MEMBRUM II.

Qualis sit simplicitas Dei ?

Secundo quaeritur, Qualis sit simplicitas ejus ?

Est enim simplicitas multiplex, scilicet unitatis puncti in genere quantitatis, simplicitas etiam corporis homogenii, simplicitas principiorum substantiae, sicut materia et forma simplicia dicuntur: et simplicitas componentium quodcumque compositum: nisi enim illa essent simplicia, abiretur in infinitum, Et est simplicitas intelligibilium: quia non intelligitur nisi simplex.

Quaeritur ergo, Qualis sit simplicitas divina?

Et videtur, quod sit ad modum unitatis simplex.

1. Simplex enim, ut dicit Boetius in libro de Trinitate, unitas formaliter una est in pluribus unis materialiter numeratis. Et similiter videtur in unitate essentiae quae una et simplex est in tribus personis.

Quod si concedatur, contra est, quod unitas simplicitatis in unitate est simplicitas determinata ad genus entis: ergo est in ea et quod determinatur, et quo determinatur, et unum illorum non est alterum. Simplicitas autem divina non admittit diversitatem determinati et determinantis. Ergo simplicitas divina non est ad modum simplicitatis unitatis.

Similiter videtur, quod non sit ad modum simplicitatis puncti: quia dici

Aristoteles: " Punctum est substantia posita in continuo, hoc est, quid positum. " Quod autem quid positum est, ab alio habet quod quid est, et ab alio quod positum est. Dicit enim Boetius in libro de Hebdomadibus, quod omne quod est, et hoc est, ab alio habet quod est, et ab alio quod hoc est. In Deo autem idem est quod est, et quod hoc est. Ergo simplicitas divina non est ad modum simplicitatis puncti.

Adhuc, Nullo modo potest esse ad modum corporis homogenii, quod simplex dicitur. Corpus enim homogenium duplex est, scilicet elementum, et elementatum. Elementum autem non est simplex nisi secundum formam: quia sicut dicit Isaac in libro de Elementis, elementum est, quod secundum formam non resolvitur ad formam aliam. In partibus autem materialibus et integralibus multimodam et quantitativam habet compositionem. Homogenium autem elementatum, quamvis partes cum toto in forma dissimiles non sint, nec pars etiam cum parte, sicut quaelibet pars carnis est caro, tamen componitur ex his quae diversae sunt essentiae, et in ipso composito essentialem retinent diversitatem. Simplicitas autem divina talis est, quae nihil diversitatis essentialis admittit.

Objiciunt tamen quidam contra hoc: quia Scriptura dicit Deum esse petram, et locum, et aliquando aquam, et hujusmodi quae corpora homogenia sunt. Sed hoc nihil est: quia talia symbolice de Deo dicuntur, ut dicit Dionysius: et ideo per dissimiles similitudines proportionum ad aliquid, et non per naturam simplicis vel compositae essentiae in Deum referuntur.

Similiter non videtur esse talis simplicitas, qualis est principiorum substantiae. Quia principia substantiae quamvis ex essentiis diversis non sint composita: tamen componibilia sunt ad invicem in toto et ad formam totius, quia terminantur sub esse totius compositi. Simplicitas autem divina in esse divino talem com- ponibilitatem non admittit. Si enim cum alio posset componi, tunc cum alio possibilis esset ad tertium, quod est inconveniens, et haberet aliud aequipotens sibi ad componendum, quod majus est inconveniens quam primum. Et hoc tam in partibus essentialibus verum est, quam in partibus formalibus essentialibus. In essentialibus enim una pars ut actus est, et alia ut potentia. In formalibus autem essentialibus ultima differentia ut actus est, et ad omnes ante illam ordinatur in potentia generis. Horum autem nihil admittit simplicitas divina, quae tota agens actus purus est, nihil habens in potentia.

