CAPUT XIV,

De partu Virginis sine dolore.

De glorioso partu Virginis sine tristitia et dolore admirans Isaias, lxvi, 7 et 8, exclamat: Antequam parturirel, pe-perit : antequam veniret partus ejus, peperit masculum. Quis audivit umquam tale ? ei quis vidit huic simile ?

Et sunt hic quatuor notabilia, videlicet quae peperit, quomodo peperit, quem peperit, qualem peperit

Quae peperit, innuitur cum dicit, Peperit: innuitur enim, quod aliqua peperit. Admirabile vero nomen ejus quasi ineffabile tacuit, quod est Virgo mater.

Modum notavit, cum ait : Antequam parturiret.

Quem peperit innuit ubi dicit, Peperit, cujus nomen quasi ineffabile tacet, quod est Deus homo, Verbum infans.

Qualem peperit, ubi ait, masculum. Propter hoc quatuor dicit, quod numquam auditum luerit tale, ut Virgo mater, Deus homo, Verbum infans. Sed tale decuit esse nostrae redemptionis initium. Intravit enim nostra perditio per mulierem de solo viro productam. Propter hoc decuit ut esset nostra redemptio et reparatio per virum de sola muliere productum, ut esset simile in contrario. Talem modum reparationis petebat Ecclesiasticus, XXXVI, 6, dicens Domino : Innova signa, et immuta mirabilia. Mirabile fuit, quod Dominus de solo Adam primo homine mulierem produxit. Mutatum fuit mirabile , cum de sola muliere secundus Adam productos est. Haec est quarta generatio, de qua dictum est Abrahae , quod semen ejus quarta generatione de servitute aegyptio ru m 1 i b e ratu m ex i ret. P rimum generationis genus fuit plasmatio, quando Adam de terra plasmatus est. Secundum, de costa formatio. Tertium, propagatio : sic enim filii hominum de parentibus secundum propagationem nascuntur. Quartum vero cernis est de sola muliere propagatio : sed haec quarta generatio data humano seueri, semini Abrahae causa exstitit exeundi de aegyptiaca servitute, quasi a diaboli tyrannide.

Hoc nomen, virgo mater, non solum figuraliter sed et litteraliter expressit Isaias, vit, 14, cum dixit: Ecce virgoconcipiet. Hic exprimitur virgo. Et virgo pariet filium : hic exprimitur mater. Sed dicit iovinianus haereticus : " In Maria nomon matris suscipio, sed nomen virginis non admitto. " Et cumei praedicta dicuntur, dicit se Vetus Testamentum non suscipere. Sed non solum hoc nomen a Veteri Testamento elicitur, imo etiam tamquam per Evangelistam innovatum ab Evangelio Inicitur. Matth. I, 23 : Ecce virgo in utero habebit, et pariet filium, et caetera. Item, Luc. I, 26, 27 : Missus est Angelus Gabriel ad virginem, etc. Item, Matth. I, 18 : Cum esset desponsata mater Jesu Maria Joseph : antequam convenirent, inventa, est in utero habens de Spiritu sancto. Argue ergo sic : Ad Virginem missus est Angelus. Matth. I, 18 : Antequam convenirent, inventa est in utero habens de Spiritu sancto. Ergo non de adulterio : ergo non fuit violata ejus virginitas, neque per sponsum, neque per adulterium. Ergo cum jam concepisset, sic erat virgo, sic ad virginem missus est Gabriel. Sic ergo ex Veteri et Novo Testamentis colligitur hoc nomen, virgo mater : quod admirans Isaias, lxvi, 8, dicit : Quis audivit umquam tale ?

