OPUSCULUM XV. EPISTOLA DE SANDALIIS APOSTOLORUM

ME DE EO QUOD CHRISTUS ET APOSTOLI ET DISCIPULI EIUS INCESSERUNT DISCALCEATI .

1. Talis lector tali lectori spiritum intelligentiae sanioris.

Quoniam, secundum Apostolum Ioannem , Deus veritas est, qui contra veritatem offendit, maxime evangelicam, cuius Christus specialiter auctor est, contra Christum offendere comprobatur. Super eo igitur, quod Christum et suos sanctos Apostolos atque discipulos non discalceatos, sed calceatos incessisse coram peritorum multitudine praedicasti, quam temere contra veritatem evangelicam offenderis, perpendere poteris ex subscriptis.

2. Ait enim Chrysostomus super Matthaeum : " Apostoli cum una tunica et discalceati circumibant totum mundum et superabant ".

Item, Hieronymus ad Ageruchiam : " Apostoli, toto orbe peregrini, non aes in zona, non virgam in manu, non caligas habuere in pedibus ". Item, ad Rusticum monachum ponit idem. Item, in epistola ad Eustochium dicit sic: " Moyses et Iesus Nave nudis in terra sancta iubentur pedibus incedere, Apostoli sine vinculis pellium et onere calceamentorum ad praedicationem novi destinantur Evangelii. Milites, vestimentis Iesu sorte divisis, caligas non habuere, quas tollerent. Non enim habere Dominus poterat quod servos suos habere prohibuerat ".

In hae auctoritate perpendere potest tua prudentia, quod Dominus noster Iesus non tantum calceamenta tempore passionis non habuit, sed etiam habere primo non potuit; coepit enim, facere et docere, Actuum primo .

Item, Augustinus libro vigesimo secundo contra Faustum dicit sic: "Quod scribitur Lucae vigesimo secundo: Quando misi vos sine sacculo, sine pera, sine calceamentis, non transierunt Domini verba, sed et discipulorum obtemperantium facta secuta sunt ".

3. Item, in vita beati Martialis : " Sanctus Domini Martialis, pergens ad praedicandum, non equo vehebatur aut asino, non quolibet iumento, nec calceamenta propriis induebat pedibus, sed iuxta Domini et magistri sui Iesu Christi sententiam, quam ipse sibi et aliis Apostolis inculcare solebat, ut, pergentes de civitate in civitatem, non sacculum neque peram secum tollerent nec calceamenta: nudis incedens pedibus, imitator Christi atque beati Petri Apostolorum principis, consanguinei sui, in omnibus, quae ipse Dominus praecepit, existere curabat

Item, in vita beati Frontonis discipuli scribitur sic : " Beatus Fronto castra, urbes et vicina loca calceatus tantum sandaliis peragrans, gentium catervis divini verbi semina erogabat ".

Item, in Marthae et Magdalenae vitis legitur, quod vel sandaliis utebantur, vel nudis pedibus incedebant.

4. De sandaliis autem dicitur Marci sexto : Calceatos sandaliis: Glossa: " Ut neque pes tectus sit neque nudus ad terram ".

Item ad Ephesios sexto et Matthaei decimo dicitur in Glossa , sandaliis vel soleis usos Apostolos fuisse. Papias autem dicit: " Sandalia autem sunt calceamenta desuper corium non habentia ".

Item, Eusebius Caesareensis libro sexto ecclesiasticae Historiae, capitulo De laudibus Origenis , dicit sic: " Ante omnia Origenes praecepta evangelica et voces Salvatoris summo amore et studio implenda esse censebat, quibus praecipitur, duas tunicas non habendas, nec calceamentis utendum, nec de crastino cogitandum ". Et sequitur ita: " Denique per multos annos absque omni calceamento nudis traditur incessisse vestigiis ".

Item, Gregorius Nazianzenus : " Optabam homines videre, qui viverent ad exemplum, praedicatores Evangelii Christi, nudis pedibus incedentes, propter regnum pauperes, propter paupertatem reges ".

5. Cernis, puto, si proprie sapis, quod duo illustissimi Graccorum doctores praeceplum evangelicum de non portandis calceamentis ad litteram censuerunt observandum . Quodsi fortassis in hac sententia praesumseris dicere, praedictos duos doctores haeresim sapuisse; per praedictas et post dicendas auctoritates doctorum Latinorum catholicorum calumniari in hac parte praedictos doctores convinceris manifeste.

