CAPUT XVI.

De proprietatibus ventorum principalium.

Superest determinare quare unus istorum ventorum sit magni flatus, et paucae pluviae, et frigidae aurae : alter vero levis flatus, et multae pluviae et corrumpentis aurae. Duo autem sunt multorum flatuum, et frequentium, et non fortium : unus quidam abscindens pluvias, scilicet Orientalis sive Subsolanus : alter autem conducens pluvias, scilicet Occidentalis.

Dico ergo quod Aquilo fortissimi flatus est, et abscindit pluvias et depurat aerem. Et haec omnia causantur a frigore sui vaporis : qui quia densat vaporem et venit a loco frigoris, qui est juxta polum arcticum, ideo frigidus est ventus ejus : et quia frigidus, claudit poros terrae et continet superficiem aquae ne evaporare possint : ideo depurat aerem abscindendo materiam pluviae. Eadem ratione claudit poros corporum nostrorum, ne immutentur ab exteriori ingressu in nos vaporabiliter : et ex hoc continetur intra nos calor naturalis et fortificatur, et homo efficitur sanus. Hujus signa duo sunt. Unum, quod Hippocras dicit, in hyeme ventres calidiores esse quam in aestate. Cujus eadem causa est. Aliud est, quod habetur ex artificio iacob, qui posuit virgas ad aquas quando prima fuit admissura ovium , et hoc est quando fiat Aquilo, eo quod ille continet poros in gener bus ex semine, ne evaporentur spiritus et debilitentur conceptus. Et ideo dicit Arisloleles in libro de Animalibus, quod pastores quando volunt quod oves generent masculos, faciunt ascensiones ovium versus Aquilonem tempore venti Aquilonis. Hic etiam ventus dicitur a Philosophis flare recte, ''id est, directe non motu elevationis et depressionis in fine flatus. Et hujus causa est, quod flatus ejus inundat ab Aquilone in Meridiem : et quanto plus venit in Meridiem, tanto plus accedit ad calidum : propter quod parificatur vapor et subtiliatur, et non deprimitur nec incurvatur.

Meridionalis autem oppositis de causis habet accidentia opposita : quia enim calidus est vapor et exit a loco calido, ideo adducit morbos : evaporat enim naturale calidum cum suo humido, et subintrat calidum aeris turbatum et corruptum. Quia vero conducit vapores, ideo multiplicat pluvias. Flat autem tortuose, quia flatus ejus est ad Aquilonem ex Meridie : et ideo inundans vapor invenit frigus Aquilonis, et ideo inspissatur, et per consequens in fine suo incurvatur et inde torquet flatus. Et ex illa tortuositate flatus iterum involvendo comprimit nubes et aquas inventas, et facit etiam hac de causa pluvias.

Quod autem dictum est unum ventum flare tortuose, et alium directe, habet quandoque impedimentum per accidens, sicut dicit Aristoteles, quod juxta Corinthum fiat Aquilo tortuose : et hoc contingit propter inundantis recurvationem vaporis ad quosdam montes altissimos ibidem existentes. Item e converso propter loca calida per quae transit Meridionalis, incipit dirigi in flatum rectum. Eadem de causa in nostris climatibus, scilicet sexto et septimo, Auster non adducit morbos : eo quod antequam ad nos veniat, infrigidatur nivibus montium, et aere septentrionali, et non adeo aperit poros corporis, quod multum noceat sanitati.

Tempus autem flatus Aquilonis est in

vere plus, et autumno minus. Et primi quidem causa temporis est : quia frigiditate hyemis vapores multi conclusi et congregati sunt in terra, qui tepiditate veris evocantur, et faciunt ventos, et praecipue in Aquilone, ubi magis est de frigore et tenuis calor qui consumere non potest. In autumno autem terra exsiccata est a calore solis, et ideo tenuis calor de facili evocat vapores, eo quod non est constricta : et cum egreditur vapor, siccus est valde, et ventus altus in aere flare incipit : et ideo proverbium vulgi est, quod venti alti flant in autumno.

Subsolanus autem est ventus siccus et calidus abscondens pluvias, sed. non tantum quantum Aquilo : et hoc quia ipse est de vapore sequente solem, qui siccus est et calidus : et motus etiam firmamenti juvat ad hoc, quia idem est motus venti illius qui est motus diurnus : et ideo dissolvitur vapor et exsiccatur.

Favonius autem propter causam oppositam adducit pluvias. De mediis autem secundum naturam istorum mixtam intelligendum est.

Est autem, notandum, quod mane ut frequenter ante diluculum est ventus qui flat quandoque de die, et cessat de nocte, quandoque e converso. Hujus autem causa est, quia mane immittuntur radii solis vapori, frigiditate noctis compresso in Oriente, et ideo elevant ipsum : et ipse iterum a frigiditate loci descendit, et ideo facit ventum, qui quandoque cessat sole vincente, quandoque confortatur, quandoque sol non sufficit vincere, sed sufficit elevando depressioni continue repugnare. Vapor igitur frigidus deprimitur nocte, et elevatur die, et sic veniat : et e converso vapor calidior vincitur die, et elevatus aliquantulum, frigore noctis deprimitur, et proprio calore iterum elevatur : et ideo veniat nocte. Et haec determinata sunt de generatis ex vapore simplici humido et sicco et in alto loco.