(CAPITULUM V.)

De modo laborandi.

Fratres illi, quibus gratiam dedit Dominus laborandi, laborent fideliter et devote, ita quod, excluso otio, animae inimico, sanctae orationis et devotionis spiritum non exstinguant , cui debent cetera temporalia deservire. De mercede vero laboris pro se et suis fratribus corporis necessaria recipiant praeter denarios vel pecuniam ; et hoc humiliter, sicut decet servos Dei et paupertatis sanctissimae sectatores.

EXPOSITIO.

1. Fratres illi, quibus dedit Dominus gratiam laborandi. Post exclusum periculum Iudae hic excludit periculum religionis fictae, ne sponsa Christi panem comedat otiosa . Primo informat labori habiles ad laborem. Secundo subdit laborandi triplicem rationem, ibi: Ita quod, excluso otio.

Pro primo dicit: Fratres illi, non dicit omnes, sed illi quibus gratiam dedit Dominus laborandi. In hac gratia intellige vires corporis et habitum artis acquisitum ac habilitatem etiam artem acquirendi ; laborent fideliter, respectu sui et proximi, et devote, respectu Dei, ut scilicet labor ipse in Dei gloriam dirigatur. De cuiusmodi autem laboris genere loquatur, patet ex rationibus laboris, quae sunt tres, scilicet exclusio otiositalis, inflammatio devotionis, adeptio etiam sustentationis necessariae corporalis. Voluit ergo sanctus Franciscus summe, Fratribus imponi exercitium, quod perfectissime excludit otium, quod snmme nutrit devotionis affectum, quod laudabiliori modo corpori necessaria subministrat. Labor autem corporalis, etsi excludat otium a corpore, tamen pro tanto ad modicum utilis est , quia a corde sordes et otium non excludit, sicut patet in mechanicis, qui inter labores solent turpissimos sermones eructare. Studium autem sapientiae cor ipsum occupat: Proverbiorum vigesimo tertio : Praebe, fili mi, cor tuum mihi: et Sapientiae octavo: Labores huius magnas habent virtutes.

2. Ideo dicit: Ita quod, excluso otio, animae inimico: Ecclesiastici trigesimo tertio : Multam malitiam docuit otiositas.

Item, labor ipse sapientiae excitat summae devotionis affectum ; Sapientiae octavo :

Immortalis est in cogitatione sapientia, et in amicitia illius delectatio bona, et in operibus manuum illius honestas sine defectione. Meo addit Regula: Sanctae orationis et devotionis spiritum non exstinguunt, cui debent cetera temporalia deservire. -Modus autem laudabilissimus corpori necessaria acquirendi est in praedicationis et doctrinae laboribus exerceri. Labor enim mechanicus condigne certo pretio compensatur, non autem est digna compensatio receptio corporalium spiritualia seminanti; primae ad Corinthios nono : Si vobis spiritualia seminamus, non est magnum, si carnalia vestra metamus.

3. Ideo addit: De mercede vero laboris pro se et suis fratribus corporis necessaria recipiant: Lucae decimo : Dignus est enim operarius mercede sua. Hoc Apostolis existentibus praedicatoribus dictum est, quia praelati nondum erant illo tempore, ut supra patuit. Et ut sanctus docet Augustinus libro de Opere monachorum, quatuor generibus hominum licet de Evangelio vivere, scilicet ministris altaris, qui sacrificium offerant pro populo, eidem divina cantica decantando; item, dispensatoribus Sacramentorum et evangelistis ac illis qui ante conversionem suam habebant sufficienter, unde vivere poterant, quod pauperibus erogaverunt.

Praeter denarios vel pecuniam, ne aliquo modo transeant in ius Ordinis, quod nomen tertio inhibet propter triplex genus pecuniae, scilicet numeralium, terrae nascentium et pecorum, a quibus etiam est pecunia appellata . Unde ipse Dominus, universae perfectionis exemplar, nunquam legitur aliquo laboris genere laborasse, sciens, quod, licet Paulus, qui habuit spiritum in plenitudine et sapientiam sine studii labore, stipendiarie laboraverit , non posset tamen hoc communiter fieri ab his qui circa procurandam salutem hominum sunt solliciti vita et verbo, sine huius sollicitudinis detrimento.

Praeterea, labor sapientiae simpliciter melior est corporeo labore, quamvis in casu possit labor stipendiarius esse necessarius praedicanti. Dominus igitur quod simpliciter est praedicanti melius eligens, non laboravit stipendiarie, ne doctores non laborantes arguerentur, vel labore tali impedirentur a studio verbi Dei ; unde nec Paulus ubique, sed tantum alicubi laboravit . Quia igitur quidam Fratrum gratiam habent laborandi spiritualiter, quidam vero tantum corporaliter, omnibus dans regulam generalem, dicit, ut unusquisque data sibi gratia utatur: Fratres illi, quibus Dominus dedit gratiam. 4. Sed ne mercedis exactio turbet debitores, aut extra modum mendicitatis degeneret, addit: Et hoc humiliter, sicut decet servos Dei et paupertatis sanctissimae sectatores.

Sciendum autem, quod omne genus hominum ad aliquod genus exercitii utilis pro loco et tempore obligatur: praeceptorie enim dicitur Genesis tertio : In sudore vultus tui vesceris pane. Unde qui ad maiora apti non sunt praecepto Apostoli labore sunt corporeo exercendi; dicit enim secundae ad Thessalonicenses tertio: Audivimus enim, inter vos quosdam ambulare inquiete, nihil operantes, sed curiose agentes: his autem, qui eiusmodi sunt, denuntiamus etc. Impium est autem illud quod otiosis et curiosis imponitur, velle ad alios extendere, qui sublimioribus et utilioribus sunt intenti.