Item, in vitis Patrum , in monachorum perfectorum laudibus legitur in pluribus locis, quod nudis vestigiis incedebant. - Item, Hieronymus in libro contra Iovinianum reprehendit ipsum, quod cum prius tanquam perfectus monachus nudis pedibus incessit, postea, a perfectione apostatam monachali, calceamenta deaurata portabat.

6. Item, Actuum duodecimo : Calcea te caligas luas ; ad haec est una Glossa: " Petrus propter rigorem carceris ligamenta ad horam laxabat, ut, tunica circa pedes demissa, frigus noctis utcumque temperaret, exemplum praebens infirmis, ut, cum molestia corporali vel iniuria tentantur humana, liceat aliquid laxare de rigore propositi ". Sicut ergo Petrus in eo, quod circa pedes tunicam demisit ad horam propter rigorem carceris, exemplum infirmis praebuit et rigorem laxavit, ita et in eo, quod ad horam tantum caligas habuit, si tamen habuit. In fine tamen praedictae Glossae caligae Petri spiritualiter exponuntur sic: " Quod dictum est: Sint lumbi vestri praecincti, Lucae duodecimo , et calceati pedes in praeparationem Evangelii pacis, ad Ephesios sexto, spiritualium virtutum verbique praedicandi resumere iubentur insignia ".

Textus etiam Calcea te ad litteram intellectus, non dissonat a praedictis auctoritatibus et inferius annotandis, sed omnino etiam concordat. Nam ubi Latinus interpres dicit caligas, Graccus dicit sandalia . Sunt autem sandalia, sicut dicit Magister in Historia , soleae vel perones; secundum Papiam vero caligae dicuntur quasi caligulae, quia super pedem colligantur, vel etiam, quia calce ligantur, sicut cernimus in solea sancti Petri, quae usque hodie Romae servatur, et etiam in picturis et in caelaturis antiquarum apostolicarum imaginum et novarum, in quibus omnibus vel cum soleis vel nudis pedibus exprimuntur.

7. Non tibi blandiaris, cum audis, quia sandalia sunt caligae, quia secundum Papiam " sandalia sunt caligae vel calceamenta desuper corium non habentia ". -Ridiculosum igitur est valde, quod litteratus hoc neget, quod clamant lapides et testantur. Interlineare autem, quo dicitur super illo verbo : " Exemplum datur non sine calceamentis ambulandi, Angelo iubente et Apostolo complente ", solvitur per principium Interlinearis, ubi dicitur: " Caligae sunt calceamenti genus ", et de illis intelligitur. Nec videtur authenticum, sed ponitur magistrale, vel spiritualiter intelligendum est, ut est illud ad Ephesios sexto : Calceati pedes etc., Glossa: " Haec calceamenta virtutum debet habere praedicator, ne ille qui praedicat pede mentis terram tangat, id est, pro terrenis faciat. Hac significatione dicit Marcus, Apostolos sandaliis calceari vel soleis, scilicet ut neque pes sit tectus, neque nudus ad terram ". Hic, ut cernis, manifeste dicit Glossa, et est Augustini, quid sunt sandalia , quia soleae, et quod virtutum calceamentis debent veri Apostoli calceari.

8. Amplius, super illud Lucae vigesimo secundo : Quando misi vos sine sacculo et pera et calceamentis etc., Glossa dicit sic: " Non eadem vivendi regula persecutionis, quae pacis tempore discipulos informat. Missis quidem discipulis ad praedicandum, ne quid in via tollerent, praecipit; instante autem mortis articulo, et tota illa gente Pastorem simul et gregem persequente, congruam tempori regulam decrevit, permittens, ut tollant victui necessaria ". Ex hac Glossa patet, quod ad regulam apostolicam pertinet nihil in via tollere et sine calceamentis incedere. Et licet persecutionis tempore aliquid in via tollere permittatur, de calceamentis tamen comportandis etiam persecutionis tempore nec textus innuit nec Glossa .

