Lectio 2

In parte praecedenti repulit dominus intendentes venire ad gloriam propter temporis antiquitatem, hic repellit eum, qui intendit venire propter carnis originem.

Primo ergo ponitur occasio petitionis; secundo petitio; tertio responsio.

Occasio fuit denuntiatio passionis christi.

Et primo denuntiat locum; secundo passionem; tertio resurrectionem.

Dicit et ascendens iesus ierosolymam etc.. Supra XIX, 1 dictum est, quod relicta Galilaea venit in Iudaeam, et non statim ascendit ierosolymam, sed postmodum imminente passione; unde dicit et ascendens, idest cum erat in promptu ascendendi. Ierosolyma erat locus altus.

Accepit duodecim discipulos secreto etc..

Et quare dicit secreto? propter duo. Primo quia magna eis ostendere volebat, ideo omnibus non erant communicanda; Sup. XIII, 11: vobis datum est nosse mysterium regni caelorum.

Item propter vitandum scandalum, quia viri qui nondum perfecti erant, aversi fuissent ab eo, si audissent mortem eius; mulieres provocatae fuissent ad lacrimas. Item sciendum quod Iudas nondum malum conceperat; ideo dominus eum a societate non repulit.

Et ait illis: ecce ascendimus ierosolymam etc.. Hic notatur firmitas sui propositi, unde ecce, idest sum in eodem proposito, et in eadem voluntate, quia non mutor; Eccli. XXVII, V. 12: stultus ut luna mutatur, sapiens autem in sapientia manet sicut sol. Item propria voluntate; Is. LIII, 7: oblatus est, quia ipse voluit.

Tangit locum, quia ierosolymam; Lc. XIII, V. 33: non capit prophetam perire extra ierusalem.

Et quare? quia erat locus legalis et sacerdotalis: et utrumque conveniebat christo; quia sicut sacerdos verus debebat immolare pro populo, sic et christus hostiam obtulit pro mundo. Item per passionem regnum acquisivit.

Item ierosolyma interpretatur visio pacis; ad Col. I, 20: pacificans per sanguinem crucis eius sive quae in terris, sive quae in caelis sunt.

Consequenter praenuntiatur passio.

Et frequenter commemoravit suam passionem, ut eam reduceret ad memoriam.

Et tangit tria ad passionem pertinentia, quia passus est a discipulo traditionem et filius hominis tradetur, scilicet a discipulo.

De ista traditione habetur infra XXVII, 10 et in Ps. XL, 10: qui edebat panes meos, magnificavit super me supplantationem. Item a principibus sacerdotum et Scribis condemnationem; unde et condemnabunt eum morte; iob XXXIV, 17: quomodo tu eum, qui iustus est, in tantum condemnas? Sap. II, 20: morte turpissima condemnemus eum. Et tradent eum gentibus, quia Iudaei in manus gentium eum tradiderunt; unde dixit Pilatus: gens tua et pontifices tui tradiderunt te mihi.

Et tria tangit quae fecerunt ei, contra tria quae maxime appetunt homines, scilicet honorem, quietem et vitam. Contra honorem, illusus est; unde dicit ad illudendum; Ier. XX, V. 7: factus sum in derisum tota die; et in Ps. XXXVII, 12: amici mei et proximi mei adversum me appropinquaverunt et steterunt.

Contra quietem, flagellatus est; unde ad flagellandum; Is. L, 6: faciem meam dedi percutientibus, et genas meas vellentibus. Item contra tertium, occisus; unde et crucifigendum; ad Phil. II, 8: christus factus est pro nobis obediens usque ad mortem, mortem autem crucis.

Deinde agit de resurrectione et tertia die resurget. Hoc autem fecit deus pater; unde Act. II, 24: quem deus suscitavit, solutis doloribus inferni, iuxta quod impossibile erat teneri illum ab eo. Et tertia die.

Secundum Augustinum significatum est quod suum simplum destruxit nostrum duplum; os.

Cap. VI, 3: vivificabit nos post duos dies, et die tertia suscitabit nos.

Tunc accessit ad eum mater filiorum zebedaei. Hic ponitur petitio occasionata.

Et primo ponitur petitio in generali; secundo explicatur, ibi at illi etc..

Dicit ergo tunc accessit ad eum mater filiorum zebedaei. Filii isti fuerunt ioannes et Iacobus, mater eorum fuit Salome: unde Salome nomen est mulieris. In marco habetur quod filii petierunt, hic habetur quod mater; sed verum est quod mater petiit inducta a filiis. Adorans, quia cum humilitate petiit: sciebat enim quod semper deo placet humilis deprecatio; Ps. Ci, 18: respexit in orationem humilium. Et Iudith IX, 1: et prosternens se domino, clamabat ad dominum.