Si vero dicatur, quod est simplex ut componentia simplicia sunt, non videtur esse verum. Componentia enim secundum diversitatem suae essentiae numerantur in composito, et sic in composito est aliquis numerus. Dicit autem Boetius, ut praehabitum est, quod " in vero uno et simplici nullus est numerus. "

2. Adhuc, In talibus componentibus unum innititur alteri. Potentia enim innititur actui, et partes componentes innituntur formae totius. Dicit autem Boetius, quod " illud quod verum unum est et simplex, nulli innititur. " Simplicitas ergo divina non est ad modum simplicitatis componentium.

3. Adhuc, Secundum hoc Deus intraret in compositionem omnium existentium et commisceretur omnibus existentibus, quod est contra Philosophum in libro de Causis, propositione decima nona, ubi sic dicit: " Causa prima regit res creatas omnes, praeterquam quod commisceatur cum eis. " Simplicitas ergo Dei non est ad modum simplicitatis componentium.

Similiter, Non videtur esse ad modum simplicitatis intelligibilis.

1. Intelligibile enim simplex dicitur: quia a materia et appendiciis materiae depuratum est, eo modo quo universale abstrahitur a particulari et particularibus: nihilominus tamen universale ad- mittit compositionem diversarum essentiarum: sicut species sive specialissima sive subalterna cum sit universale, composita tamen est ex genere et differentia. In Deo autem, ut dicit Boetius, nulla potest esse essentiarum compositio. Ergo simplicitas divina non est ad modum simplicitatis intelligibilis.

2. Adhuc, Intelligibile secundum id quod est, constitutivum est intellecti: aliter enim non essent eadem principia intelligendi et essendi, quae eadem vult esse Aristoteles in I Physicorum. Et si sic esset simplex Deus, tunc non esset separatus ab entibus secundum esse, sed potius immixtus eis, quod est contra Philosophum in libro de Causis in jam dicta propositione decima nona.

Ex his videtur relinqui, quod simplicitas divina exemplum non habeat vel simile in aliqua simplicitate.

In contrarium hujus est, quod ea quae sunt in creaturis, et pertinent ad nobilitatem earum, exemplificata sunt a creatore. Et sic videtur, quod sicut exemplum similitudo est exemplaris, ita debeat esse similitudo inter exemplatam similitudinem et exemplarem, et simplicitas quae in exemplis non invenitur, videtur etiam non esse in exemplari.

Solutio. Dicendum, quod simplicitas divina non habet exemplum eo modo quo divina est. Et hujus causa est, quia nihil secundorum potest participare aliquam bonitatum quae influitur ei a primo secundum puritatem et veritatem qua est in primo. Unde in libro de Causis super propositionem decimam nonam sic dicit commentum: " Causa prima et prima bonitas influit bonitates super res influxione una: verumtamen unaquaeque rerum recipit ex illa influxione secundum modum propriae virtutis et sui esse. " Unde cum causati esse et virtus inferior sit, quam esse et virtus primi, omnes bonitates receptae a secundo, inferioris valde nobilitatis sunt in secundo quam fuerunt in primo. Un-

de sequitur, quod nihil secundorum vere simplex sit.

Et hoc etiam dicit Boetius in libro de Trinitate, quod vere unum est, in quo nullus est numerus, nullum in eo aliud praeter id quod est. In omni autem quod est citra primum, aliud est id quod est, et aliud quo est, et propter hoc non vere simplex est, sicut patet in simplicibus quantitatis. Unitas enim in id quod est indivisibile, est potentia ad formam distincti existens: quo autem unitas est, forma distinctionis est. Et ex his duobus constituitur unitas in specie unitatis.

Similiter punctum in id quod est indivisibile, est possibile ad formam positionis vel situs in continuo. Formam autem positionis dico, ut ante, retro, supra, infra, in dextro, vel sinistro. Ab hac enim forma punctum habet quod punctum est: et ideo aliud est in eo quod est, et aliud quo est: propter quod ad modum divinae simplicitatis non potest esse simplex.

