis, eo quod figura partis propria est sicut figura totius. Et regulariter verum est, quod ex proprio cognoscitur proprium, sive sit similitudo partis, sive sit similitudo totius. Deus autem ex creatura perfecte investigari non potest secundum propria essentiae et personarum. Psal. lxxvi, 20: Vestigia tua non cognoscentur. Ergo videtur, quod vestigium Dei in creatura non sit.

2. Adhuc, Vestigium cum in tribus distinctis sit, quae sunt substantia unum, relatione differentia, similitudinem videtur ponere ad distinctionem personarum. Trinitas ergo in creaturis per vestigium investigabilis est: Philosophi ergo per creaturas potuerant cognoscere Trinitatem, quod improbatum est.

3. Adhuc, Ex contactu aliquo inducitur vestigium: contactus autem inter causam primam et effectum nullus est: quia dicit Philosophus in libro de Causis, quod prima causa regit res omnes, praeterquam quod commisceatur cum eis. Ergo videtur, quod vestigium in creaturis non relinquit Deus.

4. Adhuc, Infinite distantium nulla est proportio neque impressio: Deus autem infinite distat a quolibet suo effectu: ergo nihil impressionis relinquit in illo: vestigium ergo Dei non relinquitur in creaturis. Et hoc videtur sentire Apostolus, ad Roman, xi, 33: O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei ! quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, ei investigabiles viae ejus !

5. Adhuc, Videtur vestigium non esse in naturalibus sive substantialibus creaturae, sed in gratuitis: quia, super illud Job, xi, 7: Forsitan vestigia Dei comprehendes, dicit Gregorius: " Vestigia sunt benignitas visitationis, qua viam nobis ostendit ut mundum visum sequamur, donec ad contemplandum perveniamus. " Haec nequeunt comprehendi: quia ubi et unde quibusve modis dona

Spiritus ejus veniant, nescimus. In gratuitis ergo est vestigium ut videatur.

Solutio. Vestigium dupliciter dicitur: proprie scilicet, et per translationem. Proprie est impressio pedis in pulvere vel via molli. Et quia omnis impressio secundum tactum fit: omnis autem tactus secundum ultimum tangentis: ideo vestigium similitudo est ad ultimum quod est in pede: et hoc est planta pedis et digitorum, Quia autem hoc imperfecte repraesentat pedem, et imperfectius eum cujus est pes: spissitudinem enim pedis non repraesentat, neque lineamenta et figuras superiorum pedis nec interiorum: ideo sub hac similitudine ad signum quodcumque transfertur quod cum causa non sit convertibile, secundum quod dicit Aristoteles in II Priorum, quod " ex icotibus et signis proceditur in dialecticis et rhetoricis argumentationibus: " icos enim vel iconia similitudo est imperfecta. Et ex talibus etiam naturae rerum cognoscuntur, ut ibidem dicit, quod si quis concedat simul mutare corpus et animam quaecumque sunt naturales passiones. Et secundum hoc dicitur vestigium Dei in creaturis, signum scilicet quo probabiliter aliquid Dei cognoscitur. Et deficit ab imagine in hoc, quod imperfecta est similitudo exteriorum et secundum partem. Convenit autem cum eadem in hoc, quod alicujus exterioris est similitudo, et ducit in aliquid ejus cujus est similitudo, et etiam aliquo modo in distinctionem partis illius cujus similitudo est, quamvis confuse et imperfecte.

Prima ergo duo objecta conceduntur.

An tertium dicendum, quod ibi per translationem similitudo accipitur a signo non convertibili, et nihil prohibet signum ad diversa referri. Unde sicut ea quae sunt de bono creaturae, vestigia sunt causae creantis: sic ea quae sunt de bono gratiae, vestigia sunt bonitatis divinae per gratiam opus suum reparantis: et vestigium univoce praedicatur de illis, vel ad minus per analogiam. Bonum enim gra- tiae similius est bonitati divinae, quam bonum naturae.

Ad id quod in contrarium objicitur, dicendum quod hoc sequeretur quod infert, si vestigium diceret propriam similitudinem et perfectam. Dictum est autem, quod non dicit nisi confusam et imperfectam: dicit enim similitudinem ad pedis ultimum et extremum: unde non ducit in quid Deus sit secundum se: sic enim, ut dictum est, pelagus est infinitum: sed ducit in habitudinem qua se causa prima habet ad causatum, quae quasi extremum et ultimum est Dei: non enim cognoscitur ex ea nisi quia est, et quid non est, sicut ex factura factor, ex specie pulcher, ex magnitudine molis et virtutis immensus, ex temporalitate creaturae aeternus.

Ad aliud dicendum, quod licet vestigium in tribus sit quae substantia sunt unum, differentia relatione: tamen quia nec per substantiam unam, nec per tria differentia refertur ad propria et intrinseca essentiae divinae, nec ad propria personarum, sed confuse ad appropriata et attributa, quae per habitudines quasi exteriores attribuntur essentiae et personis divinis: ideo per ea quae sunt vestigii, Trinitas sub propriis personarum non potest cognosci.

Ad aliud dicendum, quod contactus essentialis vel commixtio non est primae causae ad aliquod suum causatum, sed contactus metaphoricus, qui est in proportione duorum similiter se adinvicem habentium, vel similiter se habentium ad unum tertium vel ad duo, secundum quod proportiones distinguuntur ab Euclide in V Geometriae, potest esse causae ad suum causatum: et sic in affectu relinquitur vestigium.

Ad aliud dicendum, quod licet causa prima in infinitum a causato distet per essentiam et per omnes proprietates essentiales, tamen per habitudinem causandi et habitudinem operis non distat in infinitum, sed contingit causatum producendo, ad esse determinando, et ad finem convertendo.

Ad ultimum patet solutio per ea quae In principio solutionis dicta sunt.

ARTICULI PRIMI