Scholium.

Primum dictum : An in speciebus rerum detur ultima possibilia ? favet affirmativae parti 3. dist. 13. q. 4. ubi tenet dari gratiam summam, et idem est de specie summa, quod sentiunt Darand. 1. dist. 44. quaest. 2. Gajet. 2. 2. q. 24. art. 7. Henric. Aureol. Palud. Canus quos ibi citavi Schol. 1. sed ut notavi Schol. praecedenti, nihil firmiter in hoc resolvit, et oppositum est satis probabile et commune, quod tenent D. Thom. 1. p. quaest. 25. art. 6. et alii, quo, citat, et sequitur Suar. in Metaph. d. 30. sect. 17. n. 19. et seqq. Secundum : Infinitum negative non est in aliquo divisibili, bene tamen privative, ut si auferretur punct is terminans, quem docet posse auferri. Tertium : Corpus infinitum non potat esse actu, secundum Philos, an vero de potentia absoluta fieri possit, idem videtur respondendum ac de infinito multitudinis. Explicat optime Philosophi locum : Quantum contingit esse in potentia tantum contingit esse in actu, de quo fuse agit 3. d. 13. q. 4. n. 2. et. 2. d. 2. q. 9. n. 21. Quartum dictum: Non potest dari magnitudo perfectionis infinita negative, neque privative, (tamen circa secundam particulam videtur idem de hac, et de magnitudine molis) neque contrarie actu, vel potentia,secundum Philosophum

De multitudine essentiali, scilicet specifica eorum quae habent ordinem essentialem, patet quod ibi non est infinitas negative, nec privative. Infinitum contrarie non potest ibi esse, quia tunc esset illud infinitum intensive in perfectione, et esset Deus: nec est infinitas in potentia secundum Philosophum, tum quia universum est perfectum. Et secundum Philosophum perfectum est, cui non potest fieri additio, tum quia non ponit aliquid posse fieri, cujus potentia passiva non praecessit in materia et potentia activa in aliqua causa efficiente citra primam, quia non ponit Deum aliquid posse facere, nisi per causam mediam, sicut reperitur a Commentatore super illud 7. hujus, t. c. 30. 31. manifestum ergo ex dictis quomodo omne quod fit,

fit ex conveniente, in fin. comm. ubi dicitur, impossibile est ut agens primum transmutet materiam, nisi mediante corpore aliquo non transmutabili, scilicet corporibus caelestibus, et ideo impossibile est, ut Intelligentiae separatae dent aliquam formam formarum mixtarum in materia. Illud concludit de generalibus, quae producuntur per transmutationem materiae, sed non de Intelligentiis, in quibus ponerentur gradus in infinitum plures, si in aliquibus ponerentur.

Secundum veritatem circa hoc sunt opiniones ; una quod Deus potest facere speciem ultra speciem in infinitum in potentia, quia quaelibet factibilis in infinitum distat a Deo; ergo si perfectior intelligatur, adhuc stat limes creaturae. Alia opinio tacta est supra cum una ratione ad hoc: Infinitum negative non est in aliquo divisibili, sed in puncto.

Quod infinitum privative potest esse in aliquo divisibili secundum aliquos, probatur, quia terminus non est de essentia divisibilis, sicut punctus non est de essentia lineae, et amoto illo quod est extra essentiam rei, manet res. Si autem auferatur punctus ultimus terminans, aut manet linea non terminata apta nata terminari, aut non ; si sic, tunc infinitum privative erit in linea divisibili; si non, tunc aliquis punctus est immediatus puncto ablato, et sic duo puncta contigua in linea, et sic linea componeretur ex punctis. Item, idem argumentum potest fieri de tempore, si auferatur instans terminans. Contra, quia non potest intelligi linea interminata, 2. hujus, t. c. 11. non convenit intelligere lineam non statuentem. Item, 1. Poster. text. c. 9. illa insunt per se primo modo, quae insunt ratione quidditativa, ut triangulo inest linea et lineae punctus: substantia enim eorum ex his est, sed tale non potest separari a re, manente re, quia tunc esset linea et non linea. Item in principio Geometriae, Definitione 2. linea est longitudo, cujus extremitates sunt duo puncta. Item, 3. Phys. t. c. 40. de ratione corporis est terminari superficie, et superficiei linea, et lineae puncto. Ad rationem primam istarum, quod de ratione continui est terminus, dicendum quod eo modo quo ponitur in definitione, eo modo est de essentia ejus, scilicet in ratione terminantis, non quod linea sit punctus, sed quod est terminata punctis. Per hoc patet ad alia, quia omnia procedunt non de continuo absolute, sed ut est terminatum.

De infinito contrarie, sciendum quod actu non potest esse in magnitudine, sicut vult Philosophus 3. Physicorum, text. comment. 37. et infra. et 1. de Caelo. text, comment. 35. et infra, ubi arguit de corpore gravi et levi, et circulari per rationes multas, quia de ratione corporis est terminari superficie, et sic de aliis magnitudinibus, sed utrum possit esse infinitum in potentia? Dicendum secundum Philosophum quod non, quia Philosophus 3. Physicorum, text. comment. 69. quantam magnitudinem contingit esse in potentia, tantam contingit esse in actu.

Ista propositio declaratur .dupliciter. Primo, quia potentia magnitudinis ad augmen um est potentia ad formam et totum, potentia ad divisionem est potentia ad materiam, et ad imperfectionem et ad partes ; sed formae est terminare, materiae est esse infinitum, et non terminare, ideo potest esse linea tanta in actu, quanta est in potentia, sed non potest esse tam parva in actu, sicut in potentia. Contra, tunc numerus crescens vadit ad formam, quia ad speciem numeri, et numerus divisus ad unitatem et materiam ; ergo quantus est numerus in potentia, tantus poterit esse in actu, quod est contra Philosophum qui concedit hoc de magnitudine, non de numero.

Aliter declaratur propositio, quamvis potentia quae est ad unam formam, posset reduci ad actum, potentia tamen ad plura, sicut est potentia divisionis in magnitudine, non potest reduci ad actum, quia non est potentia una, nec ad unum. De numeris dividendo est potentia ad unum, augendo ad plura ; de magnitudine e contra. Contra, sicut magnitudo augumentata est una magnitudo, et ideo potest esse tanta in actu, quanta est in potentia, sic numerus auctus est unus numerus. Si dicas quod semper est alia species numeri per additionem unitatis, eodem modo magnitudo cubitalis augmentata, si ultra augetur, devenitur ad magnitudinem tricubitalem, et sic ascendendo erit variatio speciei, sicut in numeris. Item, nec ratio prohibet quantitatem contiguam esse infinitam, cum ex illis contiguis non fiat unum continuum, sicut nec in numeris.

Ideo, aliter declaratur, quia Philosophus 3. Phys. t. c. 59. et alibi dicit quod appositio non est infinita, nisi divisione contraria existente infinita, quia non potest magnitudo crescere, nisi addendo ex alia magnitudine divisa, sicut si magnitudo pedalis dividatur, et addatur alii magnitudini pedali, nunquam excedet magnitudinem bipedalem, nec aliter intelligit Philosophus.

De magnitudine perfectionis, ubi idem est majus quod melius, in tali non est infinitas negative, quia forte quilibet gradus est divisibilis, nec infinitum privative potest esse ibi, quia ibi non est aliquis gradus possibilis terminari, quin terminetur; infinitas contrarie in potentia an sit ibi, est dubium, infinitas enim talis secundum Philosophum nullibi est nisi in numero, et ibi solum in potentia, actu tamen non est in effectibus sed in Deo solo.