Cap. II.

De antecedentibus ad iudicium, cuiusmodi est poena purgatoria.

Deinde in speciali circa statum finalis iudicii consideranda sunt quaedam sicut praeambula, quaedam sicut concomitantia, quaedam sicut consequentia. Praeambula autem sunt duo, scilicet poena purgatoria et suffragia ecclesiastica .

Primo igitur de paenis purgatoriis hoc tenendum est, quod ignis purgatorius est ignis corporalis, quo tamen spiritus iustorum, qui in hac vita non impleverunt poenitentiam et satisfactionem condignam, affliguntur secundum plus et minus, secundum quod plus vel minus de cremabili secum ex hac vita traxerunt

Affliguntur autem minus graviter quam in inferno, et gravius quam in hoc mundo: non tamen ita graviter, quin semper sperent et sciant, se in inferno non esse, licet forte pro poenarum magnitudine hoc aliquoties non advertant.

Hac autem afflictione ab igne corporali inflicta purgantur spiritus a reatibus et scoriis et etiam reliquiis peccatorum; quibus sufficienter expurgatis, immediate evolant et introducuntur in gloriam paradisi .

Ratio autem ad intelligentiam praedictorum haec est: quia, cum primum principium, eo ipso quod primum, sit optimum et perfectissimum, et eo ipso quod optimum, sit summe amativum boni et summe detestativum mali; sicut summa bonitas non patitur quod bonum remaneat irremuneratum, sic etiam pati non debet, quod malum remaneat impunitum . Quoniam igitur viri iusti aliquando decedunt, qui poenitentiam in hac vita non totaliter impleverunt: cum meritum vitae aeternae in eis non possit remanere irremuneratum, et vitium culpae non possit remanere impunitum, ne perturbetur pulcritudo ordinis universi: necesse est, quod ipsi finaliter praemientur: necesse est etiam, quod iidem temporaliter puniantur secundum suarum culparum exigentiam et reatum.

Et quia culpa commissa et offensica fuit maiestatis divinae et damnificativa Ecclesiae et deformatum imaginis divinae, menti nostrae impressae, maxime si fuit culpa mortalis, et venialis etiam disponit ad hoc: et de offensa requiritur punitio, de damno vero agenda est satisfactio, et de deformatione requirenda est expurgatio: hinc est, quod necesse est, quod poena illa sit iuste punitiva, digne satisfactoria et sufficienter expurgativa.

Primum igitur, quoniam poena illa debet esse iuste punitiva: et spiritus, qui, contempto bono aeterno et summo, se subiecit infimo, iuste debet inferioribus subiici, ut ab eis suscipiat poenam, ex quorum occasione perpetravit culpam, et ratione quorum et Deum contempsit et se ipsum vilem fecit: hinc est, quod ordo divinae iustitiae exigit, ut spiritus ab igne materiali habeat puniri; ut, sicut secundum ordinem naturae anima unitur corpori, ut influat vitam, sic uniatur igni materiali secundum ordinem iustitiae ut punibile punienti, a quo suscipiat poenam .

Et quia viri iusti, qui sunt in gratia, non sunt digni nisi poena transitoria: et tanto maiori digni sunt poena, quanto maiora commiserunt peccata et minorem egerunt poenitentiam: hinc est quod ab igne materiali puniuntur temporaliter, quidam tamen diutius, quidam vero brevius, quidam acerbius, quidam levius,. secundum quod reatus exigit offensarum. " Necesse enim est, ut dicit egregius doctor Augustinus , quod tantum urat dolor, quantum haeserat amor". Tanto enim difficilius quis pureatur, quanto medullis cordis eius intimius amor inhaeserat mundanorum.

Amplius, quoniam poena illa debet esse satisfactoria: et satisfactio respicit libertatem voluntatis et statum viae; potissime cum ibi iam non sit status merendi, et poenae illae minime teneant rationem voluntarii: necesse est, quod illud quod deficit es parte libertatis in voluntate sustinente, suppleatur in acerbitate ex parte poenae. - Quia vero gratiam habent qui purgantur, quam quidem ultra perdere non possunt: hinc est, quod nec a tristitia penitus absorberi nec in desperationem incidere nec in blasphemiam possunt nec volunt aliquatenus prosilire: ac ner hoc, licet graviter puniantur, longe tamen aliter et mitius quam in inferno; et statum etiam illum indubitanter sciunt alium esse quam istum, in quo sunt illi qui in inferno irremediabiliter cruciantur.

Postremo, quia poena illa debet esse expurgatom: et purgatio illa est spiritualis: necesse est, vel quod ignis ille spiritualem habeat virtutem divinitus sibi datam, vel, ut magis credo ipsa virtus gratiae interius habitantis, adiuta a poena extrinseca, ipsam animam iam pro offensis punitam et a reatuum onere alleviatam purget purgatione sufficienti, ut iam nulla remaneat dissimilitudo ad gloriam.

Et (pioniam tales spiritus dispositi sunt in summo ad deiformitatem gloriae suscipiendam in se: cum ianua sit aperta et purgatio consummata, necesse est, illos spiritus evolare, in quibus est caritatis ignis sursum levans, et nihil retardans ex parte impuritatis animae vel reatus. Nec enim decet divinam misericordiam seu iustitiam, ut amplius differat gloriam, cum inveniat receptaculum idoneum, et magna sit poena in dilatione praemiorum, nec amplius puniri debeat spiritus iam purgatus.