CAPUT XIV.

De solutione duorum quae sunt circa coniugationes perfectorum syllogismorum istius mixtionis.

Est autem dubitatio prima, quod cum contingens non habeat nisi duas acceptiones, sicut in praehabitis dictum est, scilicet omne quod contingit essse a contingit esse B, et omne quod est a contingit esse B , et secundum primam acceptionem deserviat uniformi generationi syllogismorum de contingenti, et secundum secundam deserviat mixtioni de contingenti et inesse, et non sit tertia acceptio contingentis, videbitur quod nulla est in qua possit accipi in mixtione contingentis et necessarii. Et sic videtur quod omnis conjugatio ubi major est de contingenti, et minor de necessario, sit inutilis ad syllogismum istius mixtionis generandum : quia talis mixtio videtur per dici de omni in contingentibus non posse regulari.

Idem videtur per hoc, quod in prima figura (cum medium positione sit medium in affirmativis syllogismis) oportet accipere medium sub majori, et minus oportet accipi sub medio: sed necessarium et contingens secundum superius deter- minatam acceptionem opponuntur et mutuo se destruunt: unum ergo sub alio accipi non potest : sequitur quod in tali mixtione non potest esse syllogismus affirmativus et universalis, ut videtur.

Ad haec autem non est difficile solvere, si ea quae habita sunt, ad memoriam revocentur. Si enim in hac mixtione major sit de contingenti, et minor de necessario, syllogismus regulabitur per dici de omni in contingentibus, secundum illam acceptionem contingentis quae dicit, omne quod est b contingit esse a, sicut et mixtio contingentis et inesse : quia per hoc quod dicitur, omne quod est b significatur minor propositio accepta secundum actualem inhaerentiam praedicati cum subjecto. Sub tali autem actuali inhaerentia sumitur tam illa quae est de inesse, quam illa de necessario : et sic uno et eodem modo regulari possunt per dici de omni.

Sic etiam considerando contingens dicendum, quod contingens et necessarium in eisdem accepta terminis opponuntur, et mutuo se expellunt: quia si necesse est hominem esse animal, tunc non contingit hominem esse animal: et si contingit hominem esse album, tunc hominem esse album non est necesse: et sic unum non potest sumi sub altero propter oppositionem quam habent. Si autem contingens et necessarium simpliciter considerentur secundum seipsa, adhuc dupliciter considerari possunt: aut enim considerantur secundum modum enuntiandi circa compositionem et modificandi compositionem, et sic iterum a se invicem distinguntur et separantur : aut accipiuntur secundum terminos diversos in quibus sunt, et sic nihil prohibet necessarium accipi sub contingenti, quia saepe contingit hoc modo, quod termini in quibus est contingens, et termini in quibus est necessarium, se habent ad invicem sicut totum et pars. Cujus exemplum est: contingit omnem hominem esse album: omnis autem homo de necessitate est animal : et hoc modo: fit conjugatio perfecta ex sumptione necessarii sub contingenti.

Est autem adhuc dubium : cum enim in hac mixtione necessarium et contingens aequaliter se habeant ad generationem hujus syllogismi, videtur quod aequaliter debent se habere conjugationes ad generationem perfecti syllogismi, ea scilicet quae habet majorem de contingenti et minorem de necessario, et ea quae e converso habet majorem de necessario et minorem de contingenti: et hoc non est verum: quia prima est ad syllogismum perfectum, secunda autem ad syllogismum imperfectum. Rationem autem hujus non est difficile assignare : dici enim de omni in necessariis et in illis de inesse vult minorem in prima figura semper habere affirmativam et secundum actualem inhaerentiam praedicati cum subjecto. Quando ergo major est de contingenti (quod est secundum actualem inhaerentiam, sicut diximus in acceptione contingentis, sic, omne quod est b contingit esse a) et minor accipitur de necessario vel de inesse secundum actualem inhaerentiam, fit per dici de omni perfectus decursus syllogisticus a primo per medium usque ad extremum : et ideo conjugatio talis est ad syllogismum perfectum. Quando autem major est de necessario et minor de contingenti, per contingens ampliatur inhaerentia ad potentialem inhaerentiam : et tunc non potest esse decursus perfectus per dici de omni: et ideo conjugatio in qua major est de necessario et minor de contingenti, est ad syllogismum imperfectum.

Si quis autem quaerat quare in modis perfectis istius mixtionis concluditur contingens ad utrumlibet, quod est contingens secundum superius datam determinationem contingentis, modi imperfecti autem non possunt concludere nisi contingens pro possibili ? Videtur enim quod tam perfecti quam imperfecti deberent concludere contingens dictum secundum unum et eumdem modum. Hujus autem causa est, quod in modo perfecto propter dici de omni minor propositio est quasi dispositio naturalis majoris propo-

sitionis : contrahit enim minor majorem secundum regulam quae est data de dici de omni: et ideo per minorem fit contractio majoris ad id quod est vera pars ejus. Et ideo cum major sit de contingenti secundum dictam contingentis determinationem, et minor sit vera pars ejus, oportet conclusionem similem esse majori, quod sit de tali de quo est major : hoc autem est contingens ad utrumlibet. Quando autem e converso est, quod major de necessario et minor de contingenti, non fit dispositio terminorum secundum dici de omni: et ideo major non potest facere sibi similem conclusionem. Minor etiam propositio non habet principaliter virtutem inferentiae in syllogismo, et ideo nec illa poterit facere conclusionem sibi similem : et ideo oportet quod sequatur aliquod medium inter necessarium et contingens ad utrumlibet: et hoc non est nisi contingens pro possibili, quod in aliquibus terminis est de necessario, in aliquibus autem de non necessario.

Si autem aliquis quaerat quare syllogismi perfecti hujus mixtionis non possunt concludere conclusionem de inesse vel de necessario sicut concludunt conclusionem de contingenti? Dicendum quod causa hujus est, quod quando major est de contingenti, ex modo ipso contingentiae significatur quod praedicatum refertur ad subjectum secundum potentialem inhaerentiam, et non actualem habet praedicationem major extremitas de omnibus quae continentur sub medio quod est subjectum propositionis majoris: conclusio autem de inesse et de necessario notat actualem inhaerentiam praedicati de omnibus quae continentur sub subjecto : et ideo in tali conjugatione nec potest sequi conclusio de inesse, nec conclusio de necessario.

Sicut autem dictum est de natura modorum perfectorum istius mixtionis, qui perficiuntur per dici de omni, eodem modo dicendum est de modis perfectis syllogismorum negativorum universalium qui perficiuntur per dici de nullo. Et sic per haec quae dicta sunt, potest sciri natura syllogismorum perfectorum universalium tam affirmativorum quam negativorum istius mixtionis.