93

καθ᾿ ἡσυχίαν ἀκριβοῦς σχολῆς μακαριστῶς κεκαθαρμένους τήν καρδίαν διασύρεις, ἐμοί κατ᾿ ἐξουσίαν οἴκοθεν αὐτούς συντάττων, οὗπερ ἀκρατῶς κατηγορεῖς; Καί οὐ τούς περιόντας μόνον, ἀλλά καί τούς πρός οὐρανόν ἐκ παλαιοῦ μεταχωρήσαντας καί ζῶντας τῷ Θεῷ, οὕς ὁ μέγας ἀγάλλει ∆ιονύσιος, ὡς καί τάς νοεράς ἐπί γῆς ἔτ᾿ ὄντας ὑπεραναβεβηκότας ἐνεργείας, μετ᾿ ἐμοῦ σύ καί τάττεις καί σκώπτεις, τοῦ κατά σέ πλημμελοῦς καί ἄφρονος καί τόν ἀληθῆ λόγον οὐκ ὀρθοτομοῦντος.

«∆ιδάσκει γάρ με» φῄς, «ὁ μέγας ∆ιονύσιος περί ὑμῶν τῶν θεωρητικῶν τά καί τά». Τίνος κατειρωνεύῃ, ὦ ἄνθρωπε; Φαίης ἄν ἐμοῦ; Ἀλλ᾿ οὐ περί ἐμοῦ ∆ιονυσίῳ τῷ μεγάλῳ λόγος, ἀλλά περί τῶν καθ᾿ ἑαυτῶν ἀρίστων. Ἄλλως τε, εἰ μέν αὐτός ἐμαυτόν ἐκείνοις συνέταττον, ἦν ἄν ἴσως εὐπρόσωπος ἡ σκῆψις˙ νῦν δ᾿ οὐκ ἄν εὕροις, οὐδ᾿ ἄν τοῦτο πώποτ᾿ ἀληθῶς δείξαις, οὐδ᾿ ἄν ἰσαρίθμους τοῖς (σελ. 470) στίχοις τοῦ πολυστίχου σοι τοῦδε λόγους συγγράψῃς καθ᾿ ἡμῶν βίβλους. Τίς οὖν γένοιτ᾿ ἄν εὐπρεπής ἀπολογίᾳ τῷ τοῖς διαβαλλομένοις ἡμῖν τούς ἀξιεπαινενωτάτους συνδιαβάλλοντι; Τί τοῦτο πέπονθας, ἀδελφέ; Ποῦ κρημνῶν ἑκών ἀφῆκας σαυτόν; Πῶς δ᾿ ἐκτραχηλισθείς καί τῶν θείων οὕτω κεφαλῶν ἀποσεσαλευμένος ὅσον ἥκει πρός τούς σούς λόγους, οὐκ αἰσθάνῃ τῆς περιωδυνίας, οὐδέ μέγα θρηνεῖς; Πῶς δ᾿ ἄν ἄλλως μετεχειρίσω τόν λόγον, εἰ ∆ιονύσιος ὁ μέγας οὐκ ἐξαίρειν, ἀλλά καθαιρεῖν αὐτούς ἐνόμιζεν;

