CAPUT I.

De determinatione specialis problematis, scilicet confracti, non conparati, etc.

Iidem autem loci qui inducti sunt ad terminandum problema de accidente contracto et comparato, utiles sunt ad demonstrandum quodlibet accidens eligendum vel fugiendum, hoc est, contractum ad formam eligendi et sine comparatione : ad hoc enim quod praeinducti loci terminent contractum et non comparatum, non oportet auferre ab inductis considerationum Iocis nisi eam praeeminentiam quae est ad alterum comparatio, et nobis simpliciter eligendam absque eo quod secundum magis et minus comparetur. Si enim constructum sit, quod honorabilius est magis eligendum ex ratione honorabilitatis quae excellit alterum, sequitur ex eodem, quod honorabile simpliciter est eligendum absque comparatione, et contractum sit, quod utilius in aliquo ex ratione utilitatis est eligendum, sequitur, utile simpliciter absque comparatione est eligendum. Similiter autem est in aliis praedicatis accidentis, quaecumque hujusmodi secundum praeeminentiam talem habent ad alterum comparationem in bono, et non in minus malo : quamvis enim utilius est (hoc est, minus damnosum) perdere digitum quam oculum : non tamen simpliciter eligendum, sed ratio electionis in talibus est in ipsa comparatione, et non in comparatis : et ideo de talibus loquimur.

In aliquibus autem comparatis et contractis praedicatis accidentibus statim oportet, quod secundum eam quae ad alterum est comparationem, sequatur etiam electio simpliciter sine comparatione, hoc est, quod eligendum simpliciter : quia cum comparatione eligitur. Cujus exemplum est, ut quando hoc quidem eligendorum est natura bonum, illud autem reliquum comparatorum non natura bonum dicimus, nam quod naturaliter est bonum, dicimus palam, quoniam ex ipsa bonitate sua simpliciter est eligendum : et hoc est in omnibus in quibus ratio eligi bilitatis et causa est in ipsis quae in bono comparantur, et non in comparatione tantum. In omnibus enim istis comparatio infert positivum simpliciter : et sic ergo contractum et non comparatum terminatur per eosdem locos per quos terminatur contractum et comparatum praedicatum accidentis. Locos dico dialecticos, qui sunt consimiles : quia de talibus hic loquimur locis, etc.