In corpore autem homogenio licet una in partibus et in toto forma sit, tamen illa distensa per quantitatem et situm partium, dividitur divisione continui: et ideo perfectionem divinae simplicitatis non imitatur.

In principiis etiam substantiae non potest esse simplicitas: quia licet ex aliis principiis substantiae non componantur, tamen aliud habent hoc quod sunt, et aliud quo principia substantiae sunt: hoc enim quod sunt, res quaedam et substantiae sunt: quia ex non substantiis non fit substantia, ut dicit Philosophus. Eo autem quo principia substantiae sunt, utrumque principiorum dependentiam habet ad alterum. Materia enim dependet ad formam ut ad actum, et forma ad materiam ut ad id in quo habet esse distinctum et esse in effectu. Unde et in his et quod est, et quo est principium, non idem est: et ideo talia principia modum simplicitatis divinae non habent, nec attingunt.

Similiter dicendum est de componentibus. Componentium enim unumquodque id quod est aliud habet, ei aliud quo est componens, Quo enim est componens, dependens est ad id quod secum componit: et omnia simul composita dependentia sunt ad formam compositi quod componunt: et non est in eis idem quod sunt, et quo sunt: et ideo ad simplicitatem Dei non perveniunt.

Similiter intelligibile quod simplex est quodammodo, a particularibus scilicet segregatum per intellectum tantum, hoc quod est in ipso, natura quaedam est possibilis ad esse in rebus, et ad esse intellectu, licet secundum aliud sit esse in intellectu, et secundum aliud in rebus: unde aliud est in ipso quod est, et aliud quo intelligibile vel universale est. In prima autem causa, quae Deus est, ut dicunt Avicenna et Algazel, omnino et omnimodum idem est esse, et quod est, et quo est.

Et ex his relinquitur, quod divina simplicitas in creaturis nullum habet exemplum.

Ad id quod objicitur, dicendum quod est exemplum imitationis, et exemplum perfectae aequalitatis. Et simplicia in creatis exempla sunt simplicitatis divinae secundum qualemcumque imitationem: sed exempla esse non possunt secundum aequalitatem perfectam.

QUAESTIO INCIDENS.

Utrum Deus sit forma vel materia omnium ?

Juxta hoc quaeritur, Utrum Deus sit forma omnium, vel sit materia omnium ?

Et videtur, quod forma.

1. Dicit enim Dionysius in libro de Caelesti hierarchia, quod " esse omnium est super esse deitas , "

2. Adhuc, Augustinus: " Verbum Dei forma est non formata: " verbum autem Dei Deus est: ergo Deus forma omnium est.

3. Quidam etiam fuerunt, qui Deum animam mundi posuerunt, quae ad se idealem formam existentem omnia format, secundum quod etiam Aristoteles videtur dicere de principio universi esse quod in creatione sua actus est ex actu, sicut in operante per artem medicinae plaga est ex plaga, sanitas ex sanitate, domus ex domo.

4. Adhuc, Intellectus practicus per hoc quod est practicus, est forma omnium suorum operatorum: res autem creatae in Deo sunt eodem modo quo artificiata sunt in intellectu artificis, sicut dicunt omnes Philosophi tam Peripatetici quam Stoici: ergo videtur, quod Deus sit forma omnium suorum factorum.

