In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Dicit ergo : Tu talis es, et licet sis indignus misericordia : tamen " suadeo tibi emere aurum " pietatis : quia sicut aurum inter omnia metalla pretiosius, sic inter opera satisfactoria pretiosior pietas invenitur. i ad Timoth. IV, 8 : Corporalis exercitatio ad modicum utilis est : pietas autem ad omnia utilis est.
" ignitum " devotione orationis, de quo, Amos, I, 4 : Mittam ignem in domum Azael.
" Probatum, " cum maceratione carnis. Eccli. XXVII, 6 : Vasa figuli probat fornax, etc.
" Ut locuples fias, " scilicet virtutibus bonis : " et vestimentis albis, " id est, luce honestae conversationis, " induaris, " scilicet in confessione oris. Psal. CIII, 1 et 2 : Confessionem et decorem induisti, amictus lumine sicut vestimento. Et dicit pluraliter : " Vestimentis, " quia conversatio munda, ex multis virtutibus quasi ex multis filis est contexta, de qua, Matth. XXII, 12 : Amice, quomodo huc intrasti, etc. ?
" Et collyrio, " id est, cordis contritione, " inunge oculos tuos, " id est, intellectum et affectum. Psal. XXIV, 15 : Oculi mei semper ad Dominum.
Nota : Contritio dicitur collyrium : quia sicut collyrium primo conturbat oculum, et expellit humorem noxium, et postea clariorem reddit visum : sic contritio conturbat praedictos oculos per dolorem de peccatis, et deinde clariores reddit, et ad considerandam paenam quae fugienda, et gloriam quae est appetenda. Item nota, quod haec tria respondent tribus praedictis. Contra paupertatem suadet emere aurum ignitum, contra nuditatem indui vestimentis albis, contra caecitatem inungere oculos collyrio.
Aliter : " Suadeo tibi emere aurum " charitatis : quia ipsa superat omnes virtutes alias, sicut aurum omnia metalla. I ad Corinth.XIII, 13 : Major autem horum est charitas.
" Ignitum, " fervore dilectionis : " probatum, " in fornace tribulationis. Sapient. III, 6 : Tamquam aurum in fornace probavit, etc.
" A me, " in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi, et qui do omnibus affluenter : " ut locuples fias, " quia sine charitate nullus potest ditari. I ad Corinth. xiii, 2 : Si habuero omnem fidem, etc.
" Et vestimentis albis induaris, " scilicet, emunderis a nigredine peccatorum, et decoreris pulchritudine virtutum : " et non appareat confusio nuditatis tuae, " id est, tepor tuae conversationis quo nudatus es gratia, et vestitus culpa, et dignus confusione aeterna.
" Et collyrio. " paenitentiae " inunge oculos tuos, " ut intellectus purgetur ab errore vel ignorantia, et affectus a culpa : " ut videas " tua peccata et Dei beneficia.
Aliter sic : "Suadeo tibi emere aurum ignitum, " id est, pretiosum Dei verbum, vel sapientiam ignitam per charitatem : " probatum, " per veritatis simplicita- tem. Hoc aurum emitur per studium et assiduam Scripturarum meditationem. Psal. I, 2 : In lege ejus meditabitur die ac nocte.
" Ut locuples fias, " id est, abundes bonis spiritualibus : " et non appareat, " in die judicii, " confusio nuditatis tuae, " id est, nuditas virtutum et operum, unde confundaris illa confusione, de qua dicitur, Jerem. xx, 11 : Confundentur vehementer, quia non intellexerunt opprobrium sempiternum, quod numquam delebitur.
Vel sic : " Suadeo tibi emere aurum, etc. " Sicut dicit Haymo, debemus per " aurum ignitum " intelligere Dominum Jesum Christum, Passionis igne decoctum, " probatum " per verba et verbera. Sapient. II, 19 : Contumelia et tormento intorregemus eum, etc. Cantic. v, 11 : Caput ejus, id est, Ecclesiae, aurum optimum. Caput Ecclesiae Christus. Emitur autem perimitationem in tolerantia passionum.
Vel sic : " Suadeo tibi, " id est, ad tuam utilitatem, " emere. " Hoc dicit contra illos qui pro nihilo volunt habere. " Aurum ignitum, " id est, regnum caelorum. Hoc emitur per paupertatem. Matth. v, 3 : Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Augustinus : " Venale habeo. Quasi dicat : Regnum caelorum. Quo emitur ? Paupertate. " Item, per paenitentiam. Matth. III, 2 : Paenitentiam agite: appropinquavit enim regnum, etc.
" Probatum " ab Angelis et Sanctis omnibus : " ut locuples fias " bonis incorruptibilibus, " et vestimentis albis induaris, " id est, virtutibus, vel operibus bonis : " et non appareat confusio nuditatis tuae, " in futuro omnibus. Glossa : " Melius est hic coram paucis confundi, quam in futuro coram omnibus. " " Et collyrio inunge oculos tuos. " Haymo : " Per collyrium quod de terra nascitur, signatur Christus qui de terra, id est,
Virgine Maria est natus. " Item, collyrium aufert ab oculis pulverem : sica Christus terrenorum amorem. Collyrio ergo inunguntur oculi, quando per paupertatis Christi considerationem amor terrenorum expellitur. " Ut videas. " Tunc enim homo clarius videt utilitatem peccatorum suorum, et excellentiam caelestium praemiorum. Vel, collyrium potest dici verbum Hei, quod oculos cordis illuminat. Psal. cxviii, 105 : Lucerna pedibus meis verbum tuum, etc. Item, sanat. Psal. CVI, 20 : Misit verbum suum, et sanavit eos. Item, collyrium sunt divina praecepta quae sensum spiritualem illuminant. Psal. xviii, 9 : Praeceptum Domini lucidum, illuminans oculos. Item, collyrium, Passionis Christi memoria, quae oculos mentis illuminat : sicut oculi Tobiae fuerunt illuminati felle piscis . Nam piscis assus, Christus passus : fel piscis, amaritudo Passionis ejus. Item, collyrium, quaelibet tribulatio, quae illuminat per suam amaritudinem. Nam dicit Gregorius : " Paena oculos aperit, quos culpa claudit. " Item, collyrium sunt dona Spiritus sancti, quae spiritualiter illuminant, et expellunt omnem amorem carnalem. Gregorius : " Gustato spiritu, desipit omnis caro. " Sophoniae, iii, 8 : In igne zeli mei devorabitur omnis terra.
" Ego quos amo, arguo et castigo. aemulare ergo, et paenitentiam age. "
Hic ne desperet ponit consolationem, et proponit ei electos in exemplum, quos oportet transire per tribulationes ad regnum.