Secundum mirabile, Qualiter peperit. Unde dicitur : Antequam parturiret, peperit . Parturire est ante partum et in partu laborare. Quid est ergo, antequam parturiret, peperit, nisi quod non praecedente vel concomitante dolore partum edidit. Sed quis audivit umquam tale ? Lex enim data est mulieribus, Genes. III, 16 : In dolore paries filios. Et, Joan. XVI, 21 : Mulier cum parit, tristitiam habet, etc. Lex igitur naturae est, quod mulier primo parturiat antequam pariat: sed Maria non fuit subdita huic legi : quia sine dolore, id. est, sine naturalium laesione peperit Salvatorem. Sed in ejus passione quem diu ante pepererat, parturiit. Tunc enim in ipsa fuerant dolores ut parturientis. Unde ibi, id est, in Filii passione, dolores ut parturientis. Tunc enim in ea impletum est quod ei praedixerat Simeon, Lue. ii, 35 : Et tuam ipsius animam pertransibit gladius. Non enim minus, si fas est dicere, cor matris quam corpus Filii pertransivit gladius passionis : transivit enim membra Filii, sed pertransivit, id est, perfecte transivit matris viscera : quia tunc fuit omnis plaga tristitia cordis ejus . Quod postea ostensum est beato Joanni, Apocal.XII, 1 et 2, ubi ait : Signum magnum, apparuit in caelo, etc. usque, et clamabat parturiens, et cruciabatur ut pariat. Signum magnum, Virgo mater : nec ante nec post simile visum est, nec in caelo, nec in terra. (Totum hoc invenies expositum in illo sermone de assumptione : Signum magnum apparuit in caelo, etc) Clamat parturiens et cruciatur ut pariat. Istud ad litteram de Maria non potest intelligi : tunc sic exponunt quidam de ea, quod quae jam diu sine dolore pepererat, dum Filius ejus in cruce penderet, parturiens clamabat, et si non voce, tamen desiderio vel devotione. Augustinus : " In auribus Dei voces faciunt non verba, sed desideria. " Et tunc cruciabatur ut pareret, id est, tamquam si pareret. Tantus enim vel major creditur tunc fuisse cruciatus mentis ejus, quantus mulieris parturientis cruciatus corporeus. Ecce quomodo peperit et parturiit.

Nota, quod beata Virgo in utero habuit per fidem : quia simul ut credidit et consensit, concepit, et clamabat desiderio devotionis, parturiens ex affectu cogitationis : quia non pius doloris intulit ei partus suus quam alii cogitatio pariendi. Vel, habens in utero Filium quem sine dolore peperit in nativitate, clamavit interius in corde martyrizata in Filii passione, parturiens quando ipsum vidit pendentem in. cruce : et cruciatur

abstinentiis, vigiliis, orationibus, jejuniis, ut pariat, id est, tanto partu se dignam faciat. Et tamen sicut paulo infra dicitur, ante eam stetit diabolus volens Filium denotare: quia etiam per Herodem voluit Christum interficere.

Tertium mirabile. Quem peperit, scilicet Deum hominem : et hoc necessitati humani generis congruebat. Pacem enim inter Deum et hominem purus homo reformare non potuit : quia in eadem damnatione cum reo erat. Ideo conquerebatur Job, IX, 33, in persona generis humani, dicens : Non est qui utrumque valeat arguere, et ponere manum suam in ambobus. Gregorius : " Solus Christus, Deus homo factus, et hominem arguere potuit, et Deo obsistere ne feriret. " Vides ergo quam congruum vocabulum redemptoris Deus homo, et hoc longe ante prophetizatum erat. Dixerat enim Isaias, LIV, 5 : Redemptor tuus, Sanctus Israel, Deus omnis terrae vocabitur. I tem, Isa. xxxiii, 22 : Dominus judex noster, Dominus legifer noster, Dominus rex noster : ipse salvabit nos. Non solum est Deus, sed est homo. Unde, Psal. lxxxvi, 5 : Homo natus est in ea, etc. Item, homo est, et quis cognovit eum ? Jerem.XVII, 9, secundum aliam litteram. Tria in incarnatione facta sunt mirabilia, Deus homo, Verbum infans, et cor credens. Verbum quod in principio erat apud Deum . Verbum quo dixit Pater, et facta sunt omnia. Verbum quo intonante in judicio, audient pulveres, et in corpora revertentur. Verbum quo in passione lapides scissi sunt, et monumenta aperta. Sed dicet aliquis : Quomodo si Verbum est, infans est ? si enim infans, non fatur, si non fatur, Verbum non est : quomodo ergo et Verbum est et Verbum non est ? Ideo cum. Isaia dicamus : Quis audivit umquam tale ? Audisti Verbum, audi infantem. Luc. II, 12, dictum est pastoribus : Invenietis infantem, etc. Isa. viii,

4 : Antequam puer sciat vocare patrem suum et matrem suam, auferetur fortitudo Damasci. Intrante enim hoc infante aegyptum, corruerunt simulacra aegypti, sicut praedixerat, Isa. xvii, 1, ubi ablata est fortitudo Damasci, id est, diaboli, Ungentis sanguine m, id est, qui delectatur in peccatis, cujus virtus ita debilitata est, ut non potuerit facere, quod starent idola sua.

