CAPUT I.

Quae in communi et qualis sit falsae orationis recta solutio.

Jam habitis sufficienter his quae ad apparentem solutionem videntur pertinere, de recta solutione determinandum est, quae ideo recta solutio vocabar, quia cum solutio communiter secundum analogiam de apparenti et recta solutione dicatur, recta solutio est, quae per prius est vera et habet ea quae habere debet omnia quae de natura sunt verae solutionis.

Dicamus igitur quoniam est recta solutio manifestatio falsi syllogismi, in communi accepta recta solutione. Dico autem manifestatio falsi syllogismi secundum quamlibet interrogationem, hoc est, secundum quemcumque modum interrogationis sive propositionis accidat falsum, sive in materia ut in propositionibus, sive in consequentia conclusionis ex indebito ordine propositionum ad conclusionem, vera et recta solutio semper est falsitatis et esse falsitatis manifestatio, cum sufficienti pertractatione et ostensione qua de causa et quomodo sit falsus syllogismus. Et haec solutio erit circa communia falsi syllogismi : quia sophista et dialecticus sunt circa communia : et ideo intenta in hac scientia recta solutio non curat de falsigrapho, qui est circa falsam orationem : eo quod accipit opposita propriis principiis in qualibet disciplina. Falsus autem syllogismus (cujus falsitatis manifestatio est vera in hac scientia manifestatio) fit dupliciter : aut enim fit uno modo si syllogizatum est falsum (hoc est, conclusio falsa) ex falsis propositionibus eorum, sicut per causam : non enim syllogizatur falsum nisi ex falso : quamvis apparenter quodcumque falsum sequatur vel sequi videatur ex veris, sicut accidit in figura dictionis, et secundum quid et simpliciter, et aliquando in fallacia accidentis, ut dictum est in libro priori hujus scientiae. Aut secundo modo cum in veritate secundum formam syllogismi dialectici non est syllogizatum : quia non est syllogismus qui non habet formam syllogismi : videtur tamen secundum aliquem locum sophisticum esse syllogismus ut qui peccat in forma, et sub illa parte duo comprehendit figurae orationis syllogismi, scilicet quae nihil syllogizat cum tamen syllogizare videatur, et quae non syllogizat ad propositum quae est secundum non causam ut causam.

Et sequitur ex his quae dicta sunt, quod solutio recta est dupliciter. Est enim ut dictum est, recta solutio apparentis syllogismi correctio falsitatis, secundum quamcumque videtur interrogationum sive quemcumque modum falsitatis syllogismi et interrogationibus sive propositionibus. Propositiones enim hic vocamus interrogationes, sicut et in Topicis. Propter quod accidit sive sequitur ex dictis in diffinitione solutionis verae, quod orationes quae in materia peccant, eo quod sint ex falsis, sed syllogizatae sunt, quia formam habent syllogismi topici, interimentum aliquem sive interi-

mendo falsum, et ostendendo et pertractando causam falsitatis solvere: apparentes autem orationes sive rationes syllogisticas quae in forma peccant et apparentes syllogismi sunt vel esse videntur, cum non sint in rei veritate, accidit solvere aliquem dividentem. Dividendo autem dupliciter scilicet dividendo multiplex si est in propositionibus vel in conclusione, vel dividendo a praemissis et ostendendo causam falsae consequentiae ex indebito ordine et forma praemissarum ad conclusionem, sicut accidit in fallaciis extra dictionem quae peccant contra consequentiam syllogismi.

Rursum quoniam orationum sive rationum syllogismorum ex falsis, hae quidem veram (quia verum sequitur aliquando ex falsis vel ex falso) illae autem falsam habent conclusionem, oportet etiam orationes sive argumentationes quae falsam habent conclusionem, sive quae secundum conclusionem falsae sunt, duobus modis solvere, hoc est, per duplicem interemptionem : quia duplex est in eis falsum, scilicet falsum causans, quod est in praemissis, et boc solvitur per interemptionem praemissarum : et falsum causatum quod est in conclusione, et hoc solvitur per interemptionem conclusionis : unde solvitur, et in eo quod interimitur aliquid eorum quae interrogata sunt ex praemissis, et etiam in eo quod ostenditur conclusio sic se habere, sed falsa esse. Eas vero orationes ex falsis syllogizatas quae veras habent conclusiones, contingit solvere uno modo, in eo scilicet quod quid (hoc est, aliquid praemissarum) interimitur : quia talium conclusio est vera.

Propter quod recta solutione volentibus solvere falsam orationem syllogisticam, primum quidem perspiciendum si oratio quae solvenda est, syllogizata est, ita quod formam syllogismi habeat, et cum hoc peccet in materia : aut non sit syllogizata, sed peccatum habeat in forma. Deinde considerandum si est syllogizata et peccat in materia habens formam syllogismi, utrum vera sit conclusio praemissis vel aliqua praemissarum vel ambabus existentibus falsis, vel conclusio sit falsa sicut et praemissae, quatenus hoc considerato vel dividentes multiplex, vel conclusionem a praemissis, et resolvendo ad praemissas secundum ordinem et formam syllogismi, ut interimentes praemissas vel conclusionem, solvamus falsam orationem, causam falsitatis ejus ostendendo, hoc est vere solvere, vel sic uno modo vel alio solvamus falsam orationem. Non enim sunt nisi duo modi rectae solutionis, sicut dictum est prius. Et quamvis in ante habitis dictum sit, quod divisio est etiam apparentis solutionis modus, hoc tamen est aliter et aliter : quia divisio quae est distinctio, completa est, qua multiplex ostenditur et pertractatur in quo sensu est verum, et in quo non est verum, cum deductione ad conclusionem, et ostenditur, quod uno modo sequitur, et alio modo non sequitur, ille est modus verae et rectae solutionis.

Sic habita recta solutione, in communi oportet scire quod in sophisticis plurimum differt mox interrogatam sive propositam statim sine mora solvere, vel non statim, sed cum mora et deliberatione solvere orationem propositam : nam praevidere sive statim videre solutionem rectam est difficile, tamen contingit per artis exercitium seu per vacationem et otium et deliberationem videre rectam solutionem falsarum orationum : et ad hoc est ars sive exercitatio.