παντουργοῦ Θεοῦ Πατρός πρός γέννησίν τε καί πρόοδον Υἱοῦ δημιουργοῦ τῶν πάντων καί τά πάντα τελεσιουργοῦντος, οὔθ᾿ ὁ Υἱός διά τοῦ Πνεύματος (ἀτελής γάρ ἦν ἐκ τοῦ Πατρός, εἰ διά τοῦ τελεσιουργοῦντος ἐγεννᾶτο Πνεύματος) οὔτε τό Πνεῦμα δι᾿ Υἱοῦ˙ πρός γάρ τῷ ἀτελές εἶναι ἐκ Πατρός, καί ταῦτα τό πάντα τελειοῦν, καί τῶν δεδημιουργημένων ἦν ἄν ἕν˙ τά γάρ δι᾿ ἐκείνου γέγονε, δι᾿ Υἱοῦ δέ τό Πνεῦμα ἔγνωσται. Καί ἐν φωτί τῷ Πνεύματι φῶς ὁρῶμεν τόν Υἱόν προφητικῶς ὁμοῦ καί πατρικῶς εἰπεῖν˙ ὡς ἄν εἰδῶμεν μή μόνον ἐκ μιᾶς ὑπάρχοντα ἀρχῆς, ἀλλά καί ἀδιαστάτως ἔχοντα πρός ἄλληλα καί ἐνυπάρχοντα ἀλλήλοις καί ἄλληλα (σελ. 262) δεικνύντα καί δι᾿ ἀλλήλων προφαινόμενα, ἀλλ᾿ οὐ δι᾿ ἀλλήλων ἤ καί ἐξ ἀλλήλων ἤ ἀλλήλων ὄντα˙ ἕν γτάρ τό ἐξ οὗ.

Καί τοίνυν ὁ θεολογῶν πάντα ἔχειν πλήν τόν Υἱόν τά τοῦ Πατρός πλήν ἀγεννησίας πάντα ἔχειν αἰτίας εἴρηκεν, ὡς καί ἀλλαχοῦ τῶν συγγραμμάτων σαφῶς οὕτω προσδιώρισεν. Εἰ δέ πάντα ἔχει ὁ Υἱός τά τοῦ Πατρός πλήν τοῦ εἶναι αἴτιος, δηλαδή θεότητος, αἴτιος δέ ὁ Πατήρ οὐ γεννῶν μόνον τόν Υἱόν, ἀλλά καί τό Πνεῦμα ἐκπορεύων, πάντα ἔχει ὁ Υἱός τά τοῦ Πατρός, πλήν τοῦ τόν Υἱόν γεννᾶν τε καί τό Πνεῦμα ἐκπορεύειν˙ ἅ μόνου τοῦ Πατρός ὄντα τό ἀγέννητον αὐτῷ προσμαρτυρεῖ. ∆ιό καί ὁ ∆αμασκηνός θεολόγος ἐν τῷ Περί τῆς ἁγίας Τριάδος, «διά τόν Πατέρα», φησί, «τουτέστι διά τό εἶναι τόν Πατέρα, ἔχει ὁ Υἱός καί τό Πνεῦμα πάντα ἅ ἔχει, τουτέστι διά τό τόν Πατέρα ἔχειν αὐτά, πλήν τῆς ἀγεννησίας καί τῆς γεννήσεως καί τῆς ἐκπρορεύσεως».

Εἰ δέ ἡ ἀγεννησία τό πάντῃ τε καί πάντως αἴτιον ἐπί Θεοῦ δηλοῖ, ἡ γέννησις τό μηδαμῇ μηδαμῶς αἴτιον θεότητος εἶναι τό γεννητόν ἀναγκαιότατα δηλώσει, καθάπερ καί ἡ ἐκπόρευσις τό ἐκπορευτῶς ἐκ τοῦ Πατρός ὑπάρχον. Εἰ δέ μή μηδαμῇ μηδαμῶς αἴτιος ὑπάρχει ὁ Υἱός θεότητος, πῶς ἄν εἴη ἐξ αὐτοῦ τό Πνεῦμα; Ἤ πῶς πρῶτον αἴτιον ὁ Πατήρ, εἶται ὁ Υἱός τούτῳ, ὡς καί ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἁγίου ἐκπορευομένου Πνεύματος, καθώς φρονεῖν δεῖν οἴονται Λατῖνοι, παραφρονοῦντες, ὡς ἐγᾦμαι, καί τάς πατρικάς παρανοοῦντες ρήσεις; Οὐ γάρ ὁ φερωνύμως θεολόγος οὗτος οὕτως, «ἀλλά πάντα», φησίν, «ἔχει ὁ Υἱός τά τοῦ Πατρός πλήν ἀγεννησίας», ταὐτόν δ᾿ εἰπεῖν, ἄνευ τῆς αἰτίας, τούτῳ δέ ταὐτόν εἰπεῖν, ἄνευ τοῦ γεννᾶν καί ἐκπορεύειν; Κατά ταῦτα γάρ αἴτιον τό αἴτιον.

Καί πάντα, ὅσα ἔχει ὁ Υἱός, τοῦ Πνεύματος, πλήν τῆς υἱότητος, εἰ δέ βούλει τῆς γεννήσεως˙ οὐ γάρ φοβησόμεθα μή ἀναίτιον, εἰ καί αὐτό αἴτιον εἶναι φωραθείη, γέννησιν μή ἔχον˙ οὐδέ γάρ ἀναίτιον, εἰ καί μή γεννητόν˙ τό γάρ ὡς (σελ. 264) ἀναίτιον γέννησιν μή ἔχον, αὐτό τε καθ᾿ ἑαυτό παντάπασιν ἀναίτιον, καί παντί τρόπῳ θεότητος αἴτιον. Οὕτως ἡμεῖς τοῖς ἐν Πνεύματι θεολογοῦσι, συνῳδά φθεγγόμεθα˙ καί οὕτω τούς ἀπᾴδοντα φθεγγομένους ἀπελέγχομεν, καθ᾿ ἑαυτῶν δεικνύντες τάς γραφικάς μαρτυρίας προτιθέντας.

Κἀκεῖνο γάρ, ὅπαρά τοῦ αὐτοῦ θεολόγου προάγειν ὑπέρ τῆς σφῶν αὐτῶν δόξης τῶν Λατίνων οἴονται φῦλον, ὅτι τό οἰκεῖον ἀξίωμα ὁ Κύριος ἔδειξε πρός τούς μύστας εἰπών, «αὐτός ὑμῖν ἐγώ πέμψω τό Πνεῦμα» τό ἅγιον, καθ᾿ ἑαυτῶν ὡς οὐκ ἴσασι προάγουσιν. Ἐπεί γάρ ὡς ἀληθῶς τό πέμπειν τό Πνεῦμα μέγα καί ὑπέρ τό μέγα καί Θεοῦ μόνου (ὁ Πατήρ γάρ εἰπών πρότερον πέμψειν τόν παράκλητον, εἴτ᾿ αὐτό "ἐγώ", φησί, "πέμψω", τό οἰκεῖον ἀξίωμα δεικνύς, ὡς ἀν αὐτό τε τό πρᾶγμα φωνήν ὥσπερ ἀφιέν κηρύττοι καί ὁ τῆς θεολογίας ἐπώνυμος ἐξηγήσαιτο). Εἰ μή παρά τοῦ Πατρός ὁ Κύριος μόνου, ἀλλά καί παρ᾿ ἑαυτοῦ ᾔδει ἐκπορευόμενον καί τήν ὕπαρξιν ἔχον, πῶς οὐ προσθείς εἶπεν, «ὅ παρά