MEMBRUM III.

Utrum incommutabile esse proprium sit divinae essentiae ?

Tertio quaeritur, Utrum incommutabile esse proprium sit divinae essentiae?

Et videtur, quod non.

1. Dicuntur enim incommutabiles Angeli, et immutabiles intelligentiae, et immutabiles animae beatae. Ergo non soli Deo convenit immutabilitas: quia proprium est quod convenit omni et soli.

2. Si dicatur, quod incommutabilitas Deo convenit per naturam: Angelis autem et animabus beatis per gratiam, vel per aliquam bonitatem fluentem a primo immutabili, sicut videtur Plato dicere in Timaeo : " Dii deorum quorum opifex paterque ego: natura quidem mutabiles, voluntate autem mea permanentes. " In contrarium est quod Angelus et intelligentia secundum sui naturam signacula sunt divinae incommutabilitatis, et anima secundum sui naturam imago incommutabilitatis ejusdem. Dicit enim Cassiodorus, quod " temporale per hoc quod incipit et desinit, non est aeterni nisi vestigium: quia non convenit cum eo nisi in confusa et indeterminata quadam dura- tione. " aeviternum autem quod incipit et non desinit, et stat in esse substantiali uno modo, imago est aeternitatis: quia cum ea convenit et in modo durationis in substantia, et in carentia finis: licet deficiat ab ipsa, quia aeternum non habet principium, aeviternum autem habet. Unde dicit idem Cassiodorus, quod " si anima fine clauderetur, imago Dei non non esset. " Ergo et Angelus et intelligentia et anima per naturam immutabilia sunt, et non solum per gratiam. Non ergo soli Deo convenit immutabile esse per naturam.

In contrarium hujus est adhuc,

1. Quod dicit Apostolus, I ad Timotheum, vi, 16: Qui solus habet immortalitatem. Super quod dicit Augustinus in primo de Trinitate: " Cum anima quodammodo immortalis esse dicatur et sit, non diceret Apostolus: Solus Deus habet immortalitatem, nisi quia vere immortalitas incommutabilitas est, quam nulla creatura potest habere, quoniam solius creatoris est . "

2. Adhuc, David dicit in Psalmo ci, 27 et 28: Mutabis eos, et mutabuntur: tu autem idem ipse es. Quod tractans Augustinus super Genesim ad litteram: " Deus solus recte immutabilis est, qui nec per tempora mutari potest. " Unde solus dicitur habere immortalitatem.

3. Adhuc, Augustinus contra Maximinum: " In omni mutabili natura nonnulla mors est ipsa mutatio: quia facit aliquid in ea non esse quod erat et esse quod non erat. " Hoc autem in Angelis et in intelligentiis et in animabus est. Angelus enim et anima mutantur secundum gratiam et peccatum. Intelligentiae autem secundum influentias bonitatum a primo, et secundum influentias illuminationum, purgationum, et perfectionum, et a primo, et a se invicem, ut dicit Dionysius, secundum quod purgantur a dissimilitudinis habitu, et assimilantur per illuminationem acceptam, quam prius non habuerunt, et perficiuntur secundum reductionem inferioris in superiorem secundum aliquod intelligibile secundum quod prius reducti non fuerint.

Solutio. Ad hoc solvendum est per dictum Augustini in libro contra Maximinum dicentem, quod " cuicumque creaturae rationali praestatur ut peccare non possit, non est hoc naturae propriae, sed Dei gratiae. " Et ideo solus Deus, ut ait Apostolus , habet immortalitatem qui non cujusque gratia sed natura sua propria nec potuit nec potest aliqua conversione mutari. Et ideo soli Deo convenit omnino et penitus incommutabilem esse. Cujus probatio efficacissima sumitur a dicto Boetii in libro de Hebdomadibus, ubi dicit, quod " quod est, habere potest aliquid praeter ipsum quod est, esse vero nihil habet admixtum. " Ex quo relinquitur, quod omne id quod mutatur, diversum habet quod est, et esse. Unde id in quo est idem quod est et esse, immutabile est penitus et omnino. Et causa hujus est, quia esse nullius rei potest esse subjectum, nec per se, nec per accidens, nec aliquo modo referri potest admotum, quamvis hoc esse referri possit ad motum ut terminus. Ex hoc ulterius relinquitur, quod omne causatum eo quod aliud habet esse et quod est, mutabile est: quia sicut dicit Damascenus, " quod a versione incipit, versioni subjacet et mutationi. " Est autem mutatio duplex, ut dicit Damascenus, ad esse scilicet, et in esse: et hoc est dictum, ad esse hoc, et in esse hoc. Ad esse, sicut generatio, et opposita ei corruptio. In esse salvato duplex est mutatio, scilicet in esse substantiali, et in esse accidentali. In esse substantiali mutari convenit temporalibus, quae non immediate sed per motum corporis quasi per instrumentum exeunt ab aeterno. Et in his dicimus, quod secundum esse sub-

stantiale fuit, est, et erit. In esse accidentali mutantur etiam ea quae immediate sunt ab aeterno, sicut Angeli et intelligentiae et animae, quae per affectiones et receptiones bonitatum et malitiarum mutantur. Per loca autem mutantur corpora. Dicit enim Aristoteles in libro de Caelo et Mundo, quod " omne corpus secundum locum mutabile est. " Omnino autem immutabile esse, proprium est essentiae divinae.

Ad primum ergo dicendum, quod Angelis, intelligentiis, et animabus, non convenit immutabilitas, nisi illa sola quae est ab esse substantiali, et non convenit eis immutabilitas illa quae est ad esse, nec illa quae est in esse accidentali per naturam, sed per bonitatem continentis: quia pro certo per affectiones mutabiles sunt, et de contrario in contrarium mutarentur, nisi bonitate creatoris in bono confirmarentur: et in esse substantiali mutarentur, et in nihilum tenderent, nisi manu et bonitate creatoris continerentur, ut dicit Gregorius.

Addictum autem Cassiodori dicendum, quod verum est, quod temporale in paucioribus imitatur aeternum, quam aeviternum: et ideo temporale vestigium, aeviternum autem imago. Et propter idem Angelus signaculum, anima imago, corpus vestigium Dei dicitur. Et hoc habent in natura, non nisi quantum ad illam immutabilitatem quae est in esse substantiali: et quia creatum opus voluntatis est, ut dicit Damascenus, et non naturae: ideo dicit Plato: " Voluntate mea sic permanentes. " Immutabilitatem autem quae est ad esse, nullo modo habet, nec per gratiam, nec per naturam: haec enim sic soli Deo convenit, quod nulli creato penitus communicabilis est. Similiter incommutabilitatem in esse substantiali et accidentali quaedam creata habent, sed per gratiam, non per naturam. Et hoc verum est et secundum fidem et secundum philosophiam. Esse enim, ut in libro de Causis probatum est, continuus fluxus est ab ente primo in omne quod causatum est vel creatum est.