CAPUT XIV. De quinque proprietatibus ventorum.

Sic ergo determinata causa materiali et efficiente et loco venti in communi, ad specialem oportet magis transire , ut sciatur causa quare ventus non venit de sublimi, sicut pluvia, sed semper a lateribus. Ratio est, quia locus generationis venti secundum quod flare incipit, est in extremis terrae, et non super ipsam. Causa autem hujus est, quod reflexio radiorum in extremis est debilis, et in medio fortis, et propter angulum radii, qui in extremis est obtusus angulus, in medio autem est rectus vel acutus. Cum igitur causa efficiens venti sit calor debilis evocans tantum, ideo confortatur materia venti in extremis terrae nostrae habitabilis, et non directe super ipsam flat.

Causa autem quare ventus flat discon- tinue, et facit flatum unum, et cessat ad horam, et iterum fiat, est debilitas caloris : quia in vapore illo frigus loei et natura vaporis superiorem partem ipsius deprimit valde vehementer: et cum latissimus vapor sit inspissatus a frigore, multum agitat aerem, et dat flatum, donec descendat conversio superioris extremitatis ipsius super inferiorem superficiem terrae. Deinde resurgit calor ex radio circa terram calore suo elevante ipsum, et subministrante ei. materiam ex elevatione pluris vaporis in ipsum : et ideo confortatus iterum dat ascendendo alium flatum fortem. Sciendum est enim, quoniam vapor terrens nunquam ascendit aequaliter

in omnibus partibus : quia sunt in eo oppositae virtutes valde, scilicet levis et gravis, et non est aequaliter subtiliabilis propter duritiem sicci vaporis : et ideo ascendit sicut pellis extensa ab inferiori ad. superius, cujus latitudo versa est ad nos.

His visis, facile est videre quare unus flatus fortior est alio, et quis eorum. Cum enim superior extremitas inspissata frigore loci descendat, et spissum fortius impellat aerem quam rarum, fortior est flatus descensionis quam ascensionis. Istam autem descensionem vel ascensionem vaporis vocant Philosophi motum tortuosum terrestris vaporis : sicut etiam vocant ipsum vaporem magis quam proprie fumum propter sui terrestreitatem, et vaporem aqueum magis proprie dicunt vocari vaporem proprio nomine.

Hic autem necessarium est scire, quod aer est elementum omni obediens impulsioni facile, cujus motus fit ad omnem partem per sui naturam. Et signum hujus est projectio sagittariorum, in qua levi impulsu violento fortissime impellitur aer, et inundat pars impellens partem usquequo cessat vis violentiae. Si. ergo tam parvum impellens adeo fortem dat sibi motum, non est mirandum si fumus latissimus dat flatus hujusmodi . Haec etiam causa soni venti ad modum undarum constringentium sese : eo quod una inundatio praevenit aliam, et fundit se super eam.

Ex his de plano patere potest triplex causa abscissionis ventorum, scilicet intensum frigus, et intensus calor, et haec abscindunt simpliciter: et pluvia sequens, et haec abscindit secundum aliquid. Frigus quidem intensum non permittit aperiri Ieram ut elevetur fumus. Calor autem intensus comburit funium. Sed pluvia ex hoc quod infrigidat aerem, gravat vaporem, ita quod tantum descendit, et subito non. potest elevari debili calido : et similiter humefacit terram, et superficiei poros, per quos exivit fumus, obstruit : et ideo praescinditur materia

adaugens ventum : et quia quidquid non regeneratur continue, cito deficit, ideo cessat ventus post magnas pluvias. Sed quia cessante pluvia iterum resurgit calidum in aere et in terram exsiccando et elevando vaporem sive fumum, ideo videtur frequentius post aliquam horam vel aliquos dies resurgere ventus, nisi sit pluvia valde longa, quae per multam frigiditatem facit victoriani in fumo venti. Ex praedictis etiam liquet quare vapor ventorum ferreus sive causatus ex terra, non convertitur ut cadat super nos terra pluens, sicut convertitur vapor aquae et cadit super nos aqua pluens. Hujus enim secundum supra dicta duae sunt causae : quarum una et principalior est materia venti, quae est sicca et non bene continuabilis, sed tantum habens aliquid naturae humidi, quod est continuum ut fumus : et ideo resoluta per frigus, nihil apparet sensibiliter, sed disparet ad modum atomorum. Alia causa est, quia vapor venti non natat super nos, sed dirigitur ad extrema habitabilis terrae nostrae vel convexi arcus unius terrae: et ideo non cadit super nos. Dico autem convexi arcus unius terrae, quia terra rotunda est, et ventus quandoque est in terra una et in alia, et tunc vapor licet non sit simpliciter in extremo, est tamen in convexo arcus terrae in qua fiat.