In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Continua : ita faciam malis: " autem " pro sed, " vobis caeteris, " scilicet a malis, id est, qui estis dissimiles illis. Vel sic : Sic faciam malis : " vobis autem dico, " singulariter, a caeteris, " id est, qui estis a caeteris dissimiles, " qui Thyatirae estis, " in fide perseverantes.
Deinde mutat personam : " Quicumque non habent doctrinam hanc, " scilicet quod sine lege non est salus, et quod licitum est comedere de idolothytis, et fornicari, " qui cognoverunt, " id est, approbaverunt, " altitudines Satanae, " id est, superbiam quam suggerit, vel profundam ejus astutiam. " Quemadmodum dicunt, " scilicet quidam Judaei me missurum, " non mittam super vos aliud pondus. " Glossa : veteris legis.
Et quamvis hoc dicant, " tamen id quod habetis tenete. " Glossa : retribuere.
" Vobis dico, qui estis Thyatirae. " Et quid dico ? hoc scilicet : " Non mittam, super vos aliud pondus, " scilicet veteris legis, vel observantiae legalis, " quemadmodum dicunt, " scilicet falsi Apostoli me missurum super Evangelium : " tamen id quod habetis, " scilicet. Evangelium, " tenete, " quamvis ipsi dicunt me onus legale impositurum, et hoc, tenete " donec veniam, " scilicet retribuere unicuique secundum merita. Nec dico omnibus, sed illis tantum " quicumque non habent doctrinam hanc, .) scilicet quod sine lege non sit salus, et quod sit licitum comedere idolothytum, et fornicari.
Vel sic : " Quicumque non habent doctrinam hanc, " id est, quos pravorum persuasio ad opus perversum non inclinat : et tunc est expositio ejus quod dixit " caeteris : " et est metaplasmus, id est, mutatio personae. Et dico etiam illis " qui non cognoverunt, " scilicet per approbationem, " altitudines Satanae, " idest, superbiam quam suggerit Satanas. Sic legitur secundum Haymonem.
Aliter legitur secundum alios, et tunc fit punctuatio sic : " Qui non cognoverunt altitudines Satanae quemadmodum dicunt, " videlicet Judaei : quia de legis observentia gloriabantur. Propter altitudinem ipsa lex si impleatur, carnaliter intelligitur, et construitur littera sic : " Vobis autem dico caeteris qui Thyatirae estis, " scilicet, in fide perseverantes. Et postea mutat personam : " Quicumque non habent doctrinam hanc, " id est, qui non receperunt doctrinam hujus pessimae mulieris, " qui non cognoverunt altitudines Satanae quemadmodum dicunt, " et qui non receperunt sicut illi dicunt carnaliter intelligendam legem et servandam. Dicebant enim : Nisi circumcidatis carnem praeputii vestri, non poteritis salvi fieri .Vobis inquam, qui in fide perstitistis, " non mittam super vos aliud pondus, " supple, nisi quod ab
Apostolis est praeceptum vobis. Act. xv, 28 et 29 : Visum est Spiritui sancto, et nobis, nihil ultra imponere vobis oneris, quam haec necessaria : ut abstineatis vos ab immolatis simulacrorum, et sanguine, et suffocato, etc.
" Tamen id quod habetis tenete, " scilicet leve jugum Evangelii, de quo, Matth.XI,29 : Tollite jugum meum, etc.
" Donec veniam, " scilicet ad remunerandum unicuique secundum meritum suum.
Aliter legitur sic : " Vobis autem dico caeteris, " supple, qui estis dissimiles, " qui Thyatirae estis. " Quasi dicat: Non tantum vobis, sed omnibus ubicumque sint : " qui non habent doctrinam hanc, " scilicet, quam praedicat Jezabel, quod licet comedere idolothytum, et fornicari : " qui non cognoverunt, " ut non legatur qui approbaverunt, " altitudines Satanae, " scilicet, approbando superbiam quam suggerit Satanas. Vel, " altitudi- nes, "id est, profundam astutiam diaboli qua sub specie sanctitatis suggerit legalia esse servanda cum Evangelion quemadmodum " quidam egressi de Judaea me esse affirmant, " non mittam super vos aliud pondus, " supple, quam Evangelium. Vel, " Quemadmodum dicunt, a scilicet quidam haeretici dicentes et hic et in futuro bonos Christianos debere affligi, " non mittam super vos aliud pondus, " scilicet quam nunc. Quasi dicat: Non puniam vos in futuro. Et hoc non dico omnibus, sed illis " quicumque non habuerint doctrinam hanc, " scilicet quam pseudoapostoli praedicant, et illi, supple, qui, cognoverunt, supple, per gratiam illuminati, " altitudines Satanae, " id est, astutias diaboli, " quemadmodum dicunt, non mittam super vos aliud pondus, " scilicet quam nunc sustinetis in tribulationibus. " Tamen id quod habetis tenete. " Quasi dicat : Hoc faciam vobis si perseveraverit, aliter non. Vel, " Id quod habetis tenete, " id est, doctrinam traditam vobis.
Et hoc facite, " donec veniam, " scilicet, vos remuneraturus.
" Et qui vicerit, et custodierit usque in finem opera mea. "
Haec est tertia pars hujus Epistolae.
Et tanguntur duo. Primo, ponitur excitativum affectus, cum dicit: " Qui vicerit. " Secundo, excitativum intellectus, ibi, v. 29 : " Qui habet aurem. "
Item, excitat affectum ad duo, scilicet, ad pugnandum contra vitia, ibi, " Qui vicerit. " Item, ad operandum cum perseverantia, cum dicit: " Custodierit. "