5. Alexander etiam in quodam libello quem fecit de Principio incorporeae et corporeae substantiae, quem secutus est

quidam David de Dinando in libro quem scripsit de Tomis, hoc est, de divisionibus, dicit Deum esse principium materiale omnium. Quod probat sic: quia nous, hoc est, substantia mentalis primum formabile est in omnem substantiam incorpoream. Primum autem formabile in res alicujus generis, primum materiale est ad illa: vous ergo primum principium est ad omnes incorporeas substantias: materia autem possibilis ad tres dimensiones, primum formabile est in omnes corporales substantias: ergo est primum materiale ad illas. Quaero ergo, Si vous et materia prima differunt, an non ? Si differunt: sub aliquo communi a quo illa differentia egreditur, differunt, et illud commune per differentias formabile est in utrumque. Quod autem unum formabile est in plures, materia est, vel ad minus principium materiale: propter quod in nono primae philosophiae dicit Philosophus, quod quaecumque sunt in genere uno, eorum est materia una. Si ergo dicatur una materia esse materiae primae, et vous erit primae materiae materia: et hoc ibit in infinitum. Relinquitur ergo, quod vous et materia prima sunt idem.

Similiter Deus et materia prima et vous aut differunt, aut non. Si differunt, oportet quod sub aliquo communi a quo differentiae illae exeunt, differant: et sequitur ex hoc, quod illud commune genus sit ad illa, et quod hoc genus materialis principii sit notitia ad illa, et quod hoc genus materialis principii sit notitia ad illa, et quod primorum materialium sit materia, quod inconveniens est, sicut prius habitum est. Et ex hoc videtur relinqui, quod Deus et vous et materia prima idem sunt secundum id quod sunt: quia quaecumque sunt, et nulla differentia differunt, eadem sunt: Deus autem et vous et materia prima sunt, et nulla differentia differunt, ut jam probatum est: ergo eadem sunt, dicente Aristotele in IX Topicorum, quod idem est, a quo non dif- ferunt differentia: et sic videtur, quod Deus sit materia omnium.

In contrarium dicendum, quod i. Hoc absurdissimum est: primum enim non commiscetur cum aliquo, ut dicitur in vicesima propositione libri Causarum: materiale autem principium commiscetur cum omnibus principiatis suis sive materiatis.

2. Adhuc, In II Physicorum dicit Aristoteles quod tres causae coincidunt in unam rem, quarta vero numquam in eamdem rem coincidit cum tribus: efficiens enim, formalis, et finalis saepius coincidunt in unum, quod est efficiens univocum cum effectu, et ad faciendum formatur, et movetur a fine, qui finis forma est effectus et terminus actionis efficientis. Materialis autem cum tribus his numquam coincidit in idem: quia non potest esse idem re faciens et factum, et movens et motum, et in potentia existens et in actu. Habitum enim est, quod Deus est primum efficiens: non ergo potest esse idem in re cum materia.

Solutio. Dicendum, quod Deus nec forma essentialis, nec materia alicujus est, nec esse potest.

Ad dicta Dionysii et Augustini dicendum, quod sicut dicit Bernardus in Canticis, " Deus est esse omnium, non materiale, vel essentiale, sed causale. " Et est, causale secundum efficientem et formalem et finalem causam: quia est efficiens et formans et finiens esse rei, sicut paradigma a quo fiunt, et ad quod formantur, et ad quod finiuntur: cum tamen intrinsecum sit extra facta formata et finita existens, et nihil sit de esse eorum: sicut lignum ad figuram pedis formatum, paradigma est ad omnes calceos qui fiunt ad ipsum, Et quia hoc quod paradigmaliter forma est, ab eo quod essentialiter forma est quidam nescierunt distinguere, sicut Anaximander et Democritus, sicut narrat Aristoteles in I Metaphysicorum, ideo dixerunt om-

nia esse unum In forma. Et quia Deos prima forma est, dixerunt omnia esse Deum, quod est erroneum, sicut probatum est. Paradigma enim de suo esse essentiali nihil dat formato, sicut sigillum de metallo nihil dat cerae: sed figuram quae extrinsecus terminus ejus est, dat ei: ita tamen, quod totam retineat quae secundum esse est in metallo. Sic dicitur dare, eo quod simile imprimit in cera: quae tamen non est similis nisi per imitationem, et non per aequalitatem: deficit enim a figura sigilli in hoc, quod virtutem sigillandi non habet ulterius sicut figura sigilli quae multa valet sigillare. Id autem quod sic facit quod quoad omnia sua manet extrinsecum facto, et nihil de essentialibus suis largitur facto, non potest esse forma essentialis factorum.

