προσεπιστείλας ταύτην ἐπαγγέλον δοῦναι οἱ χάριν, εἴ τις ἡμῖν ὑπολέλειπται λόγος, μή πρός ἕτερον, ἀλλά πρός αὐτόν ἥκειν παρ᾿ ἡμῶν, δυσίν ἀνθολκαῖς, τῇ τε τοῦ πράγματος αἰτήσει, τήν ἀπολογίαν ἐφ᾿ ἑαυτόν ἐπισπασάμενος διετέλεσεν. Ἐπεί δέ καί τῷ σῷ νῦν πρός ἡμᾶς γράμματι τῶν αὐτῶν σχεδόν λόγων δεῖ, κἀπί τοσοῦτο τούτων ἐρᾷς ὡς καί δι᾿ εὐχῆς ἡμῖν τάς πρός τό γράφειν ἐπιπέμπειν ἀνάγκας, καί ταῦθ᾿ ὥς γε αὐτός ἄν φαίης μηδ᾿ ἄγαν εὐπρεπεῖς οὔσας, ἐπεί τοίνυν οὕτω κατ᾿ ἄκρας ἑάλως τῇ δυνάμει τοῦ πόθου καί σοί τόν αὐτόν ἀπολογητικόν ἔπεμψα. Τοῦτον τοίνυν ἐμμελῶς ἀναγνούς, εἴσῃ μή τοὐμόν αὐτοῦ ζητοῦντά με μόνον, ἀλλά καί τό ὑμέτερον, καί μηδ᾿ ἀμφότερον τοῦτο μόνον, ἀλλά καί ὑπέρ τῶν θεοφόρων καί κοινῶν ἡμῖν πατέρων ἐξειργασμένον. ∆ίελθε τοίνυν οὐχ ἅπαξ, ἀλλά καί πολλάκις, ὡς ἐναποθεῖο τῷ τῆς ψυχῆς σοι ταμείῳ τά λυσιτελῆ δόγματα, καί τῶν λόγων ἀναμνήσθητι τῶν ἐμῶν, οὕς πολλούς πολλάκις ἐποιησάμην πρός σέ συνόντα, καί τήν, καί τήν ἀπό τῆς ἔξω φιλοσοφίας κενήν ἀπάτῃν ᾗ δυνάμεως ἔχεις φυλάττου˙ μᾶλλον δέ καί σαυτόν νῦν ἀνακαθάραι σπεῦσον, ἱλαστηρίοις τε εὐχαῖς καί περιρραντηρίοις ὑγιαίνουσι λόγοις χρησάμενος˙ ἀνιέρου γάρ γνώσεως κεκοινωνηκέναι δοκεῖς τῷ μή ἀντικεῖσθαι λόγῳ, μηδέ (σελ. 436) γοῦν ἀπαρέσκεσθαι γνώμῃ, θαυμάζοντα δέ φαίνεσθαι τόν εἰς τήν τοῦ ἀγαθοῦ Πνεύματος ἐνέργειάν τε καί χάριν τήν τοῦ Βελίαρ παραγνωρίσαντα.

