CAPUT XL

De verecundia Ii arist?.

De verecundia Mariae, quae castitatis ejus custos exstitit et paranymphus dicitur, Luc. I, 29 : Quae cum audisset, turbata est in sermone ejus, etc. Nota, quod dicitur turbata, non perturbata. Turbata, id est, tantae rei novitate suspensa, et ingenti admiratione permota. Audiens enim novam formam salutationis, ignorabat quid significare vellet Angelus. Et ideo cogitabat qualis esset ista salutatio. Manducator dicit, quod novitate salutationis turbata cogitabat qualis esset ista salutatio, perpendens in hoc verbo, Ave, hujus nominis, Heva, conversionem, et ipsius mutationis perscrutans sacramentum, videlicet quod sicut Heva fuit causa maledictionis, sic ipsa foret causa benedictionis, Quia enim virgo erat, ad inopinatum eventum ut verecunda pavere debuit : sed quia virgo prudentissima, subito pavore superari non potuit, sed consilio regente circumspecta cogitabat qualis, id est, quam nova, quam inaudita, quam perutilis, quam admirabilis, quam dulcis, et quam suavis esset ista salutatio. Tunc enim impletum est illud Psalmi lxvii, 9 : Terra mota est, id est, turbata est, etenim caeli distillaverunt afacie Dei Sinai: et impleta est illa oratio Ecclesiae, Isa. xlv, 8 : Morate, caeli, desuper, et nubes pluant justum, etc. Tunc enim pluviam voluntariam segregavit Deus Pater haereditati suae : quia tunc voluntarie descendit Filius sicut pluvia in vellus.

Item, Turbata est pro insolita et usque tunc inaudita salutatione. Audierat enim Angelos locutos mulieribus et viris, audierat benedictiones legis , sed talem salutationem, talem benedictionem nusquam legerat vel audierat. Ideo turbata est, sed non est locuta, utpote filia et imitatrix David dicentis: Turbatus sum, et non sum loculus . Et quod turbatur, virginei est pudoris.

Et possunt assignari causae multiplices turbationis suae.

Prima, quia cum esset virgo verecunda, expavit adventum Angeli in viri specie apparentis, videns se inclusam in thalamo solam cum solo : et hoc sonat, Ingressus Angelus ad eam . Ambrosius: " Trepidare virginum est,. et ad omnes viri ingressus pavere, omnes viriaffatus vereri. " Quae autem expavit Angeli visum vel auditum, haud dubium quin ta-

ctum hominis nimium formidaret. Item,

Ad adspectum Angeli turbata est, quae visionibus hominum seu visitationibus inconsueta erat. Item, quia praesentiam angelicam fragilitas humana non sustinet. Unde, Zacharias turbatus est videns .

Secunda, quia audivit se laudari: quod magnae fuit virtutis: qui enim vere humilis est, de suis laudibus erubescit: et cum omnes fere soleant inde laetari, ipsa turbata est, non exhilarata vel elata, exemplo Filii, quem cum quaererent videre Gentiles, Joan. XII, 23 respondit: Venit hora ut clarificetur Filius hominis. Et paulo post, v. 27 : Nunc anima mea turbata est valde. Bonum enim fuisset Ezechiae si turbatus fuisset, non exhilaratus ad adventum nuntiorum regis Babylonis .

Tertia, quia cum plena esset spiritu prophetico, et sciret plenitudinem non esse manente lege, quia lex neminem duxit ad perfectum , mirabatur quomodo gratia plena ab Angelo diceretur.

Quarta, quia benedicta dicebatur inter mulieres , quae inter virgines benedici semper optabat : ideo cogitabat qualis esset illa salutatio, quae ab initio videbatur esse suspecta. At ubi in promissione Filii manifestum patuit virginitatis periculum, non potuit dissimulare quin diceret : Quomodo fiet istud, etc.

Quinta, quia mirabatur quomodo benedicta diceretur inter mulieres, cum sciret omnes mulieres maledictus esse in matre sua Heva : et ideo cogitabat qualis esset ista salutatio, quae et mulierem dicebat et benedictam.