9. Ex praediclis testimoniis clarius innotescit, quid de Domini nostri Iesu Christi et suorum Apostolorum atque discipulorum calceamentis iuxta veritatem evangelicam et Sanctorum expositiones docendum sit pariter et servandum. Sed his omnibus testificationibus firmissimis atque claris sancti Evangelii sanctiones sunt incomparabiliter clariores. Scribitur enim Matthaei decimo : Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis vestris , non peram in via neque duas tunicas neque calceamenta neque virgam. Item, Marci sexto: Praecepit eis, ne quid tollerent in via nisi virgam tantum, non peram, non panem neque in zonis aes, sed calceatos sandaliis. Item, Lucae decimo: Nolite portare sacculum neque peram neque calceamenta.

10. Quod autem Domini haec verba mandata non tantum spiritualiter, sed etiam ad litteram fuerint observata, patet ex auctoritatibus praedictis; patet etiam ex picturis et caelaturis antiquissimis laicorum: patet etiam ex ipsis sandaliis Apostolorum et Christi discipulorum, quae usque in hodiernum diem in plerisque locis ad huius veritatis adstipulationem et devotionem fidelium reservantur: patet etiam ex Glossa Marci superius allegata: patet etiam ibidem ex alia Glossa: " Matthaeus et Lucas memorant , Dominum dixisse discipulis, ut nec virgam ferrent: Marcus, ne quid tollerent nisi virgam tantum. Sed illi accipiunt realiter virgam, Marcus per virgam potestatem accipiendi necessaria a subditis ". Ergo sicut et Matthaeus et Lucas virgam realiter accipiunt , sic et calceamenta. " Et Plato dicit , duas summitates corporis non esse velandas, neque assuetam fieri mollitiem debere capitis et pedum; cum haec habuerint firmitatem, cetera robustiora sunt ". Item, magister in Historia , qui dicit sic: " Non portabitis calceamenta neque virgam. Secundum Marcum sandaliis vel soleis, id est peronibus uti iussi sunt ". Item, Iosue quinto : Solve calceamentum tuum de pedibus tuis, Glossa: "Hi sunt pedes, quos lavit Iesus ". Non autem ignorat prudentia tua, Dominum Iesum non tantum pedes Apostolorum spirituales, sed etiam corporales humiliter abluisse.

11. Patet etiam postremo per gloriosum Christi signiferum Franciscum, qui, Spiritu sancto revelante, iuxta litteralem intellectum praedicti praecepti Ordinem suum et Regulam instituit, Domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis , et etiam servavit; et iuxta hunc intellectum per se ad providentiam signis praecedentibus confirmationem meruit obtinere.

Ceterum, si praecepta evangelica de non portandis calceamentis spiritualiter tantum ab Apostolis intellecta fuerunt et servata, ergo illud quod ibidem inseritur: Gratis accepistis, gratis date: et illud: Infirmos curate, mortuos suscitate ; et illud: Nolite possidere aurum neque argentum etc Quod quam perniciosum sit et evangelicae veritati adversum, tua peritia non ignorat. Ubi, quaeso, esset illud Petri Actuum tertio : Argentum et aurum non est mihi? et illud Actuum octavo: Pecunia tua tecum sit in perditionem, quoniam donum Dei existimasti pecunia possiderit et illud Actuum nono: Dansque illi manum erexit eam, in suscitatione Tabithae ? Haec ergo si ab Apostolis fuerunt intellecta ad litteram et servata, ergo et illud de calceamentis ab Apostolis non portandis, quae praedictis sine medio connectuntur.

Praeterea, Graeci praedicantes Evangelium, quos cernunt pecuniam non accipere nec calceatos incedere, sed sandaliis, vel soleis uti, apostolicos nuncupant et ut Christi discipulos venerantur. Monachi etiam Indiae, sicut ille retulit mihi, qui vidit, calceamentis non utuntur, nudis pedibus incedentes.

12. Haec autem scripsi tuae peritiae, ut de cetero contra tot et tanta testimonia Christum et eius perfectissimos discipulos non infames et evangelicae veritatis regulam ut lux clarissimam expositione tua mystica non obscures. Nam, secundum quandam Glossam super Matlhaeum , "pravus est auditor, qui manifesta vult obscure intelligi ". Innuit etiam Gregorius in Moralibus in prooemio trifariae Scripture modum: " Sunt enim quae historice vel ad litteram intelligi nequeunt, ut illud Iob: Suspendium elegit anima mea: et illud: Pereat dies, in qua natus sum; quaedam historice, moraliter et allegorice intelliguntur: quaedam, in quibus qui sensum litterae negligit oblatum veritatis sibi lumen abscondit ". Certum est autem ex praedictis, trium Evangelistarum sententias superius allegatas non in primo genere, sed in secundo et tertio contineri.