Et petens aliquid, dari ab eo: idest rogo te ut des id quod volo: et haec petitio non est admittenda, et qui hoc concedit, fatue concedit. Legitur de Herode, quod istud concessit filiae Herodiadis, et non revocavit.

Salomon autem matri concessit; sed quia sapiens fuit, incautum promissum revocavit.

Ideo christus sapientior his noluit concedere nisi exprimeretur; supra XII, 42: et ecce plusquam Salomon hic.

Ideo sequitur explicatio petitionis et ait illi: dic ut sedeant hi duo filii mei, unus ad dexteram tuam, et unus ad sinistram, in regno tuo.

Sed est quaestio, unde haec mulier hoc conceperat. Audierat de passione et resurrectione, unde aliquid carnale conceperat, quod statim cum gloria deberet esse in ierusalem; ideo petere voluit filiis suis eminentiam. Item audierat quod duodecim erant iudicaturi; ideo praeponere suos volebat, unde ad litteram intelligebat.

Et sciendum quod Iacobus et ioannes magis honorabantur a christo post Petrum; ideo Petrum voluerunt excludere.

Aliter dicit chrysostomus, quod ista petiit aliquid spirituale, et in hoc fuit laudanda, quia matres plus petunt temporale quam spirituale; unde mater si videat filium peccantem, non tantum dolet, quantum si videt infirmantem.

Unde per dexteram spiritualia significantur, terrena per sinistram. Vel possumus intelligere per dexteram et sinistram activam vitam et contemplativam; ideo petit istos perfici in utraque vita; Cant. C. II, 6: laeva eius sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me.

Respondens autem iesus dixit.

Hic ponitur responsio; deinde murmur aliorum, ibi et audientes decem indignati sunt de duobus fratribus.

Et circa primum tria facit.

Primo increpat eorum stultitiam; secundo examinat eorum promptitudinem, ibi potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum? tertio repellit petitionem, ibi sedere autem ad dexteram meam, vel sinistram, non est meum dare vobis.

Sed quid est? ipsi non petebant, sed mater. Novit dominus quod illa petebat inducta ab illis, ideo eis respondet, sicut supra XVI, 23 dixerat dominus Petro: nescis quid dicis.

Nescitis quid petatis; quasi dicat: temporalia non debetis petere, sed excellentiam spiritualem.

Vel si intelligerent spirituale, petebant quod super omnem creaturam haberent eminentiam, quia sedere a dextris nulli creaturae convenit, ut habetur ad Hebr. I, 13: ad quem Angelorum dixit aliquando: sede a dextris meis? unde sedere a dextris excedit omnem creaturam.

Vel aliter, secundum Hilarium: nescitis quid petatis; quia iam concessi vobis quod petitis, quia dictum est supra XIX, 28: sedebitis super sedes duodecim etc.. Vel aliter: nescitis, quia vocavi vos ad dexteram, et vos petitis quod unus sit ad sinistram? vel diabolus sicut per mulierem ad sinistram traxerat hominem, volebat istos per mulierem reducere ad sinistram; sed hoc non potuit, ex quo salus per mulierem facta est. Vel nescitis quia de praemio contenditis sine merito praecedente. Ideo considerare debetis, quod ad praemium non venitur nisi per meritum; ideo volo vos primo examinare si potestis pati etc..

Unde dicit potestis bibere calicem, quem ego bibiturus sum? hic examinat eos, et provocat eos ad passionem leviter, quia passionem nominat calicem. De isto dicitur in Ps. Cxv, 13: calicem salutaris accipiam; et sequitur: pretiosa in conspectu domini mors sanctorum eius. Et dicitur calix, quia inebriat. Item dicit quem ego bibiturus sum; I Petr. II, 21: christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum ut sequamini vestigia eius.

Dicunt ei: possumus. Et quare sic respondent? propter tria. Primo ex amore ad christum, quia ita adhaerebant christo, quod mors eos ab ipso separare non posset, sicut dixit Petrus infra XXVI, 35: et si oportuerit me mori tecum, non te negabo.

Item ex ignorantia, quia vires suas non considerabant, quia quibus aliquando ante factum videtur leve, in ipso actu deficiunt.

Item dixerunt ex cupiditate assequendi quod petierant. Unde credebant statim assequi quod petebant, ideo statim concedunt possumus hoc ex cupiditate.