«Ἐν δέ τοῖς περί ἀποδείξεως κινδυνεύομεν, ὦ φιλότης, καί ἀμφότεροι ὀρθῶς λέγειν»˙ οὗτος σός ἐστιν ὁ λόγος. Ἀμφοτέρων οὖν ἡμῶν ὀρθῶς λεγόντων κατά σέ, κινδυνεύεις σύ σαυτόν αὖθις ἀποφαίνεσθαι λέγειν οὐκ ὀρθῶς˙ ἡνίκ᾿ ἄν ἔπειτα τόν ὀρθόν τοῦτον λόγον διαβάλλῃς ἡμῶν, καί ἁπλῶς ὁ τοῖς τυφωνικοῖς ἐκείνοις πνεύμασι ἀναμίξ ραγδαῖος καί λαῦρος ὑετός ἅπας, ὅν ἔφθης καθ᾿ ἡμῶν ἀπό τῆς γλώττης ἀφείς, οὐδέν ἧττον ὅτι μή καί μᾶλλον σέ, τήν πηγήν τῆς καταιγίδος, κατέκλυσεν. Ἐμοί δέ (καί γάρ ἥκιστ᾿ ἐπί νοῦν ἔδοξε θέσθαι τίσιν ἑπόμενον ταῦτα λέγεις, οὕς νῦν αὐτός ἐξέφηνας ὕστερον), ἐμοί τοίνυν τοῦ μή τά σά διαλέξεώς τε πέρι καί ἀποδείξεως εἰρημένα πρός Λατίνους κακίζειν, πολλά τά μαρτύρια κἀν πολλοῖς ἐστιν ἑτέροις ἡμετέροις συγγράμμασι, καί μάλιστα πρός τούς ἀπό Θεσσαλονίκης πέρυσι τοῦτ᾿ ἠρωτηκότας αὐτό, πρός οὕς ἀντιγράφοντες ὁμολογεῖν ἀμφοτέροις ἀπεφηνάμεθα, καί δεῖγμα τοῦτ᾿ ἔφημεν εἶναι τῆς ὁμολογίας, τό προσεῖναι τοῖς παρ᾿ ἀμφοτέρων λόγοις τό εὐσεβές, τό κυρίως δ᾿ ἤ μή κυρίως, εἴπερ ἄρ᾿ ἀμφισβητήσιμον, ἔχειν˙ ἀλλά σύν νῦν ἀγωνίαν οὔ τοι σμικράν ἠγωνισμένος διετέλεσας δεῖξαι κατά τοῦτο ψευδομένους ἡμᾶς.

Τί τοίνυν, ἄν καί ἡμεῖς ἕκαστον τῶν διαλεκτικῶν σοι τουτωνί συλλογισμῶν, οὕς εὔχῃ κάλλιστά τε καί ὀρθότατα (σελ. 472) πεποιηκέναι, διακωδωνίσαντες, ἀπηχῆ τινα ἠχήν ἀναδιδόντας δείξωμεν, κακοτεχνίας ἔμπλεως, μᾶλλον δ᾿ ἀντί τέχνης ἥν αὐχεῖς, ἀτεχνίας ἀναπεφηνότας πλήρεις, καί τοσοῦτο δέοντας εἶναι διαλεκτικούς, ὡς μηδέ συλλογισμούς εἶναι, μηδέ γοῦν σοφιστικούς, μηδέ σχῆμα ὅλως σώζοντας συλλογισμοῦ; Ἀλλά γάρ, ἐπεί περί τῶν θείων σοι πεποίηνται, τῆς πρός ταῦτ᾿ ὀφειλομένης εὐλαβείας ἕνεκεν, οὐκ ἀναιδῶς καί ἀκρατῶς, ὡς αὐτός καθ᾿ ἡμῶν πεποίηκας, καίτοι πρότερον ἡμῖν τό ὀρθόν προσμαρτυρήσας, ἀλλά μετριώτερον καί κοινότερον καί ἐπιτομώτερον συνελών καί ὑποτεμών, ὥς οἷόν τε, τῷ περί τούτων χρήσομαι λόγῳ καί κατά τάς ὑπό σοῦ σχεδόν δεδομένας ἀφορμάς, ὅπως σοι λογίζηται καί τουτωνί τῶν λόγων τό αἴτιον.

Ὥς ἄν δέ καί πρό τῶν λόγων τούτων ταῦτα δοξάζοντας ἡμᾶς εἰδείης, ἐκεῖνο προθήσω τῶν ἐμῶν, ὅ καί αὐτός οὐκ οἶδ᾿ ὅτι παθών ἐπήνεσας, ὥστ᾿ οὐδέ τοῦτο