SANCTI HILARII LIBER DE SYNODIS, SEU DE FIDE ORIENTALIUM.

 0479B Dilectissimis et beatissimis Fratribus et coepiscopis, provinciae Germaniae primae, et Germaniae secundae, et primae Belgicae, et Belgicae secun

 1. Hilarii de Galliae episcoporum fide anxii propositum. ---Constitutum mecum habebam, Fratres carissimi, in tanto silentii vestri tempore nullas ad v

 0481A 2. Galliae episcopis gratulatur ob negatam Saturnino communionem, ob damnatam Sirmii fidem. ---Sed beatae fidei vestrae litteris sumptis, quarum

 3. Haeresi prorupturae non cedunt, prorumpentem frangunt. Ad resipiscentiam Orientales exemplo suo commovent. ---Exspectastis enim sanctae et indemuta

 4. Quorumnam devitent communionem. ---Sed tenet etiam nunc invicta fides vestra spectabilem conscientiae suae gloriam: et nihil subdolum, nihil ambigu

 5. Epistolae hujus occasio. Operis difficultas. ---Et quidem quamvis in omnibus, quae gessistis et geritis, constantem fidei vestrae libertatem et sec

 6. Qua conditione debeat legi. Operis utilitas. ---Oro autem vos per Domini misericordiam, ut quia mihi ad vos de divinis, ut 462 voluistis, rebus et

 0484C 7. Quid complectatur. ---Obsequor igitur Charitatis Vestrae impatientissimae voluntati: et omnes fides, quae post sanctam synodum Nicaenam diver

 8. Quis scopus. Orientalium et Gallorum mutuae suspiciones. ---Quamquam enim responderi litteris vestris necessarium fuerit, quibus communionem mihi d

 9. Orientalium adversus Sirmii formulam decreta cur hic relata. ---Et quidem rectum ac conveniens existimo, ut ante quam de verborum suspicionibus ac

 10. Sirmii formula quid tentatum. ---Meministis namque in ea ipsa scripta proxime apud Sirmium blasphemia id tentatum ac laboratum fuisse, uti dum Pat

 11. Deum esse unum. Substantiae vocem tacendam. Patrem Filio esse majorem. ---«Cum nonnulla putaretur esse de fide 465 disceptatio, diligenter omnia a

 12. Essentia et substantia quid. Ancyrana Synodus ann. 358. Filius ut imago non solo nomine alius a Patre. ---His itaque tot et tantis impietatis prof

 13. Item alius est, ut accipiens a Patre vitam. ---Exclusa est assertio volentium nominibus tantum Patrem et Filium praedicare cum quando imago omnis

 14. Filius essentia non dissimilis patri eo quod imago illius sit. ---Discernitur persona accipientis, et dantis ne ipse idem sit unus et solus. Cum

 15. Item eo quod sicut Pater, ita ipse vitam habet in semetipso. Vita Patris et Filii, ipsa utriusque essentia. ---Indiscreta confirmatur indissimilis

 16. Connectitur, tali confessione originis suae, indiscretae naturae perfecta nativitas. Quod enim in utroque vita est, id in utroque significatur ess

 17. Vox condidit me ex sequente intelligenda. Nativitatis et creationis discrimen. Dominus condidit creavit me 0493C 0494A 0494B

 18. Creatam se simul et genitam dicens originis suae naturam quam apte explicet. Solam virtutis similitudinem Filio tribuentes damnantur. ---At vero u

 19. Virtutis similitudo non est nisi ex naturae similitudine. Vita essentia significatur. ---Conclusi haeretici Scripturarum auctoritatibus, hoc solum

 20. Haeretici dolose Patrem et Filium confitentes. Refelluntur Filium negantes a Patre alium ob similitudinem naturae. ---Confusis permixtisque verbis

 21. Cavetur in omnibus adversum singularum per 0497A versitatum vitia, neque occasio fraudis admittitur. Plures enim haereticorum idcirco similem secu

 22. Filius eo quod natus, nec ipse qui Pater, nec aliud quam Pater. Filium a Patre aliud volentes, ob distinctionem personae. ---Sed nativitas non adm

 0498A 23. Quam caute duae haereses contra Dei filium peremptae. ---Dictum ad Apostolos Domini est: Estote prudentes ut sunt serpentes, et simplices ut