Quartum mirabile, scilicet qualem peperit : quia masculum, id est, bellatorem et generatorem. Bellatorem decuit : quia tunc fortis armatus custodiebat atrium suum, id est, mundum : et erat in pace possessio ejus, id est, genus humanum : sed pugnante et congrediente Domino contra diabolum in passione, princeps mundi hujus ejectus est foras . Et tunc impletum est illud Isaiae,XIX, 20 : Clamabunt ad Dominum a facie tribulantis, et mittet eis salvatorem ei propugnatorem qui liberet eos. Generatorem etiam ipsum esse oportuit : quia primi parentes nostri nos omnes filios irae genuerant. Ad Ephes, II, 3: Eramus natura filii irae. Ut ergo possemus haeredes Dei et cohaeredes Christi fieri , regenerari nos oportebat : alioquin non eramus intraturi in haereditatem sempiternam, nisi per lavacrum regenerationis et renovationis Spiritus sancti . Joan.III, 5 : Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei. Isa. lxvi, 9 : Si ego qui generationem caeteris tribuo, sterilis ero, ait Dominus Deus ? Ecce apparet qualem virgo genuit.

Perdidit primus homo ex culpa suae praevaricatioais gloriam ineorruptionis, praerogativam dignitatis, abundantiam plenitudinis : gloriam incorruptionis,

qua immortalis factus est : praerogati- vam dignitatis, qua ad Dei similitudinem factus est : abundantiam plenitudinis, qua in loco voluptatis positus est. Denudationem immortalitatis audis, ubi de ligno vetito legis : Quocumque die comederis exeo, morte morieris . Honoris degradatio dignitatisque detractio, ubi de illa sublimitate similitudinis Dei recidit in similitudinem jumenti. Homo, inquit, cum in honore esset, non intellexit, comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis . Evacuatus est autem abundantia plenitudinis, quando ejectus de loco voluptatis incurrit in illam sententiam maledictionis, Genes. iii, 17-19 : Maledicta terra in opere tuo : in laboribus comedes ex ea cunctis diebus vitae tuae. Spinas ei tribulos germinabit tibi, et comedes herbam terrae. In sudore vultus tui vesceris pane, scilicet tuo. Ecce triplex damnum in exspoliatione incorruptibilitatis, dignitatis, beatitudinis.

Sed misericors et miserator Dominus secundum divitias bonitatis suae noluit tenere in ira sua misericordias suas, sed tam pius inventus est ad subveniendum, quam pronus inventus est diabolus ad perdendum. Quia apud Dominum misericordia, ei copiosa apud eum redemptio . Copiosa autem redemptio non esset, nisi redemptor noster dejectum hominem ad plenum restauraret. Secundum itaque triplex damnum ex miseratoris sui munere accipit triplex promissum. Promissum recuperandae immortalitatis, promissum recuperandae dignitatis, promissum recuperandae beatitudinis. Vivent mortui tui, interfecti mei resurgent : ecce promissio sperandae immortalitatis. Dabo eis in domo mea et in muris meis locum, et nomen melius a filiis et filiabus : ecce recuperandae dignitatis. Oculus non vidit, Deus, absque te, quae

praeparasti exspectantibus te : ecce repromissio re staurandae felicitatis. Ecce, ut dictum est, triplex promissum secundum triplex damnum.

Ecce nunc iterum, secundum promissum triplex, accipe et animadverte in his triplex signum. Ecce Virgo concipiet et pariet filium : ecce primum. Et vocabitur nomen ejus Emmanuel : ecce secundum. Butyrum ei mel comedet, ut sciat reprobare malum ei eligere bonum : ecce tertium.