Consequenter repellit petitionem.

Et primo futuram passionem praenuntiat; secundo respondet ad petitionem.

Dicit ergo calicem meum bibetis. Sed quid est? verum est quod Iacobus bibit; unde in Act. XII, 2: occidit autem Iacobum fratrem ioannis gladio. Sed ioannes est mortuus sine calice passionis.

Sed dicendum quod non bibit usque ad mortem, sed flagellatus fuit, in oleo positus, et relegatus. Item multas poenas passus est, et sic non fuit immunis a potu calicis.

Sedere autem ad dexteram. Hic respondet ad petitionem gloriae. Si dixisset dominus: dabo vobis, tristati essent alii.

Si negasset, ipsi effecti essent tristes; ideo dixit sedere autem ad dexteram meam, vel sinistram, non est meum dare vobis; sed quibus paratum est a patre meo.

Ex hoc loco argumentati sunt Ariani, quod non est aequalis dignitas patris et filii. Hieronymus et alii exponunt quod ipse dat cum patre. Unde vult dicere non est meum dare vobis, quasi dicat: eminentia dignitatis non datur personae, sed merito, et hoc secundum praedestinationem divinam. I Cor. II, 9: oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit quae praeparavit deus diligentibus se. Io. XIV, 3: si abiero, et paravero vobis locum etc.. Unde ex quo parat pater, et ipse.

Vel non est meum dare vobis, sine meritis, sed personis ex merito acquirentibus, sed meum ex praedestinatione, quae est mihi a patre meo.

Et Augustinus sic: Salome erat soror matris christi: et quia credebant impetrare per personam magis coniunctam, ideo credebant quod deberet eis dare, quia coniuncti ei erant secundum carnem. Sed in ipso in una persona erant duae naturae; unde dicit non est meum, scilicet secundum potestatem quam habeo a patre, ideo dabo secundum quod disposuit pater meus.

Audientes decem indignati sunt de duobus fratribus. Supra dominus repressit indiscretam petitionem discipulorum; hic ponit indignationem aliorum. Et primo ponitur indignatio; secundo reprimitur verbo; tertio facto.

Secunda ibi iesus autem vocavit eos ad se, et ait; tertia ibi sicut filius hominis non venit ministrari, sed ministrare.

Considerandum quod sicut ex quadam elatione duo fratres superiores esse volebant, sic ex quadam elatione isti indignati sunt. Prov. I, 10: inter superbos semper sunt iurgia.

Sed quare de duobus fratribus? quia non ipsi petierunt, sed mater. Sed intellexerunt discipuli ex verbis domini quod mater petierat ad vocem eorum.

Sed quare non ante sunt indignati? dicit chrysostomus quod reverebantur magistrum, unde expectabant sententiam domini; sed quando audierunt magistrum reprehendentem, tunc indignati sunt.

Consequenter reprehendit eos. Et primo ponit in medium exemplum gentilium; secundo docet exemplum non esse sequendum, ibi scitis quia principes gentium dominantur eorum; tertio ponit quod est imitandum, ibi non ita erit inter vos.

Dicit ergo iesus autem vocavit eos, dans humilitatis exemplum. Supra XI, 29: discite a me, quia mitis sum et humilis corde.

Et ait: scitis quia principes gentium dominantur eorum. Apud Iudaeos gentiles abominabiles erant, ut habetur supra XVIII, 17: sit tibi sicut ethnicus et publicanus.

Unde horrorem incutit principes gentium dominantur eorum, ut notetur quod hoc exemplum non est imitandum.

Sed notandum quod duplex est praeeminentia, scilicet dignitatis et potestatis: et utramque tangit cum dicit principes gentium dominantur eorum etc.. Illi sunt principes qui ex officio praesunt.

Sed quid est? numquid dominari est malum? dominari aliquando dicitur pro praeesse; et sic non accipitur hic: aliquando prout correlative se habet ad servum, unde idem est quod serviliter sibi servum subiicere; et sic sumitur hic. Principes enim instituti sunt ad hoc ut bonum procurent subditis; si vero volunt eos in servitutem redigere, tunc abutuntur, quia utuntur liberis ut servis: liber enim est qui est causa sui, servus qui causa alterius. Et quia hoc consuetum est apud gentiles, et adhuc est apud aliquos, ideo dicit principes gentium dominantur eorum, idest in servitutem redigunt subditos. Ez. XXII, 27: principes tui in medio eius quasi lupi rapaces.

Item aliqui habent eminentiam non in dignitate, sed in potestate, ut aliqui nobiles.