 24. Pater non intra tempora. Filium magis jam esse quam nasci docet Evangelium. ---Pia professio est, Patrem non intra tempora contineri: omnem enim i

 25. Filius ut Patris imago, non est eo junior. Ex eo quod Deus semel pater, semper fuit pater, semper et Filius. ---Similitudo essentiae configurata i

 26. Filius etsi intemporalis, non tamen innascibilis. ---Dedisse superior definitio occasionem haereticis videbatur, cum tempus nativitatis Filii nega

 27. Definitionum harum ratio. Expositio qualis ab Hilario adhibita. A quibus earum subscriptio extorta. Harum synopsis. ---Percucurrimus, charissimi F

 0501B 28. Decreta quo tempore edita. Qua occasione, cur. Fides subinde aliae. ---Et haec quidem, Fratres carissimi, omnis quae edita est fidei doctrin

 29. «Credimus consequenter evangelicae et apostolicae traditioni in unum Deum patrem omnipotentem, 0502B cunctorum quae sunt aedificatorem et factorem

 30. «Hanc ergo habentes fidem, et ab initio et usque in finem habituri in conspectu Dei et Christi, omnem haereticam et pravam sectam anathematizamus:

 31. Fides haec quatenus suspecta. ---Minus forte expresse videtur de indifferenti similitudine Patris et Filii fides haec locuta esse, maxime cum de P

 32. Excusatur ex scopo concilii. Haeresis nova post Nicaenam synodum. Trinitatis substantiae tres qui apud 0504B Orientales recte dicantur. 0504C subs

 33. Hac formula eamdem Patris ac Filii essentiam praedicari. Nativitatis et innascibilitatis discrimen. Filius immutabilis. ---Caeterum omnis superior

 34. «Credimus in unum Deum patrem omnipotentem, creatorem et factorem universorum, ex quo omnis paternitas in coelis et in terra nominatur. Credimus e

 35. Fides haec Filii originem aeternam statuit. Eamque ex Dei substantia. ---Brevibus expositio fidei hujus, sed absolutissimis usa est definitionibus

 36. Deus non nisi unus est quatenus dicantur plures. Fides superior unam Patris ac Filii substantiam praedicat. ---Ex omni autem parte, qua se circum

 37. Non tamen fides solitarium Deum, Filium recte docet innascibilem. Qui ex voluntate nascatur. ---Tamen 0509A 0509B

 38. «Credimus in unum Deum patrem omnipotentem, creatorem et conditorem, ex quo omnis paternitas in coelo et in terris nominatur. Et in unicum ejus Fi

 39. Photini fraus multiplex retunditur. Filius a Patre nec substantia differt nec tempore. ---Necessitas et 0512C 0513A

 40. Quis hic ambiguitatis locus? aut quid ex sincerae fidei conscientia reliquum est? Non est de non exstantibus: ut ei exstans origo sit. Non est exs

 41. Ut essentiae nomine, ita sunt unum essentiae genere. 0513C

 0513D 42. Filii et Patris non una persona. Contra eos qui asserunt Filium ante Mariam non esse nisi per praedestinationem. ---Ne quod nuncupatae essen

 43. Deum omnium nostrum Dei filium, ante quam 0514B corporeus nascitur, negaturi tamen secundum praescientiam et praedestinationem, non secundum natur

 44. Dilatatio et contractio in Deum non cadunt. Nec Filius est divinae substantiae dilatatio. ---Contrahi et dilatari, corporalis est passio: Deus aut

 45. Superior sententia, etsi indemutabilem Deum docere voluerit, ad hanc se tamen sequentem haeresim praeparavit. Quidam enim ausi sunt innascibilem 0

 46. Haeretici quo sensu filium Dei verbum praedicent. Filius de Maria Deus et homo. ---Haeretici perimentes, quantum in ipsis est, Dei filium, verbum

 47. Filius sola nativitate a Patre discernitur. Carnem assumens non demutatus est. ---Conservatur substantiae et nomen et 491 virtus. Cum enim in anat

 48. Filio Dei crucifixo corruptionem non est perpessa deitas. ---Conservatur dignitas divinitatis: ut in eo, quod Verbum caro factum est, dum Verbum c