Ad aliud dicendum, quod cum Deus causa prima sit, animae alicujus rationem habere non potest, nec caeli, nec mundi, sicut in Physicis determinatum . est. Anima enim quantumcumque perfecta sit, non nisi vitae et motus localis potest esse principium in eo cujus est anima, ut in libro de Causis probatum est: Deus autem universi esse principium est.

Adhuc, Anima essentialis est ei cujus est anima, hoc est, in quo facit vitam et motum, et est conjuncta ei cujus est anima. Deus autem principium est separatum, nulli essentiale et nulli conjunctum. Unde Hermes Trismegistus in libro qui dicitur Delphora ad aesculapium: " Solus Deus, et merito solus ipse: ipse enim in se est, et a se est, et ipse totus est plenus atque perfectus: hujusque sua summa stabilitas est, nec alicujus impulsu, nec loco moveri potest: cum in eo sint omnia, et in omnibus ipse sit solus. " Non negatur tamen, quin Deus idealiter se habeat ad facta: omnia enim facta sunt ad ipsum sicut ad ideam.

Ad id quod objicitur de intellectu, practico et operatis ab ipso, conceden- dum est: sed ex hoc non sequitur nisi quod Deus idealiter sit causa formalis omnium.

Ad id quod quaeritur de materia, dicendum quod sicut probatum est, Deus non potest esse materia rerum. Unde error ille et contra fidem et contra philosophiam est.

Et quod objicitur de noi et materia, dicendum quod si nous primum formale est ad incorporeas substantias, et materia primum formabile ad materiales: quidam concedunt, quod nous et materia prima id quod sunt idem sunt: hoc enim necesse est concedere omnes illos qui corporalium et incorporalium dicunt esse materiam unam. Super quam positionem videtur esse fundatus liber qui dicitur Fons vitae, quem dicunt quidam factum fuisse ab Avicebron Philosopho. Quod tamen ego non credo esse verum. Puto enim corporalium materiam esse unam primam: incorporalium autem nullam, ut expresse in libro de Trinitate dicit Boetius. Esse tamen in ipsis in corporalibus, in quantum facta sunt, primum subjectum, quod quasi fundamentum est eorum quibus ad esse perfectum determinatur, quod cum materia nec idem specie, nec idem genere est, sed similitudinem habet ad ipsam secundum proportionem. Sicut enim materia ad formas quibus determinatur se habet, sic ista se habet ut primum subjectum ad determinanda. Sed de his in sequentibus propria erit intentio quaerendi.

Processus autem et Alexandri et David non valet: procedunt enim ac si omnia distincta et differentia sub aliqua communitate generis distinguantur et differant: quod patet esse falsum. Ens enim per se et ens per accidens distinguuntur: similiter ens actu et ens potentia: et tamen sub nulla communitate generis distinguuntur. Genus enim substantialiter praedicatur de sibi subjectis. Ens autem substantialiter non praedicatur de ente per accidens, et de ente in potentia: quia ens in potentia secundum id

quod est, non est, nec habet esse nisi secundum quod dependet ad actum. Similiter ens per accidens secundum id quod est, non est: esse autem habet secundum quod aliqualiter se habet ad substantiam, scilicet ut mensura ejus, vel dispositio, vel respectus. Et sic distincta sub communi secundum analogiam, non necesse est differentiis distingui constitutivis, sed modis quibus plura habent analogiam ad unum: et sic distincta non necesse est unum principium potentiale per modum generis vel materiae habere ante se.

Ex hoc ulterius patet, quod non procedit ratio qua probari videtur, quod Deus et nous et materia prima unum sint.