CAPUT XIX. De echo qui est sonus reflexus.

Echo autem fit, cum aere uno et continuo fracto per vas vel simile vasi determinans et prohibens processum ejus secundum durationem vel dilationem, iterum idem aer repellitur, sicut pila.repercutitur ad parietem projecta. Ad hoc autem intelligendum, sciendum est quod sicut omne sensibile, ita praecipue sonus generatur circulariter, et est simile de sono et de lapide projecto in aquam, qui ubi cadit, quasi centrum est, et commovetur aqua in circuitu circulariter, et dilatantur circuli pius et plus distantes, quamdiu durat impetus lapidis, qui primo percussit aquam, et si aliquid prohiberet generationem et processum circulorum, rediret circulatio versus centrum ubi cecidit lap S : et similiter generatur sonus in aere, et est primum sonans sicut locus centri, et inundat sonus super circulos aeris : et si sit paries solidus et concavus aliquantum, et alius, obvians circulationibus illis rellectetur ad primum sonans et sonus in eis : et hoc vocatur echo, scilicet reflexus sonus. Tinnitus autem ab Avicenna vocatur echo : sed secundum idioma Latinum differunt fremitus vel tinnitus, et echo : quoniam tinnitus est proprie metallorum reflexus sonus, sicut est in cymbalis et campanis, quando ibi in vase continetur et prohibetur exire, et de pariete in parietem reflectitur: et ob hoc talia tinniunt: et propter hoc quod supra diximus, quod scilicet aere plena sunt: et ideo percussa et trementia diu sonum emittunt. Si igitur, sicut dictum est, echo est talis reflexio soni, videtur semper fieri echo, licet non manifestus: non enim est manifestus,nisi quando reflectitur idem aer primo percussus ab aliquo obviante solido,et aliquantulum concavo. Diximus autem supra, quod etiam aer resistit aeri quando fortiter et velociter percutitur ab uno aere, quod tunc etiam necesse est fieri reflexionem : hoc autem omnino in sono fit: oportet igitur echo omnino in sono fieri, licet non manifeste percipiatur. Quod autem idem numero aer reflectatur, ex hoc patet quod quando vox litterata et articulata clamatur, per easdem Alterationes et articulationes reflectitur : et in tales figuras aer non potest reflecti a reflectente: oportet igitur quod primus aer percussus idem numero reflectatur. Licet igitur non percipiatur, ut diximus, tamen semper fit aliqua soni reflexio, eo quod accidit in sono sicut in lumine. Hic in domum si lumen non reflecteretur non videremus, nec illuminaretur aer sub pariete ubi non incidit radius, si non illuc reflecteretur lumen : sed tamen reflexio quae est ab aere, non est manifesta : quae autem est a solido plano, manifesta est: et ideo quando aliquis latitudinem manus ponit in radium, multo plus reflectitur lumen quam prius. Si autem in ipsum ponatur politum et tersum, tunc reflectitur per irradiationem splendoris. Et hoc patet, quia ab aqua licet sit pervia, multo magis repercutitur lumen quam ab aere : nec tantum ab aere sicut ab aliquo alio cor-

pore leni et plano in superficie, quod objectum lumini tenebras potest facere, hoc est, quod supra vocavimus corpus terminatum, quod quidam Philosophi diaphanum terminatum vocarunt : sic enim lumen reflexum est actus perspicui, secundum quod diffinivinius ipsum superius cum de visu loqueremur.

Cum autem talis soni inundatio et reflexio fiat in aere invisibili et intangibili quidam recte dixerunt vacuum esse proprium audiendi : vacuum enim vocaverunt aerem subtilem ad hoc quod verberaretur bene aptum : talis enim aer est faciens audire secundum actum, quando supra dicto modo, movetur continuus et unus existens et salvatus : sed tamen propter id quod frangibilis est et divisibilis multum, non sonat, nisi lene et solidum sit quod percutitur : tunc enim fit simul a superficie percussi expulsio aeris propter superficiei planitiem : uniformis enim est planities ejus quod est lene et solidum corpus : et ideo si fuerit aspera superficies, tunc percussa una parte non percutitur altera : quia partes non sunt in superficie una, sed in multis : et inter asperitates ipsius continetur non expulsus aer : lene autem percussum sonat vehementer si habuerit conditiones supra determinatas, et praecipue si fuerint multa non continua ipsum aerem percussum quasi repercutientia : et ideo sylvae et montes lapidei, mirabiliter sonora sunt loca, et cavernae bene celatae. Et si sonans sit super concavum, tunc ad sonans continue redit sonus ejus : et generabitur harmonia : et ideo musica instrumenta fere .oiunia sonant super concavum. Et quia aer subtilis magis sonat : et ideo pluviae et frigus inspissantia aerem, obscurant sonos : auditus enim, ut diximus, fit in aere qui quasi vacuum non impediens sonorum generationem et inundationem.

Sonativum enim motivum est unius aeris continui usque ad auditum : et si sit aliquid intercipiens sonum in aere, non. auditur sonus : et ideo sonans longe non auditur, quia aerem usque ad auditum movere non potest : et diximus supra quod cessante motu cessabit sonus.

Sed dubitabit aliquis duobus sonis sibi obviantibus in aere, sicut si dicamus spatium ab infra, quod unum sonans sit in a et aliud in B, et c sit medium ubi soni sibi obviant : aut enim aequales sunt soni, et tunc uterque debet sistere reliquum : aut alter est fortior, et tunc ille praevalebit et alter non audietur : et hoc falsum est, quia uterque auditur clare et distincte : quia aliter non audirentur duo loquentes, ita quod unus stet contra alterum. Ad hoc enim est inconveniens solutio quorumdam dicentium sonum fieri secundum circulum : circulationem autem unam non esse contrariam alteri circulationi, et ideo unum non constringere alterum. Hoc enim ideo falsum est, quia circuli aquae ex opposito venientes se collidunt et constringunt, sicut experta docent : licet enim circulus contrarius non sit circulo, tamen impetus unius contrariatur alterius impetui, et una numero aqua non est figurabilis simul et semel in duos circulos ex opposito venientes : et similiter videtur hoc esse in aere. Et ideo dicendum nobis videtur, quod circuli lati ex opposito venientes, se tangunt in parte quae est quasi punctum, et ibidem unum constringit aliud : sed arcus in aliis partibus se nec tangunt nec constringunt, et in illis est soni figuratio, et ab illis iterum sic in aere vicino ubi obviante opposito circulo confractus fuit, fit aer non per iterationem sonans, sed per reflexionem, ut supra diximus : est enim facilis generatio soni, eo quod in aere aliquo non est nisi per intentionem, sicut supra diximus : duo autem soni possent In adeo parvo aere figurari, quod se invicem corrumperent, et generaretur con- fusus sonus : et ideo duo soni in aure venientes propter paucitatem aeris in aure, confuse audiuntur.