Sexta, quia salutata ab Angelo silentium quod valde amabat, respondendo infringere vel orationes suas interrumpere cogebatur. Quod patet ex eo quod bis ipsam jam fuerat allocutus antequam responderet. Unde dicitur, Eccli. xli, 21,25 : Erubescite... a salutantibus de silentio.

Item, Eccli.VII, 15: Non iteres verbum in oratione tua.

Septima, quia timebat thesauro suo, id est, virginitati. Solent enim virgines timoratae etiam in tuto pertimescere, recolentes illud Apostoli, II ad. Corinth. IV, 7 : Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus, quae scilicet franguntur de facili, nec possunt reparari. Vas fictile, scilicet lampas corpus humanum : thesaurus, castitas vel virginitas, de qua, Proverb, III, 15 : Pretiosior est cunctis opibus : et omnia quae desiderantur huic non valent comparari. Eccli, XXVI, 20 : Omnis ponderatio, scilicet cujuslibet rei temporalis, id. est, omnes res temporales quanticumque sint ponderis et valoris, non est digna continentis animae, id est, ad. comparationem animae continentis. Non dicit corporis continentis, sed animae : quia continentia carnis sine continentia consensus et voluntatis nihil est ante Deum.

Octava, pro dictorum incertitudine. Glossa : quia nesciebat si praeteritum aut futurum esset, quod Angelus dixit: Dominus tecum.

Et nota, quod haec turbatio non fuit irae, vel doloris, sed pudoris, pavoris et admirationis. Et erat pudor duplex : quia sola quasi cum viro videbatur, et quia tanto praeconio commendabatur. Et timor duplex ex praesentia angelica quam horret fragilis natura, et ex causae ignorantia. Admiratio vero erat pro magnitudine eorum quae ei nuntiabantur. Unde Ambrosius : " Ex verecundia pavet, ex prudentia novam salutationis formam miratur. " Et ex hoc in ea hic notatur triplex virtus, verecundia virginalis in eo quod turbatur, fortitudo mentis in hoc quod non perturbatur quin deliberet, prudentia in ipsa deliberatione. Beatus Bernardus : " Quod turbatur, verecundiae est virginalis: quod non perturbatur, fortitudinis : quod cogitat, prudentiae. "

Et notandum, quod verecundia proprie non est virtus, sed est status et perfectio virtutum, et maxime in mulieribus commendatur. Unde, Eccli. VII, 21, postquam dixit: Noli discedere a muliere sensata, subdit quasi exponens quid sit mulier sensata : Gratia enim verecundiae illius, id est, gratiosa verecundia ejus, super aurum, id est, melior omni auro, Item, Verecundia proprie donum gratiae est. Unde, Eccli, XXXII, 14 : Ante verecundiam praeibit gratia, etc. Item, Eccli. XXVI, 19 : Gratia super gratiam mulier sancta et pudorata, id est, verecunda. (Quaere supra titulo, Gratia plena.) Item, Maximum verecundiae signum fuit, quod cum quadam die vellet loqui cum Filio, domum in qua loquebatur, intrare vel sermonem ejus interrumpere non praesumpsit, sed foris stans reverenter exspectavit .

Item, Ambrosius ad. virgines loquens de beata Virgine : " Cum ea semper sin- gularum virtutum pudicitia comes irremota mansit: quia omnino pudor individuus virginitati osse debet, sine quo recte castitas vera servari non potest, " Idem : " Pudor individuus debet esse virginitati, sine quo non potest esse virginitas. " Item, Comes virginitatis et quasi collactanea ejus est humilitas, cujus signum est verecundia virginalis, aequa conjunctione et nomine verecundiae. Virginitas enim saepe pudor dicitur. Idcirco enim dicitur animae verecundiam non habenti, Jerem. III, 3: Frons mulieris meretricis facta est tibi, noluisti erubescere. Difficile enim servatur castitas, ubi verecundia non habetur. Idem : " Numquam igitur beata Maria sine pudoris sui custode processit. Propterea quaecumque virgo sibi ab ea optat praemium et implorat auxilium, debet imitari exemplum. Idcirco hanc imitamini moribus, sequimini charitate, et ita secure poteritis ejus auxilium implorare. " Ad hoc enim Christus matrem elegit virginem, ut ipsa omnibus esset exemplum castitatis, quae quasi in speculo refulget forma virtutis.