PARTICULA II.

In quo differt imago in actibus ab imagine quae est in potentiis ?

Deinde quaeritur de imagine secundum quod est in actibus.

Dicit enim Augustinus in libro IX de Trinitate, cap. 4: " Mens et notitia ejus et amor tria quaedam sunt. Mens enim novit se, et amat se: nec amare se potest, nisi etiam noverit se. "

Et quaeritur, In quo ista imago differt a praecedenti ?

Si dicitur, quod hoc est in habitibus vel actibus.

Contra:

1. Dicit Augustinus, ibidem: " Mens in hac trinitate accipitur non pro anima, sed pro eo quod in anima excellentius est " Ergo mens accipitur ut prius, non pro habitu, vel actu, sed pro potentia.

2, Adhuc, Nullus habitus vel actus substantialis est animae. De istis autem dicitur in libro primo Sententiarum, distinctione tertia, cap. Potest etiam: " Haec tria cum sint distincta a se invicem, dicuntur tamen esse unum: quia in anima substantialiter existunt . " Unde Augustinus in lib. IX de Trinitate, cap. 12: " Ipsa mens est quasi parens: et notitia ejus quasi proles ejus. Mens enim cum se cognoscit, notitiam sui gignit, et est sola parens suae notitiae. Tertius est amor, qui de ipsa mente et notitia procedit, dum mens cognoscit se et diligit se . "

3. Adhuc, Ista sunt aequalia sicut et illa. Unde Augustinus, ibidem: " Nec minor est proles parente, dum tantam se novit mens quanta est: nec minor est amor parente et prole, dum tantum se diligit mens, quantum se novit, et quanta est . "

4. Adhuc, Ista circumincedunt et capiunt se. Unde Augustinus, eodem libro, cap. 5: " Sunt etiam haec singula in seipsis ad invicem: quia et mens amans in amore est, et amor in amantis notitia, et notitia in mente noscente est. "

Relinquitur ergo quaestio, In quo differat a prima imagine?

Solutio. Dicendum, quod haec imago differt a praecedenti in eo quod mens in praecedenti imagine pro tota illa parte animae sumitur, in qua tres radicantur potentiae. Hic autem sumitur specialiter pro subtilissimo quod in anima est, quo anima non convertitur nisi ad verum et bonum quod Deus est, et ad verum et bonum quod ipsa est in quantum imago Dei est. In praecedenti autem imagine pro omni eo sumitur, quo Deum capit, vel capax esse potest. Et in hoc differt mens hic sumpta, et mens in praecedenti sumpta.

Notitia autem dicitur notitia habitualis, vel actualis, quae est in tali mente ex conversione sui super seipsam, qua se noscit in lumine quo sibi praesens est et suiipsius objectum. Et sumitur materiali- ter notitia pro mente nota. Et sic notitia substantialiter est idem menti, quamvis secundum quod nota est ut objectum per speciem objecti, sit substantialis habitus ejus. Sic enim habitus potest esse substantialis menti, sicut species ligni substantialis est ligno. Apprehendentis enim in quantum apprehendens est, habitus est: apprehensio autem est substantia.

Et per hoc patet solutio ad id quod objicitur, quod habitus non est substantialis. Extendente se autem mente et dicente id quod apprehensum est, bonum esse sibi, de necessitate causat amorem. Omne enim amat quod bonum est sibi, ut dicunt Socrates et Plato et Empedocles. Et sic de mente et notitia amor procedit. Quia vero mens sic nota et amata est, et mens idem et aequalis est sibi, sequitur quod notitia et amor ex parte noti et amati cum mente aequalia sint et idem in substantia noti et amati.

Ex hoc etiam sequitur ulterius, quod invicem se capiant. Mens enim ut potentia, totam capit notitiam ex parte noti. Et notitia ex parte noti, totam capit mentem. Et amor ex parte amati, totam amabit mentem et notitiam. Unde haec trinitas expressior est, quam prima. Est enim ex parte mentis, noti, et amati, vera consubstantialitas: ex parte vero relationis, qua scilicet unum ex altero est, distinctio. Et ideo dicit Augustinus, quod ex hoc utcumque potuit cognosci Trinitas, quae unum est in tribus personis, et tres in uno neutraliter accepto.

Et per hoc patet solutio ad totum.