Habes igitur unum signum in matre, duo in prole. Signum incorruptionis in matre, signum recuperandae dignitatis et plenitudinis in prole. Audi de matre : Ecce Virgo concipiet ei pariet filium. Quantum hoc esse putas, quam magnum, quam mirum, quam insolitum, quam stupendum, quale vel quam magnae rei signum ? A saeculo non est auditum virginem concepisse, virginem parere, et post partum inviolatam permanere. Accipit ergo natura humana in beata Virgine Maria quasdam arrhas vel primitias futurae incorruptibilitatis suae, integritatem incorruptionis virgineas. Quare, quaeso, in hac vita sine corruptione non vivitur, nisi quia natura humana sine corruptione non seminatur ? Radix enim nostrae corruptibilitatis germinare incipit ab ipsa hora conceptionis. Sed ecce in beata Maria ibi praeciditur unde germinasse videbatur. Et scimus quidem, quoniam cum radix praeciditur, tota ex ea fructificatio postmodum exsiccatur. Ecce, inquit, Virgo concipiet ei pariet filium. I n eo sane quod dicitur virgo conceptura et virgo paritura, aperte monstratur, quod utraque futura erat munda, et caro generans, et caro generata. Potuit ergo solus hujus puerperae filius pro hac parte cantare canticum novum Domino : Sine iniquitatibus conceptus sum, et sine peccatis concepit me mater mea , Manifestum est itaque, quia ad destructionem peccati venit, qui in ipso mundi ingressu maculam peccati de materna carne non. contraxit, sed delevit. Si ergo tantum sola ejus conceptio valuit ut concupiscentiae fomitem totiusque corruptionis radicem deleret, quid, quaeso, in expiatione corporis sui valere potuit nativitas, circumcisio, baptismus, conversatio, humilitas, jejunium, patientia, obedientia, passio, crucifixio? Si tantum valuit quod gestum est una hora, vel unius potius horae portiuncula, quid valere potuerunt tot annorum tempora in mysterium nostrae redemptionis impensa ? Quid potuit sub conceptionis suae tempore ex infusione gratiae suae materna viscera purgare, cur non credatur eos qui ejusdem gratiae participes esse voluerunt, quando et quomodo voluerit, posse mundare ? Cur non credatur in quolibet nostrum naturam illam mundare posse, quam in beata Virgine potuit non solum purgare, sed honorificare et glorificare : In eo enim eam glorificavit, quod ei aliquid supra naturam dedit. Fecit siquidem in ea aliquid quod fuit contra naturam, aliquid quod fuit secundum naturam, aliquid quod fuit supra naturam. Contra naturam infirmitatis nostrae fuit, quod virgo concepit. Secundum naturam fuit, quod in vulva conceptus et formatus et tandem secundum legitima nascendi tempora natus fuit. Supra naturam non solum hujus infirmitatis nostrae, sed etiam supra naturam conditionis primae fuit, quod sine virili semine virgo concepit. Puritatis fuit, quod sine concupiscentia seminare potuit. Honoris, quod prolem ab omni peccati contagio mundam effecit. Gloriae, quod non de viro, sed de Spiritu sancto concepit,

Certe si Emmanuel noster de utroque sexu nasci voluisset, et hoc ratio exigeret, utrumque ad mundam prolem seminandam mundare potuisset. Sed si de utroque carnem assumeret, utique et a

proprietatis suae similitudine longius recederet, et ad nostram minus appropinquaret. Proprietati enim suae esset dissimile, si patrem et matrem haberet in humanitate, qui solummodo patrem habebat in divinitate. In hoc item et nobis dissimilior esset, si duos, quod nos non possumus, patres haberet. Sed et ratio sane exigebat, ut sicut unum principium erat in generis nostri propagatione, sic esset et unum principium in generis nostri reparatione. Oportuit ergo reparatorem generis nostri aut de solo viro, aut de sola foemina nasci. Sed si de viro sexum faem ineum assumeret, ordinem naturae confunderet, qui faemineum sexum supra virilem extolleret I et idem ipse diceretur filius ex divinitate, et filia ex. humanitate. Sed si virilis esset sexus quem assumeret, haberet sane vir gemi- num pro hac parte honoris solatium, foemina nullum. Et certe si de viro formari voluisset, materiam quidem de carnis nostrae substantia traheret, sed in. ejus incarnatione naturae operatio nihil haberet, et in hoc a naturae nostrae proprietate longius discederet. 0 quantum honoris vel dignitatis mulieribus vel ex mulieribus natis in. eo contulit, quod creator omnium, quod salvator hominum nascentium more ex muliere nasci voluit ! Ex muliere itaque debuit nasci, quem oportuit in quantum ratio sustinuit, per omnia fratribus assimilari. Sed quod muliebrem de muliebri sexu assumere non debuit, ratio superius monstrata ostendit : nam et ordinem, ut dictum est, naturae confunderet, et geminato in hoc mulierum solatio, virilis sexus singularis privilegii nihil simile haberet.