95

ἀλλ᾿ εἴπερ ὁ πρός ἀκρίβειαν οὗτος λίαν ἐκπεπονημένος σοι συλλογισμός, καίτοι πρός ὀλίγον βεβασανισμένος ἐριστικός ἀναπέφηνε καί ἀσυλλόγιστος, τί γ᾿ ἄν ὑποσταῖεν οἱ μή πρός τοῦτο σοι ἀκριβείας ἥκοντες, ἀκριβεῖ βασάνῳ παραδεδομένοι; Σήν δ᾿ ὅπως χάριν τό νῦν ἔχον ἀνεξέταστοι κείσθωσαν. Ὅρᾷς ὅσα σοι πάλιν ἐγώ τῷ ἀχαρίστῳ χαρίζομαι; Τό δέ συμπέρασμά σοι τοῦ παντός μᾶλλον ἠκριβωμένου τουτουί μικρόν ἔτι προσθεωρήσωμεν, ἵν᾿ ἐξελέγξω σε κατά σέ καί εἰς ἔργον ἐκβῇ τό σολομώντειον ἔπος˙ «ὁ ὀρύσσων βόθρον τῷ πλησίον ἐμπεσεῖται εἰς αὐτόν». Τί δή τό ἐκ τοῦ ἀκριβεστάτου τῶν συλλογισμῶν ἀκριβέστατον συμπέρασμα; «Πατρός καί Υἱοῦ μία φύσις καί οὐσία ἐστί»˙ τούτῳ δέ ταὐτόν (σελ. 478) εἰπεῖν˙ «εἷς Θεός ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός». Τοῦτο δέ τίς οὐκ οἶδεν, ὡς ἀπόφανσίς ἐστιν ὑπό τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῖν ἀποφανθεῖσα; Καί τοίνυν ἄκουσον τῶν σαυτοῦ κατά σαυτοῦ λόγων˙ «ὅπερ ἐστί τοῖς γεωμέτραις ἀρχή καί κοινή ἔννοια καί ἀξίωμα, τοῦθ᾿ ἡμῖν ὑπάρχει ἑκάστη τῶν ἀποφάνσεων, ὅσαι ἡμῖν τῶν θείων ὑπό τῶν ἁγίων ἀνδρῶν ἀπεφάνθησαν˙ οὐδεμίαν ἄρα χρή ἐκ συλλογσιμοῦ λαβεῖν». Ἴού, ἰού, καί ὁ μαθηματικώτατος ὡς ἀμαθής˙ ὁ γάρ ταῦτα λέγων σύ καί ἡμᾶς ὀνομάζων ἀφ᾿ ὧν ἀρτίως ἐκούεις τόν Πατέρα μόνον προβολέα Πνεύματος διά συλλογισμοῦ δεικνύντας, ὅτι ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός εἷς ἐστι Θεός, ὅ παντός μᾶλλον αὐτόθεν ἐστί πιστόν καί οἱ πατέρες ἀπεφήναντο, διά συλλογισμοῦ δεῖξαι ἐπειράθης καί τόν ἀκριβέστατον ἁπάντων τοῦτον σοι φῄς συλλογισμόν, καίτοι οὐδ᾿ ὑπό τῶν πατέρων πρώτων ἀπεφάνθη τοῦτο, ἀλλ᾿ ὑπ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἑνός τῆς θεαρχικῆς Τριάδος καί Θεοῦ τῶν πατέρων Ἰησοῦ, ὅς φησιν, «ἐγώ καί ὁ Πατήρ ἕν ἐσμεν» καί «ὁ ἑωρακώς ἐμέ ἑώρακε τόν Πατέρα»˙ καί «εἰ ἐμέ ἐγνώκειτε, καί τόν Πατέρα μου ἐγνώκειτε ἄν» καί «ἐγώ ἐν τῷ Πατρί καί ὁ Πατήρ ἐν ἐμοί». Εἰ δ᾿ αἱ τῶν πατέρων ἀποφάνσεις αὐτόπιστοι, πόσῳ μᾶλλον αἱ τοῦ Κυρίου τῶν πατέρων˙ κατά τοσοῦτο τοίνυν, μᾶλλον διά συλλογισμοῦ πειρώμενος δεικνύειν ἀπαίδευτος, εἰ μή τι καί τῶν ἀπαιδεύτων πλέον.