Et consuetum est quod qui potestatem habent, non utuntur ad beneficium, sed potestatem exercent in eos, scilicet ad opprimendum, non ad iustitiam.

Sed dominus illam consuetudinem non vult in ecclesia sua; ideo dicit non ita erit inter vos, idest non debet aliquis esse inter vos quasi dominativus; I Petr. V, 3: neque ut dominantes in cleris.

Sed quicumque. Contra haec duo facit duo, sed quicumque voluerit inter vos maior fieri; et istud refertur ad secundum dictum scilicet et qui maiores sunt potestatem exercent inter eos; idest sic desideret quis habere praesidentiam in ecclesia spiritus sancti, ut sit sicut minister; I Petr. IV, 10: unusquisque sicut accepit gratiam in alterutrum illam administrantes, sicut boni dispensatores, ut quantum plus habebis, plus in utilibus expendas.

Ideo qui voluerit maior fieri inter vos, idest in ecclesia, fiat ut minister, idest ministret in necessitate aliorum.

Quantum autem ad id quod dicitur principes gentium dominantur eorum; dicit: et quicumque voluerit inter vos primus esse, erit vester servus; idest, si aliquis desiderat habere primatum in ecclesia, sciat quod illud non est habere dominium, sed servitutem. Servi enim est quod totum se ad servitium domini impendat: sic praelati ecclesiae totum quicquid habent, quicquid sunt, subditis debent; I ad Cor. IX, 19: cum essem liber ex omnibus, omnium me servum feci; II ad Cor. IV, 5: nos autem servos vestros per iesum. Unde secundum chrysostomum miserum est. Ita ergo dictum est, quod non est agendum secundum consuetudinem gentilium.

Quia ergo possent dicere, quid sequemur? dicit, sequimini me: et ostendit se ministrum dicens sicut filius hominis non venit ministrari, sed ministrare.

Sed contra. Nonne habetur supra IV, 11, quod accesserunt Angeli et ministrabant ei? unde Io. XII, 2 dicitur quod martha ministrabat.

Dico quod licet ministratum fuerit ei, non tamen ad hoc venit. Sed ad quid? ut ipse ministraret, idest abundantiam gloriae aliis impenderet. Apostolus Rom. XV, 8: dico autem christum iesum ministrum fuisse circumcisionis. Et in Lc. XXII, 27: ego sum in medio vestrum sicut qui ministrat.

Sed dices: est ne servus, cum sit princeps? ita. Servus enim dicitur qui accipitur in pretium: et ipse fecit se pretium, et dedit se redemptionem pro multis; unde venit ministrare, et dare animam suam, idest vitam corporalem, redemptionem pro multis. Non dicit pro omnibus, quia quantum ad sufficientiam, pro omnibus; quantum vero ad efficientiam, pro multis, scilicet pro electis.

Unde Io. XV, 13: maiorem caritatem nemo habet ut animam suam ponat quis pro amicis suis. Ier. XII, 7: dedi dilectam animam meam in manibus inimicorum eius.

Et egredientibus illis ab iericho secuta est eum turba multa. Repressa est indignatio discipulorum verbo, hic reprimit facto, ministerium in aliquos exercendo.

Et primo ponitur devotio aliorum; secundo christi miseratio, ibi et stetit iesus, et vocavit eos.

Circa primum primo ponitur devotio turbae; secundo caecorum, ibi ecce duo caeci etc..

Dicit ergo et egredientibus illis ab iericho, secutae sunt eum turbae multae; quia multi sequebantur, ideo erat dominus sollicitus, sicut multa seges est sollicitudo colligentis.

Sed secundum mysterium iericho defectus dicitur, et significat defectum mundi.

Unde nisi venisset dominus ad istos defectus, homines non venissent ad eum. Unde secutae sunt eum turbae, quasi oves eius; Io. X, 27: oves meae vocem meam audiunt, et sequuntur me.

Sequitur devotio caecorum et ecce duo caeci etc.. Et primo ponitur devotio.

Secundo constantia, ibi turba autem increpabat eos ut tacerent.

Sed hic est quaestio, quia in Lc. XVIII, 35 legitur, quod unus caecus fuit tantum qui occurrit ei, et hic dicitur quod duo, qui domino exeunte de iericho occurrerunt ei in exitu. Sed marcus convenit cum Luca, quod erat tantum unus, et ita matthaeus discrepat ab utroque.

