Albert the Great, Summa Theologiae

1. Intellectus enim intelligibile non accipit nisi per illustrationem Intelligentiae, quae (sicut dicit Avicenna) illustrat super animas nostras, per cujus Illustrationem potentia intellectualia fiunt actu intellectus. Si hoc ergo est in intellectis naturalibus quae sunt proportionata intellectui, videtur quod multo magis sit In his quae sunt supra naturam. Oportet ergo aliquod lumen descendens esse, per quod elevetur intellectus ad cognoscendum Id quod supra se est: et sic in omni cognitione divina aliquod lumen oportet esse quo perficiatur intellectus: quod cum non sit naturae, videtur esse lumen gratiae.

2. Adhuc, In dispositione oculorum sic est, quod oculus minus adunatum habens visum, solem non respicit in rota.

Herodii autem oculus, qui magis adunatum habet visum, respicit. Ergo in oculo spirituali sic est, quod oportet in ipso aliquid recipi quo adunetur visus ejus ad videndum quod supra se est.

3. Adhuc, Nulla potentia receptiva recipit illud quod Improportionabile est sibi, nisi per aliquod Illi proportionetur. Intelligibile quod Deus est, improportionatum est intellectui nostro. Ergo non recipitur ab ipso nisi per aliquod quod intellectum nostrum intelligibili facit proportionabilem.

4. Adhuc, Videtur dicere Origenes in libro peri arxon, tractans illud: Virtus Altissimi obumbrabit tibi . Dicit enim, quod obumbratio illa est imago virtutis Altissimi in Virgine, sicut umbra formae quae est in speculo. Parva quidem In se imago est maximae rei, cujus illa umbra est. Et sicut parvus infans secundum omnia lineamenta figura est patris, etiamsi ponatur quod pater esset infinitus. Si ergo intellectus cognoscendo concipiat Deum, videtur quod in omni cognitione divina necessarium sit aliquod simile cognito, quod perficiat intellectum ad concipiendum cognitum.

5. Adhuc, Aristoteles in III de Anima vult, quod non ex eodem formali intellectus noster accipit naturalia, metaphysica, et divina: ex formali tamen aliquo semper accipit. Divinissima autem sunt credenda. Formale ergo aliquid oportet esse per quod intellectus accipiat ea. Hoc etiam videtur dicere Psalmus xxxv, 10: In lumine tuo videbimus lumen.

In contrarium est, quod in corporalibus per se visibilia sine omni alio illuminante videntur. Ergo in intellectualibus similiter est, quod per se intelligibilia seipsis intelliguntur.

Solutio. Ad haec secundum praedicta non est difficile solvere. Concedendum enim est, quod sine lumine Illustrante intellectum nullius cogniti intellectus no- ster possibilis perceptivus est. Per hoc enim lumen efficitur intellectus possibilis oculus ad videndum: et hoc lumen ad naturalia recipienda, naturale est: ad credenda vero, gratuitum est: ad beatificant autem, gloria est. Totum tamen gratuitum est, secundum quod gratia dicitur omne illud quod superadditum est naturae. Hoc autem lumen sic descendens, non est aliquid conferens cognitio ut cognosbile sit, sed est conferens cognoscenti ut cognoscere possit, et assimilatio est quaedam cognoscentis et cogniti, sicut dicitur, I Joan, iii, 2: Similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est. Et sicut dicit Augustinus in lib. IX de Trinitate, quod " in omni cognitione cum Deum novimus, fit aliqua similitudo Dei In nobis. "

Et de tali lumine recepto in intellectu nostro concludunt prima tria argumenta.

Ad id quod dicit Origenes, dicendum quod adaptatio est, quae satis congruit intellectui concipienti secundum rei veritatem: tamen ostendere intendit qualiter parvus in carne et temporalis commensuratus Virginis utero, imago est inmensi et aeterni Patris, aequans ipsum secundum omnia, secundum quod dicitur,

Isaiae, x, 22: Consummatio abbreviata inundabit justitiam,

Ad dictum Aristotelis dicendum, quod hoc necessarium est. Intellectus enim ad sensum reflexus, accipit naturalia per lumen, quod in sui ratione diffinitiva concipit materiam sensibilem. Mathematicus autem concipit reflexus ad imaginem per lumen quod in sui definitiva ratione non concipit hanc vel illam sensibilem materiam, sed in omni materia est sensibili univoce, sicut circulus unius rationis est, sive sit in ligno, sive in ferro, sive in stramine, sive in caelo: semper enim est figura plana una linea contenta, in cujus medio est punctum, a quo omnes lineae ductae ad circumferentiam sunt aequales, ut dicit Euclides. Divina autem non accipit nisi in lumine bonitatum quae sunt a primo: hoc tamen lumen disponit intellectum, et nihil confert intelligibili in cognitione divina. Et de hoc etiam lumine loquitur.

Ad id quod objicitur in contrarium, dicendum quod tale medium non obstat, nec interstat: quia non est nisi medium coadjuvans et disponens intellectum ad intelligendum. Unde non impedit, quin intelligibilia per se, et primo per se et sine medio intelligantur.