CAPUT XIX.

In hoc pcrstringunlur quae dicta sunt.

Colligendo ergo quae dicta sunt, dicimus quod intelligentiae fixio sive permanentia et essentia est per bonitatem puram quae est causa prima. Dicimus etiam quod virtus intelligentiae vehementioris virtutis est, quam sit virtus rerum secundarum quae sunt post eam secundum ordinem causalitatis. Et hoc ideo est, quia secunda non accipiunt acceptione comprehensionis totam formam cognitionis practicae : quia intelligentia est causa secundarum. Hoc autem ideo fit, quia intelligentia est causa ejus quod est sub ea, et causatum non ad plenum comprehendit causam. Et causa hujus est, quia si remomoramur superius dictorum, intelligentia est regens et retinens omnes res quae sub ea sunt, per virtutem divinam quae in ea est a prima causa : per illam enim retinet et regit ea quae sub ipsa sunt: et hoc est propter hoc, quia per illam est causa rerum sequentium : et quia per illam causa est, per illam etiam retinet omnes res quae sunt sub ea et comprehendit. Cujus probatio est: quia omne quod est primum et causa rebus sequen- tibiis, est etiam retinens et regens eas, ita quod propter virtutem suam altissimam nihil sequentium evadere potest, quod non in formando teneat et regat, et ad formam suam convertat unumquodque secundum uniuscujusque propriam analogiam.

Ex dictis ergo patet, quod intelligentia princeps est eorum quae sub ea sunt, retinens et regens ea : sicut etiam natura res naturales quae sub ea sunt, regit per virtutem intelligentiae quae est in ea. Hoc enim modo intelligentia regit naturam per virtutem divinam quae est in ea. Hoc autem modo non est facta intelligentia, scilicet quod regat sequentia et teneat et suam virtutem suspendat super ea, nisi quia intelligentia est virtus substantialis rebus : et ipsae res quae particulares habent virtutes, non sunt virtus substantialis rebus : ex seipsis enim non habent quod virtutes sint : sed virtus intelligentiae est virtus virtutum in rebus, per hoc quod est causa virtutum earum.

Manifestum est etiam, quod intelligentia hoc modo comprehendit generata, et naturam., et animam nobilem quam horizontem naturae et intelligentiae diximus. Intelligentia enim supra naturam est : quia natura continet generationem, et anima nobilis continet naturam, et intelli genti a continet animam : ergo a primo usque ad ultimum intelligentia continet omnes res praeter causam primam. Talis autem virtutis non est facta intelligentia nisi per causam primam quae virtute et simplicitate omnibus rebus eminet : propter hoc quod est causa intelligentiae, et animae, et reliquis rebus omnibus.

Et hoc etiam patet, quod causa prima nec est intelligentia, nec anima, nec natura : sed est supra intelligentiam, et animam, et naturam, per creationem producens omnes res. Verumtamen intelligentiam creat absque medio, quia intelligentia in causatis primum causatum est : animam vero et naturam et reliquas res causat mediante intelligentia. Illas enim causat ad intelligentiam

formando : et scientia quidem divina practica quae est causa rerum, non est similis scientiae intelligentiae quae dicitur esse intellectibilis scientia : neque est similis scientiae animae nobilis quae animalis scientia vocatur, quia supereminet et scientiam intelligentiae et scientiam animae, per hoc quod est creans ambas illas.

Adhuc autem virtus quidem divina eminens est supra omnem virtutem et intellectibilem et animalem et naturalem, per hoc quod ipsa causa est omnis virtutis. Patet etiam ex inductis, quod intelligentia habet hyleachim per hoc quod in ipsa est esse et forma quae dat esse : per hoc enim quod est, ipsa est id quod est, in quo esse suae formae diffunditur. Et similiter anima est habens hyleachim. Causae autem primae non est aliquod hyleachim proprie loquendo, propter hoc quod ipsa per suam simplicitatem tantum est esse unum simplex.

Quod si aliquis objiciendo dixerit, quod necesse est esse, .quod prima causa habeat hyleachim, propter hoc quod est suppositum quoddam, dicemus quod hyleachim sive suppositum primae causae infinitum est, nullo se determinante, nec ab aliquo distinctum, sed seipso. Et hoc est ideo, quia suppositum suum quod quidam individuum dicunt, est bonitas pura et simplex influens super intelligentiam omnes bonitates, et easdem bonitates influens super res reliquas mediante intelligentia.