 49. Passibilitas et passio quid. Filium patribus visum esse. ---Absolute ostenditur, cur Verbum, licet caro factum sit, non tamen translatum fuerit in

 50. Photini sententia. ---Haec quia Photinus, adversus quem tum conventum erat, negabat, inserenda fidei fuerunt: ne quis auderet non ante Dei filium

 0518A 51. Definitio haec a suspicione liberatur. Filius quatenus Patri non aequandus, manente naturae aequalitate. ---Et superiora et consequentia sus

 52. Pater et Filius non una persona. ---Non habet necessitatem contradicendi sibi absoluta perversitas: et tamen stultus quorumdam furor in id prorupi

 53. Spiritus sanctus non innascibilis Deus. Alius est a Filio. ---Adjectio nunc Paracleti, anathemati obnoxiam facit innascibilis in eo Dei praedicati

 54. Cur dicatur mitti a Patre. ---A Filio Paracletum missum meminimus, et in principio hoc fides ipsa exposuit. Sed quia frequenter Filius per indiffe

 55. Non est pars Patris aut Filii. ---Stultitia haeretici furoris haec coegit in scripta referre, non quaestio. Nam cum Spiritus sancti nomen habeat s

 0519D 56. Dii tres negantur. ---Duum deorum professio cum irreligiosa sit, quia nusquam nisi unum Deum praedicatum meminerimus et praedicemus: quanto

 57. Illud, non est Deus praeter me, Filium non negat Deum. non est Deus praeter me, 0520B non est Deus praeter me,

 58. Filius ex Dei substantia, non ut creaturae ex voluntate. 0520C

 59. Non tamen ex invito Patre Filius. ---Cum non ex voluntate, ut caetera, Filius subsistere doceretur, 0520D 0521A

 60. Filium innascibilem unitas Dei non patitur. ---Filium innascibilem confiteri, impiissimum est. Jam enim non erit Deus unus: quia Deum unum praedic

 61. Photini haeresis. Fidei nostrae principale. ---Concludi damnatio ejus haeresis, propter quam 0522A

 62. Difficultas de Deo paucis loquendi. ---Multifarie, ut intelligitur, episcoporum consiliis atque sententiis quaesita veritas est, et intelligentiae

 63. Fides in Oriente. Frequenter exposita in paucis sana. Osius. Fidei coactae subscriptiones. Occidentales scriptas fides nesciunt. ---Nihil autem m

 64. Hilarii fides de Patre et Filio. ---Confitemur sane in sancti Spiritus dono semper innocentes, et scribimus volentes, non deos duos, sed Deum unum

 65. Hilario desunt verba, non sensus. ---Exposui, Charissimi, quantum humani sermonis consuetudo patiebatur, et Dominus mihi semper ut ipse scit a me

 66. Transit ad alteram libelli partem. Ante finem ne judicetur. ---Nunc quia fides mea atque vestra, 0524C 0525A

 67. Homousion quando recte praedicetur. ---Multi ex nobis, Fratres charissimi, ita unam substantiam Patris et Filii praedicant, ut videri possint non

 68. Vocis ejusdem triplex sensus pravus. ---At vero si idcirco unius substantiae Pater et Filius dicatur, ut hic subsistens, sub significatione licet

 69. Homousion quo loco tuto proferatur. ---In his igitur tot et tam gravibus fidei periculis, verborum brevitas temperanda est ne impie dici existime

 70. Ne nude et ante alia praedicetur. ---Nemo itaque unam substantiam negari a nobis putet: cujus idcirco ratio ostenditur, ne negetur. Nemo unam subs

 71. Et pie dici potest, et pie taceri. ---Non est, 0527B

 72. Vox homoeusion an minus propria. ---Sed forte parum proprietatis in se habere similitudo videatur. Hoc si est, quaero quo modo possim alterum ad a

 73. Aequalitatem perfectam significat similitudo naturae. Quod Moysi similitudo, id Joanni aequalitas. --- 0528A Vixit autem Adam ducentis triginta an

 74. Similitudinem sine aequalitate confitentes refelluntur. ---Nec me fallit, Fratres charissimi, quosdam esse, qui similitudinem confitentes, negant

 75. Filii et Patris eadem virtus. ---Quamquam vero et communi sensu, et divinis auctoritatibus, inter 0529B Non potest Filius ab se facere quidquam, n

