97

κάι ἀμερεῖς ἐκείνας ἔχειν θεωρίας»˙ τούς δέ παρά τοιούτων ἀκηκοότας καί πιστεύσαντας, ἐπιστήμονας μέν οὐκ εἶναι, θαυμαστούς δέ καί ζηλωτούς ὑπάρχειν τῆς τε προαιρέσεως καί εὐπειθείας καί αἰδοῦς τῆς πρός τά θεῖα καί τούς θείους ἄνδρας τούτους˙ κἀπί τούτοις τήνσήν περί αὐτῶν ἔχεις (σελ. 486) γνώμην ἐκδιδάσκεις λέγων˙ «ὅταν τοῦτα ἀκούσω αὐτῶν λεγόντων, οὐ δύναμαι ὑπολαβεῖν μή καί αὐτούς ὑπό Θεοῦ πεφωτίσθαι καί ὑπέρ τούς πολλούς γεγονέναι».

Τί τοῦθ᾿ ὅ λέγεις, ὦ ἄνθρωπε; Νοεροῦ καί θείου φωτός ἐν μετουσίᾳ γεγόνασιν ἐκεῖνοι; Λαμπρότητα Θεοῦ κεί εἶδον καί ἔπαθον; Ὑπερ σοφίαν, ὑπέρ λόγον, ὑπέρ νοῦν ὡμίλησαν Θεῷ; Μᾶλλον δ᾿ ἵνα ἀπό τῶν αὐτῶν σοι τήν ἀρχήν ποιήσωμαι τῶν λόγων, καθαιρῶν οὕς αὐτός μάτην ἐξαίρειν ἐπεχείρησας ἤ, τό γε ἀληθέστερον εἰπεῖν, ἐκ παλαιοῦ καθῃρημένους ὄντας ἐμφανίζων, οὕς ὡς ὑπεξῃρημένους ἐξυμνεῖς οὐκ εἰς καιρόν αὐτός, οἱ λέγοντες «Θεόν εἰδέναι μέν χαλεπόν, φράσαι δέ ἀδύνατον», ἆρα κατενόησαν τήν τοῦ Θεοῦ ὑπεροχήν, οἵ μηδ᾿ ὅτι τήν ἀνθρωπίνην ὑπεροχήν νόησιν λέγουσιν, ὥστε καί ὅ φασιν ὑπέρ ἀπόδειξιν, διά τό τῆς φράσεως οὐχ ἱκανόν φασι, κατά δέ τήν ἐν ἑαυτοῖς θέαν ἐπιστήμονας τῶν θείων ἑαυτούς, ὡς καί αὐτός ἔφης, λέγουσιν; Ὥσθ᾿ ἡ λεγομένη παρ᾿ ἡμῶν ἀπόδειξις ἐπί τῶν θείων ἀσυγκρίτως ὑπερέχει τοῦ ὑπέρ ἀπόδειξιν ἐκείνων.

Εἰ δ᾿ ἦγον σχολήν, ἔδειξα ἄν σοι καί θέας αὐτῶν ἐκείνας, δι᾿ ὧν φασι «τοῖς θείοις συζυγεῖν», τῶν ὄντως θείων ἀποβουκολούσας καί τάς ἀνατατικάς αὐτῶν ἐκείνας ἐποψίας, ἐκβαινούσας μέν τῶν μέσων τῆς ψυχῆς λόγων καί παςῶν τῶν φυσικῶν ἀκροτήτων, ἐμπιπτούσας δ᾿ οὗ «βυθός αἰέν ἄπιστος ὑπεστόρεσται, ἀμφικνεφής ρυπόων ἀνόητος» καί τό ἀναλάμψαν νοερόν ἐκείνοις φῶς οὐκ εἰς ἀμφιφαῆ χῶρον ἀνασπῶν αὐτούς, ἀλλ᾿ ὑπό ζόφον αἰώνιον καταδικάζον καί δέλεαρ καί λόχον δεινόν ἐξευρημένον τῷ τοῦ σκότους ἄρχοντι, τοσοῦτο παριέργως κατ᾿ ἐπίκρυψιν ἐσκευασμένον ὡς καί δι᾿ ἀκοῆς παράγειν ἔχειν τούς μή πάνυ πρός διάκρισιν καλοῦ τε καί κακοῦ γεγυμνασμένους ὄντας˙ διά γάρ μιᾶς (σελ. 488) ταύτης ἀμηχάνως κακομηχάνου μηχανῆς τούς τε θεωρούς ἐκείνους πάσῃ περιέπειρεν ἀπάτῃ καί τούς ἀκροωμένους ἐκείνων ὡς πεφωτισμένων τῶν οἰκείων πολυπλόκων ἀρκύων ἐντός πεποίηται καί πρός τούς ἔπειτ᾿ ἐσομένους φθάνει τῷ τῆς κακουργίας περιόντι διά τῶν ἐκείνων συγγραμμάτων.

Εἰ γάρ αὐτός, αὐτόχρημα σκότος ὤν, ἄγγελον φωτός ὑποκρίνεται κατά τόν ἀπόστολον, τί θαυμαστόν εἰ καί τούς ἐκείνου κατασεσοφισμένουςτῷ ἐνυποκρίτῳ φωτί καί σφάσιν αὐτοῖς ὅλον εἰσοικίσαντας αὐτόν καί δι᾿ αὐτοῦ λαλοῦντας τάς φωνάς ὑποκρίνεσθαι τῶν διακόνων τοῦ ἀληθινοῦ φωτός, δηλονότι τῶν ἐν τῷ Θεῷ πεφωτισμένων, ὥς ἄν «τά ἔργα τοῦ Πατρός αὐτῶν» ἐκτελῶσι καί αὐτοί, τῷ τῶν λόγων εὐπρεπεῖ τούς πολλούς παράγοντες; «Καί οἱ διάκονοι γάρ αὐτοῦ», φησίν, ὑποκρίνονται «ὡς διάκονοι δικαιοσύνης».

Πῶς δέ καί «ὁ κόσμος οὐκ ἔγνω διά τῆς σοφίας τόν Θεόν», εἰ θεογνωσίας τό ἀκρότατον θεοπτία, ταύτῃ δέ προσέβησαν Σωκράτεις καί Πλάτωνες καί οἱ κατ᾿ ἐκείνους σοφοί καί οἱ παρά τούτων ἀκηκοότες καί πιστεύσαντες, ἀξιάγαστοι τῆς προαιρέσεως καί αἰδοῦς ἕνεκα τῆς πρός τά θεῖα; Πῶς δέ καί σοφοί ὄντες ἐμωράνθησαν, εἴπερ ἐφωτίσθησαν, καί οὐκ αὐτοί μέν ἐμωράνθησαν, τῇ δέ σοφίᾳ τούτων μέτεστι συνέσεως; Ἀλλ᾿ «ἐμώρανεν ὁ Θεός τήν σοφίαν τοῦ κόσμου τούτου», διό καί νῦν εἴ τις οὕτω ταύτῃ προσέχει τόν νοῦν ὡς δι᾿ αὐτῆς πρός θεογνωσίαν ὁδηγεῖσθαι μέλλων, τοῦτ᾿ αὐτό πάσχει καί μωραίνεται, σοφός ὤν.