Augustinus dicit quod iste caecus, de quo Lucas scribit, fuit alius ab his, quia occurrit ei antequam intraret iericho. Sed marcus et matthaeus dicunt quod egrediente de iericho; sed quod marcus non dixerit duo, sicut matthaeus, ratio est, quia unus erat magis notus et famosus, et propter famam miraculum erat magis famosum. Et hoc patet, quia nominat eum quod vocatur barthimaeus, et non nominantur in Scriptura nisi homines multum noti.

Per istos caecos significantur duo populi, scilicet populus Iudaeorum et populus gentilium, qui sedebant secus viam, quae est christus. Is. XXX, 21: haec est via, ambulate per eam. Vel significantur conversi ex utroque populo, qui sedent secus viam, idest christum; Io. XIV, 6: ego sum via, veritas et vita. Audierunt per praedicationem, quod transiret secundum naturam humanam iesus, ut mortem subiret, ut curaret infirmos, ideo exclamaverunt dicentes: domine, miserere nostri fili David. Causa exauditionis non fuit altitudo vocis, sed fervor devotionis. Ps.

Cxix, 1: ad dominum cum tribularer clamavi, et exaudivit me. Item fatentur ipsum esse deum et hominem: deum, quia dicunt: domine. Ps. Xcix, 3: scitote quoniam dominus ipse est deus. Et petunt quod est proprium deo, scilicet miserere nostri. Ps. Cxliv, V. 9: miserationes eius super omnia opera eius. Item dicunt eum ex semine David: et in hoc confitentur humanitatem.

Consequenter ponitur constantia eorum. Et primo ponitur impedimentum; secundo constantia.

Dicit ergo turba autem increpabat eos ut facerent, ut possibile erat, quia in ista turba aliqui erant qui venerabantur christum, et hi increpabant eos, quia vile reputabant quod viles personae ad tantum virum accederent.

Illi vero qui christo derogabant, increpabant, quia audiebant id quod audire nolebant: dolebant enim quod vocabant eum filium David.

Ier. XXIII, 5: suscitabo David servum meum.

Mystice significatur quod aliqui excaecati per peccatum, clamant ad dominum miserere nostri. Sed turba cogitationum carnalium et hominum carnalium increpant eos venire ad christum. Iob XX, 2: ideo cogitationes variae succedunt sibi, et mens in diversa rapitur.

Sed homo contra hoc debet esse constans et viriliter pugnare et laborare, sicut docet apostolus II ad Tim. II, 3: labora sicut bonus miles christi iesu.

Sed verbum dei non alligatur verbis hominum; et ideo sequitur at illi magis ac magis clamabant.

Et stetit iesus. Hic ponitur misericordia domini, et ostenditur, quia stetit.

Et quare stetit? quia via lapidosa erat et cavernosa; ideo stare voluit, quia si procederent, forte laedi possent. Secundum mysterium, quia veniendo in mundum commovit ad petendum, sed salutem dedit stando. Unde per incarnationem homines promoventur, sed per eum docentem et perseverantem sanantur.

Sequitur vocavit eos. Sed quare vocavit? ut alii facerent eis viam; et significat illos quos dominus vocat per praedestinationem.

Ad Rom. VIII, 29: quos praescivit et praedestinavit.

Item exquirit voluntatem quid vultis ut faciam vobis? non petiit ut ipse sciret, sed ut daret intelligere quod pie petentibus satisfecit. Ps. Cxliv, 19: voluntatem timentium se faciet.

Dicunt illi: domine, ut aperiantur oculi nostri. Et hoc est iustum, ut quilibet peccator hoc petat. Ps. Cxviii, 18: revela oculos meos, et considerabo mirabilia tua. Et alibi Ps. XII, 4: illumina oculos meos. Confitebantur deum, dicendo domine, et hominem, vocando filium David.

Ideo misertus est eorum. Omnia enim ex sua misericordia facit. Thren. III, V. 22: misericordia domini est, quod non sumus consumpti. Tetigit oculos eorum, et confestim viderunt. In hoc quod tetigit oculos eorum et confestim viderunt, tangitur humanitas et divinitas christi: quod enim tetigit, opus fuit humanitatis; sed quod statim illuminavit, fuit opus divinitatis. Ipse dominus tangit per gratiam, sed illuminat per gloriam; Ps. Cxliii, 5: tange montes, et fumigabunt.

Sequitur et secuti sunt eum. Unde non fuerunt ingrati. Multi enim antequam habeant beneficium, sequuntur dominum, sed accepto beneficio dimittunt eum, contra illud Eccli. XXIII, 38: magna est gloria sequi dominum.