 50576. Homoeusion recte dici posse. ---Caret igitur, Fratres, similitudo naturae contumeliae suspicione: nec potest videri Filius idcirco in proprieta

 77. Exposita, Charissimi, unius substantiae, quae graece homousion dicitur, et similis substantiae, quae homoeusion appellatur, fideli ac pia intellig

 78. Orientalium laus ob haeresim coercitam. ---O 0530C 0531A 0531B

 79. Sirmiensis formulae auctores semper fallaces. Lepide carpuntur ac refelluntur. Christus unus, non duo. Valentis et Ursacii suspecta subscriptio. -

 80. Oro autem vos, sanctissimi viri, ut cum bona venia sollicitudines meas aestimetis. Testis enim Dominus est conscientiae meae, in nullo me expositi

 0534A 81. Epistola Sirmium delata de homousii et homoeusii expositione. Homousion ob nativitatem male respuitur. ---Epistolam, quam a vobis de homousi

 82. Quo sensu judicio communi damnetur. ---Sed 0535A

 83. Quod pie a Nicaena synodo susceptum, non debeat 0535B improbari. 0535C

 84. Nicaenae synodi scopus. Symbolum Nicaenum. ---Videamus igitur quid Nicaena synodus studuerit, homousion, id est, unius substantiae confitendo: non

 85. Homousion num improbandum, quia vitiose soleat intelligi. ---Sed forte e contrario dicetur, idcirco 0537A Mediator Dei et hominum homo Christus Je

 86. An quia ab 80 episcopis rejectum. ---Male intelligitur homousion: quid ad me bene intelligentem? Male homousion 513 Samosatenus confessus est: sed

 87. An quod tacendum decrevit Osius, qui Nicaeae interfuit. ---Sed forte dicetur mihi, Aliqui hodie ex his, qui tum synodo interfuerunt, tacendum de h

 88. Homousion quid intelligat Hilarius. Adversus homousion scrupuli levantur. ---Homousion, sanctissimi viri, intelligo ex Deo Deum, non dissimilis es

 89. Homaeusion non caret offendiculo. Similitudo vera. ---Sed dicis: Movet me cum scandalo homoeusii ambiguitas. Iterum audi, oro, sine scandalo: et m

 90. Ancyrae fides quibusdam tacitis Sirmium delata. ---Vereor enim, Fratres, Orientis haereses in tempora singula pullulantes: et quid vereri me dicam

 91. Ad homousion suscipiendum adhortatio. Nicaenam fidem non nisi exulaturus audivit. ---Oro vos, Fratres, adimite suspicionem, excludite occasionem .

 0546A 92. Egressus sum, Fratres charissimi, humanae conscientiae pudorem: et humilitatis meae immemor, de tantis ac tam reconditis rebus, et ad usque

86. Some misunderstand ὁμοούσιον; does that prevent me from understanding it? The Samosatene was wrong in using the word ὁμοούσιον; does that make the Arians right in denying it? Eighty bishops once rejected it; but three hundred and eighteen recently accepted it. And for my own part I think the number sacred, for with such a number Abraham overcame the wicked kings, and was blessed by Him who is a type of the eternal priesthood. The former disapproved of it to oppose a heretic: the latter surely approved of it to oppose a heretic. The authority of the fathers is weighty, is the sanctity of their successors trivial? If their opinions were contradictory, we ought to decide which is the better: but if both their approval and disapproval established the same fact, why do we carp at such good decisions?

86. An quia ab 80 episcopis rejectum.---Male intelligitur homousion: quid ad me bene intelligentem? Male homousion 513 Samosatenus confessus est: sed numquid melius Arii negaverunt? Octoginta episcopi olim respuerunt; sed trecenti et decem octo nuper receperunt. Et mihi quidem 0539A ipse ille numerus hic sanctus est, in quo Abraham victor regum impiorum (Gen. XIV, 14), ab eo qui aeterni sacerdotii est forma, benedicitur. Illi contra haereticum improbaverunt: numquid et isti non adversum haereticum probaverunt? Gravis auctoritas est veterum: numquid et horum levis sanctitas est? Si contraria invicem senserunt, debemus quasi judices probare meliora: si vero et probando et improbando unum utrumque statuerunt, quid bene constituta convellimus?