Cap. X.

De integritate poenitentiae.

De Sacramento poenitentiae hoc tenendum est, quod ipsa est " secunda tabula post naufragium ",

ad quam naufragans per mortale peccatum recurrere potest, quamdiu est in statu praesentis vitae, quandocumque et quotiescumque divinam clementiam voluerit implorare. - Ipsius autem partes integrales sunt contritio in animo, confessio in verbo et satisfactio in facto. Ex quibus tunc poenitentia integratur, cum peccator omnem mortalem culpam perpetratam et facto deserit et verbo accusat et animo detestatur, proponens nunquam iterare peccatum.

His autem debito modo concurrentibus cum absolutione facta ab eo, in quo est ordo, clavis et iurisdictio: absolvitur homo a peccato et reunitur Ecclesiae et reconciliatur Christo, mediante clave sacerdotali: per cuius etiam iudicium non tantum habet fieri absolutio, verum.etiam excommunicatio et relaxatio, quae proprie habet fieri ab episcopo tanquam ab Ecclesiae sponso .

Ratio autem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia principium nostrum reparativum, Verbum scilicet incarnatum, eo ipso quod Verbum, fons est veritatis et sapientiae: eo ipso quod incarnatum, fons est pietatis et indulgentiae: ideo debet reparare genus humanum per medicamenta Sacramentorum, et praecipue contra praecipuum morbum, qui scilicet est peccatum mortale: iuxta qued decet pontificem pium, medicum peritum et iudicem aequum; ut sic in curatione nostra appareat Verbi incarnati summa clementia, summa prudentia et summa iustitia.

Primum igitur, quoniam in curatione nostra a mortali culpa per paenitentiam apparere debet ipsius Christi pontificis piissimi summa clementia: et summa clementia Pontificis superexcedit omnia peccati humana, qualiacumque et quantacumque sint et quotiescumque fuerint perpetrata: hinc est, quod peccantes suscipere ad veniam est ipsius Pontificis clementissimi, non semel nec bis, sed quotiescumque suppliciter imploraverint clementiam Dei. Et quia divina clementia tunc vere et suppliciter imploratur, quando intervenit poenitentiae lamentum: et ad hoc potest homo convertere se, quamdiu est in statu praesentis vitae, quia vertibilis est in bonum et in malum: hinc est, quod quantumcumque et quandocumque et quotiescumque peccator peccaverit, ad paenitentiae Sacramentum potest habere refugium, per quod sibi fiat remissio peccatorum.

Rursus, quia in curatione nostra debet manifestari ipsius Christi, peritissimi medici summa prudentia: et prudentia medici est in adhibendo remedia contraria, per quae non tantum morbus auferatur, verum etiam praescindatur causa; cum peccetur in Deum delectatione, consensu et perpetratione, scilicet corde, ore et opere: hinc est, quod prudentissimus Medicus instituit, ut contra deordinationem peccatoris secundum triplicem vim, scilicet affectivam, interpretativam et operativam, quae fit per delectationis complacentiam occultam, esset reformatio poenilentis secundum triplicem vim praedictam per doloris paenitentiam conceptam in corde per compunctionem, expressam in ore per confessionem, consummatam in opere per satisfactionem. Et quia omnia peccata mortalia ab uno Deo avertunt et uni gratiae opponuntur et unam principalem hominis rectitudinem pervertunt: hinc est, quod ad hoc, quod poenitentiae medicamentum sit sufficienter ex suis partibus integratum, necesse est, quod poenitentia habeatur de omnibus peccatis et quantum ad praeteritum per displicentiam de perpetratis, et quantum ad praesens per cessationem de perpetrandis, et quantum ad futurum per propositum nunquam recidivandi vel in idem, vel in aliud genus peccati ; ut sic totaliter recedendo a culpa per poenitentiam divina gratia suscipiatur, per quam obtineatur venia omnium peccatorum.

Postremo, quia in curatione nostra manifestari debet ipsius Christi iudicis recta iustitia; et ipsius in propria persona non est iudicare ante iudicium ultimum et finale: ideo ad particularia iudicia ante finem iudices debuit constituere . Et quia iudices isti inter Deum offensum et hominem offendentem sunt quasi intermedii ut proximi Christo et praepositi populo: Domino autem illi praecipue sunt proximi et familiares ratione officii, qui sunt eius praecipue ministerio consecrati, scilicet sacerdotes: ideo omnibus in sacerdotali ordine constitutis et solis datur potestas duplicis clavis, scilicet clavis scientiae ad discernendum, et clavis, quae est potestas ligandi et solvendi, ad diiudicandum et absolutionis beneficium impendendum.

Quia vero propter confusionem vitandam non quilibet cuilibet est praelatus in Ecclesia militante, cum ipsa hierarchia ecclesiastica debeat esse secundum potestatem iudiciariam ordinata: ideo haec potestas ligandi et solvendi concessa est primo uni primo et summo sacerdoti, cui collata est tanquam summo capiti potestas universalis: et deinde secundum particulares Ecclesias dividitur in partes ita quod primo in episcopos et deinde in presbyteros descendit a capite uno. Ideo, licet unusquisque sacerdos habeat ordinem et clavem, ad eos tamen usus clavis tantum se extendit, qui sibi ordinarie sunt subiecti, nisi sibi ab eo qui habet iurisdictionem ordinariam, committatur. Cum vero illa iurisdictio principaliter sit in capite summo et deinde in episcopo et postremo in sacerdote curato; potest quidem a quolibet horum committi alteri, sufficienter quidem ab infimo, magis a medio et maxime a supremo.

Et quia in Pontifice summo et etiam in episcopis est hujusmodi iurisdictio non tantum ad iudicandum inter Deum et hominem in occulto, verum etiam ad iudicandum inter hominem et hominem in aperto, tanquam in illis quibus commissum est Ecclesiae regimen et custodia, sicut sponso committitur sponsa: hinc est, quod gladium habent praelati, quo possunt percutere ad iuris defensionem in excommunicatione, et potestatem largiendi de thesauris meritorum Ecclesiae, quos habent repositos et commendatos tam a capite quam a membris, et hoc in relaxatione; ut sic Umquam veri Dei indices ligandi et solvendi integram possideant potestatem, per quam impoenitentes feriant et compescant rebelles, et nihilominus absolvant et reroncilient Deo et sanctae matri Ecclesiae veraciter paenitentes.