Καίτοι τόν ἄνδρα τήν περί λόγους δεινότητα καί αὐτός τῶν ἀρίστων ἥγημαι καί πρός καλοκαγαθίαν τρόπων εὖ πεφυκέναι πείθομαι καί οὐκ ἔσθ᾿ ὅπως ἔχω μή φιλεῖν, οὐ μήν καί χαρίζεσθαί τι τῶν δεόντων πόρρω, καί ταῦτ᾿ ἐν τοῖς περί Θεοῦ καί τῶν θείων δόγμασι καί ρήμασι˙ οὐ γάρ πρός ἀληθῶς φιλοῦντος ἤ παρέχειν ἤ τόν μή παρέχοντά τι τῶν τοιούτων ἄφιλον ἡγεῖσθαι˙ ἀλλά πρό τῶν φίλων θετέον τόν φίλιον, καί ταύτην οἴεσθαι φιλίαν μόνην ἥ τῆς αἰτίας ἐκείνης ἐξῆται κἀκεῖθεν τε ἀφικνεῖται καί δι᾿ ἀλλήλων τῶν φιλούντων οὐρανομιμήτως περινοστοῦσα, κατά τήν τῆς θείας μουσικῆς ἁρμονίαν ἐν διπλόῃ περιφορᾶς ἀντεπιφερομένης εὐμενῶς, πρός Θεόν ἑκατέρωθεν ἐπανέρχεται καί τηρεῖ τήν ἱεράν ταύτην καί οὐρανίαν στροφήν ἀεικίνητον˙ τήν δέ ρέουσαν ταύτην καί τό κατώτερον ἀεί ζητοῦσαν, (οὕτω γάρ καί ρυήσεται), καί διά τοῦτο πάντα χαριζομένην, φιλίας ἔκπτωσιν μᾶλλον ἤ φιλίαν ἐμοί καλεῖν ἔπεισι.

Ταῦτ᾿ ἄρα καί μακρούς νῦν ἀντεπεξάγω λόγους, ὁ μήτ᾿ ἐκμαθών, μήτ᾿ ἀρτίως μανθάνων καί, τό σύμπαν εἰπεῖν, ὁ μηδέν εἰδώς, καί τοῦτ᾿ αὐτό βίον ἐμαυτῷ σχεδόν θέμενος, πρός τόν μεμαθηκότα καί μανθάνοντα καί λέγειν ἄκρως εἰδότα καί τοῦτο πεποιημένον ἐμμελές βίου μέλημα. Κατέσχον δ᾿ ὅμως ὡς ἔσχον ἐμαυτόν˙ ἴσθι γάρ με μή κατά σχολήν ἤ σπουδήν, ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ προχείρου τήν ἀπολογίαν πεποιημένον καί τά πλείῳ τῶν πρός ἐμέ τῷ Βαρλαάμ γραμμάτων καί λόγων μειζόνων ἀφορμάς καί λαβάς παρέχοντα καταλελοιπότα, τοῦτο μέν τῇ τῶν θείων αἰδοῖ, τοῦτο δέ τῇ τοῦ διώκοντος ἡμᾶς φειδοῖ˙ καί μήν ἔστιν ἅ καί σκέψεως ἐδεῖτο (σελ. 438) συντονωτέρας τε καί μακροτέρας ἤ κατά τόν ἀπό τοῦ διακομισθέντος γράμματος ἄχρι τοῦ καθ᾿ ὅν ἀντιγεγράφαμεν χρόνον˙ προσδόκιμος γάρ ἦν εὐθύς μετά τήν ἀφ᾿ ὑμῶν ὡς ἡμᾶς ἐπάνοδον τοῦ σοφοῦ καί χρηστοτάτου Θετταλοῦ Νείλου ὁ τήν οἰκονομίαν αὐτοῦ διαδεξόμενος καί παρ᾿ ἡμῶν πρός ὑμᾶς ἐλευσόμενος˙ νῦν μέν οὖν πρό σου προθύμως ὅν λόγον ὁ βραχύς Καθ᾿ ἑλληνικῆς ἐποψίας καί τῶν ταύτην σεμνυνόντων ἐσχεδίασε χρόνος˙ τρίτον δ᾿ ἄν ἐπιστείλωμεν, μᾶλλον δέ ἀντεπιστείλωμεν, τοιοῦτος ἔσται, ὡς μηκέτι δεῖσθαι τετάρτου, ἤν κάι οἱ παρ᾿ ἡμῖν πατέρες ἐνδῶσι.

Σύ δέ τόν φιλόσοφον ἡμῖν παίδευε μή θρασύ τι καί παράβολον ᾄττειν τίκτοντα, τήν συμπεφυκυῖαν τῇ φιλοσοφίᾳ, καθάπερ τινά σκευήν, εὐλάβειαν ἀποδυόμενον (αὐτός τε