Ἀλλά μή χαλέπαινε τάς σαυτοῦ γνωρίζων φωνάς οὐ παρ᾿ ἡμῶν ἀντιπροσαγομένας ἀνταποδιδόντων, ἀλλ᾿ ἐκ τῶν σῶν λόγων ἐκβαινούσας˙ ὅ γάρ τήν ἀρχήν εἶπον, κατ᾿ αὐτός σαυτοῦ γέγραφας, διά τοιούτων πειραθείς ἀνατρέπειν τά ἐμά, δι᾿ ὧν οὐδέν ἄν ἧττον καί τά σά τις ἀνατρέψειε πάντα, καί οὐ τά σά μόνον, ἵνα σοι καί τινα ψυχαγωγίαν (σελ. 480) ἐπινοήσωμεν, ἀλλά καί πάνθ᾿ ἁπλῶς ἅ ἄν δόξαι τά περί Θεοῦ καί τῶν θείων λογικῶς δεικνύμενα, καί πάντας τούς εἰπόντας καί τούς μέλλοντας ἐρεῖν. Ἀπό τῆς αὐτῆς σχεδόν παρασκευῆς καί οἱ ἔξω κατά τῶν ἡμετέρων ἐχώρησαν, οὐδαμῇ δ᾿ ὅμως ἴσχυσαν, ἀλλ᾿ «ἐματαιώθησαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν», θνητούς, ἵν᾿ οὕτως εἴπω, κανόνας τοῖς περί τοῦ ἀθανάτου λόγοις προσάγοντες, ὧν σύ τούς προστάτας τῶν κατ᾿ ἐκείνους δογμάτων ὡς «τήν θείαν «ὑπεροχήν κατανενοηκότας» ἄγασαι, τήν καί αὐτοῖς τοῖς διά τό περιόν τῆς νοήσεως πολυομμάτοις χερουβίμ ἀκατανόητον οὖσαν. ∆ιά τοῦτο μοι καί νῦν ἀντιγράψαι τῶν ἀπαραιτήτων ἐφάνη καί λυσιτελεστάτων, ὡς ἄν καί σύ σεαυτοῦ γένοιο σοφώτερος ἐξ ἡμῶν τῶν ἀσόφων ἀφορμήν λαβών, καί τά σά συγκινδυνεύοντα τοῖς ἐμοῖς, εἴπερ ἄρα δυναίμην, ἐξέλωμαι τοῦ κινδύνου καί σέ πείσω τῇ τῶν πατέρων ἰδιωτείᾳ μᾶλλον ἤ Πλάτωνι καί τῷ Νικομάχου τόν νοῦν προσέχειν.

Ἐκεῖνοι μετά τῆς μωρίας τοῦ εὐαγγελίου τοῦ διδασκαλείου τῆς θεολογίας ἀσφαλεῖς προστάται, τοῦ τῆς ἀληθοῦς σοφίας Πνεύματος τοῖς πνεύμασι τούτων ἐφιζάνοντος καί «διδακτικούς Θεοῦ» ποιοῦντος τούς αὐτοῖς φοιτῶντας, οἵ κἄν τῶν θύραθεν οὐκ ἀπηχές ᾖ καί τοῦτ᾿ εἰσποιοῦνται καί ἐναρμόζονται τῇ ἐμμελείᾳ τοῦ Πνεύματος. Ὧν εἰ θέλεις ἀκοῦσαι τίνα λέγουσιν ἀπόδειξιν θείαν, καί οὐχ ἁπλῶς