89

θεότητι. Εἰ οὖν καί ἐνέργεια καί δύναμις μία, πῶς ἐστιν ἑτερότητα φύσεως ὑπονοῆσαι, ἐν οἷς οὐδεμία κατά τήν δύναμίν τε καί τήν ἐνέργειαν διαφοράν ἐξευρίσκομεν.

Πᾶσα ἀνάγκη κατάλληλον εἶναι καί οἰκείαν ὁμολογεῖν τῇ φύσει καί τήν προαίρεσιν· καί εἰ ἀνομοίως ἔχοιεν κατά τήν φύσιν, ἀνόμοια ἀεί εἶναι καί τά θελήματα. Τῆς δέ δυνάμεως ἐφ᾿ ἑκατέρων ἱκανῶς ἐχούσης, οὐδ᾿ ἕτερον ἀτονήσει πρός τήν ἐκπλήρωσιν τοῦ ἰδίου θελήματος. Οὐκοῦν ἐάν ἴδωμεν διαφερούσας ἀλλήλων τάς ἐνερεγείας τάς παρά τοῦ Πατρός τε καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἐνεργουμένας, διαφόρους εἶναι καί τάς ἐνεργούσας φύσεις ἐκ τῆς ἑτερότητος τῶν ἐνεργειῶν στοχαζόμεθα. Οὐ γάρ ἐνδέχεται τά διεστῶτα κατά τόν τῆς φύσεως λόγον, πρός τό τῶν ἐνεργειῶν εἶδος συνενεχθῆναι, οὔτε ψύχει τό πῦρ, οὔτε θερμαίνει ὁ κρύσταλλος. Ἀλλά τῇ τῶν φύσεων ἑτερότητι, συνδιαχωρίζονται ἀπ' ἀλλήλων καί αἱ παρά τούτων ἐνέργειαι.

Κυρίλλου. Ἐνεργήσει γάρ ὁμοίως, τά τήν αὐτήν ἀλλήλοις λαχόντα φύσιν. (15Α_386>

Οἷς δέ ὁ τοῦ πῶς εἶναι λόγος ἐξηλλαγμένος, τούτοις ἄν εἴη, καί ὁ τῆς ἐφ᾿ ἅπασιν ἐνεργείας λόγος, οὐχ ὁ αὐτός. Τά τήν αὐτήν ἐνέργειαν ἔχοντα, καί ταῖς αὐταῖς δυνάμεσι φυσικαῖς ἀποκεχρημένα, τῆς αὐτῆς εἶναι οὐσίας ἀνάγκη. Οὐδέν γάρ τῶν ὄντων πρός τό ἑτερογενές καί ἑτεροούσιον, τάς αὐτάς ἀπαραλλάκτως φορέσει δυνάμεις τε καί ἐνεργείας. Τά γάρ τῆς αὐτῆς ἐνεργείας ὄντα, καί τῆς αὐτῆς οὐσίας ὁμολόγηται. Τά ἑτεροφυῆ καί ἑτερογενῆ τήν αὐτήν ἐνέργειαν ἔχειν, οὐκ ἄν τις δῴη σωφρονῶν. Οὐ γαρ ἄν ὕδατι πῦρ ἕν τι καί ταυτόν ἐνεργήσειεν· ἀλλ᾿ ὥσπερ ἀπεσχοινισμένον ἔχουσι τῆς οὐσίας καί τῆς ποιότητος τόν λόγον, οὕτω καί διάφορον συναποδώσουσι τήν ἐνέργειαν. Οἷς γάρ ἡ ἐνέργεια καί ἡ δύναμις ἀπαραλλάκτως μία, τούτοις ἀνάγκη καί τήν τοῦ εἴδους κοινότητα σώζεσθαι. Φιλεῖ γάρ τά τήν αὐτήν ἐνέργειαν ἔχοντα, τῆς αὐτῆς ὑπάρχειν καί οὐσίας, καί τό ἑτεροφυές ἐν τούτοις ἀπίθανον. Οὐ γάρ δήπου μίαν εἶναι φυσικήν ἐνέργειαν δώσομεν Θεοῦ καί ποιήματος, ἵνα μήτε τό ποιηθέν εἰς τήν θείαν ἀναγάγωμεν οὐσίαν, μήτε μήν τῆς θείας φύσεως τό ἐξαίρετον, εἰς τόν τοῖς 0285 γεννητοῖς πρέποντα καταγάγωμεν τρόπον. Τά γάρ μίαν ἔχοντα τήν ἐνέργειαν, ἕνα καί τόν αὐτόν τοῦ πῶς εἶναι φορέσει λόγον.

Τοῦ ἁγίου Ἀμβροσίου ἐπισκόπου Μεδιολάνων, ἐκ τοῦ πρός Γρατιανόν τόν

βασιλέα δευτέρου λόγου. Πῶς γάρ ἡ αὐτή ἐνέργεια, ἐκ διαφόρου οὐσίας ἐστί; Μή γάρ οὕτως ἡ ἥττων

ἐνεργεῖ, ὥσπερ ἡ μείζων ἐνεργεῖ. Ἔνθα γάρ διάφορος οὐσία ἐστίν, ἀδύνατον μίαν ἐνέργειαν ὑπάρχειν.

Τοῦ ἁγίου Βασιλείου, ἐκ τῶν κατά Εὐνομίου συλλογισμῶν. Ἕτερόν ἐστιν ὁ ἐνεργήσας, καί ἕτερον ἡ ἐνέργεια, καί ἕτερον (15Α_388> τό

ἐνέργημα, καί ταῦτα πλεῖστον ἀλλήλων διέστηκεν. Ὁ ἐνεργῶν γάρ ἐστιν ὁ πρός τό ἐνεργῆσαί τι κινούμενος. Ἐνέργεια δέ, οἱονεί κίνησις ἡ ἐνεργητική, καί αὐτή ἡ ὁρμή ὡς ἄν τις εἴποι τῆς προαιρέσεως, ἡ πρός τό ἐνεργῆσαί τι συντεινομένη καί νεύουσα, καί ἅμα τῷ ἑλέσθαι πεπαυμένη καί λήγουσα, καί θᾶττον κινηθεῖσα καί παραδραμοῦσα. Ἐνεργήματα δέ, τά ἐκ ταύτης ἀποτελούμενά τε καί ὑφιστάμενα.