13. Ceterum, quod quatuor Evangelistae , Ioannis Baptistae humilitatem admirabilem praedicantes, introducunt ipsum dicentem, quod non sit dignus solvere corrigiam calceamentorum Christi, sive ipsius calceamenta portare: quod spiritualiter intelligendum sit, ex Glossis Sanctorum annotatis ibidem clarius innotescit. Dicitur Ioannis primo : Non sum dignus, ut solvam eius corrigiam calceamenti:

ubi Glossa: " Non ait: non solvam ; solvit enim, quando ipsum manifestavit et de Divinitate et humanitate ipsius multa aperuit: sed: non sum dignus, scilicet ait, quia ad hoc agendum se indignum putavit ". Item, Lucae tertio : Non sum dignus solvere corrigiam calceamentorum eius: Glossa: " Non sum dignus mysterium solvere incarnationis, vel nomen sponsi non mihi usurpo, nec sponsus credi, sed amicus sponsi voto ". Item, Marci primo : Non sum dignus procumbens solvere corrigiam calceamentorum eius; Hieronymus: " Id est incarnationis mysterium, quando Verbum caro factum est ". Item, Matthaei tertio : Non sum dignus calceamenta eius portare ; Glossa: " Intendebat hic ostendere excellentiam Christi et sui humilitatem ". Et in eadem Glossa exponitur allegorice, ut prius.

14. Forte autem Ioannes Baptista in verbis propositis ad litteram intellectis non Christum calceatum dicere intendit, sed iuxta praedictam Glossam: " Intendebat " etc, maiestatem Christi magnificans et suam humilitatem praedicans, usitatum modum loquendi tenuit, sicut de homine valde nobili non lavante manus suas posset dicere pauper humilis: Non sum dignus aquam effundere super manus eius .

Nisi forte quispiam verba proposita volens exponere, dicat, quod Christus eo tempore, quo Ioannes Baptista sententias protulit aute dictas, nondum publice praedicabat, nondum regulam ediderat, nondum in deserto, exemplum dans poenitentiae, ieiunaverat

quod utique verum est

et ideo vult dicere, quod calceamentis tunc temporis utebatur ; quod utique videtur a Glossis omnibus et Sanctorum expositionibus alienum.

15. Sive autem hoc fuerit, sive non: ex praedictis manifeste concluditur, quod post institutionem apostolicae regulae Christus suique discipuli sine calceamentis ad litteram incesserunt. Nam, secundum Hieronymum , Christus non habuit quod non habendum docuit, qui primo coepit facere et doeere. Idcirco periculosum est valde, immo ridiculosum asserere, aliter Christum, aliter Apostolos vixisse, et Christum regulam non servasse, et Apostolos aliud quam Christum habuisse perfectionis exemplum, cum, discipulum esse perfectum, si sit sicut magister suus, et servum non esse domino suo maiorem, evangelica veritas contestetur , et ut simus imitatores Domini, sicut et ipse Christi, nos Paulus Apostolus exhortetur.

16. Tu igitur, qui Evangelii doctor es et sectator, si linius evangelicae perfectionis apicem non attingis usu, attingas saltem affectu pio, affatu veridico et catholico intellectu, et noli Evangelii eandidissimam margaritam tortis expositionibus conculcare, noli contra evangelicorum pedum nuditatem pelles mortuas defensare. Si enim contra sententias Evangelii calceamenta defenderis, timendum est, ne duas tunicas et cum pera pecuniam defendere contendas . Doceat ergo te unctio veritatem, ut, si quid incautius contra Evangelium praedicasti, studeas revocare. Ne contemptum te reputes, quod in hac epistola tecum singulariter sim locutus; hoc enim mihi amor caritatis privatae suasit, praesertim quia malui consuetudinem imitari doctorum illustrium et Sanctorum quam vulgarem facetiam populorum. Vale in Domino.

Explicit Epistola de sandaliis Apostolorum.