OPUSCULA AD ORDINEM SPECTANTIA
opusculum XII. EPISTOLA DE TRIBUS QUAESTIONIBUS
opusculum XIII. DETERMINATIONES QUAESTIONUM CIRCA REGULAM FRATRUM MINORUM
Quaestio III. Cur Fratres intendant studio litterarum.
Quaestio XI. Cur Fratres non laborent pro victu.
OPUSCULUM XIV. QUARE FRATRES MINORES PRAEDICENT ET CONFESSIONES AUDIANT
OPUSCULUM XV. EPISTOLA DE SANDALIIS APOSTOLORUM
OPUSCULUM XVI. EXPOSITIO SUPER REGULAM FR. MINORUM .
In nomine Domini incipit Vita Minorum Fratrum.
OPUSCULUM XVII. SERMO SUPER REGULAM FRATRUM MINORUM .
OPUSCULUM XVIII.CONSTITUTIONES GENERALES NARBONENSES .
De religionis ingressu. Rubrica I.
De qualitate habitus. Rubrica II.
De observantia paupertatis. Rubrica III.
De FORMA INTERIUS CONVERSANDI. Rubrica IV.
De modo exterius exeundi. Rubrica V.
De occupationibus Fratrum. Rubrica VI.
De correctionibus delinquentium. Rubrica VII.
De visitationibus provinciarum. Rubrica VIII.
De electionibus Ministrorum. Rubrica IX.
De Capitulo provinciali. Rubrica X.
De Capitulo generali. Rubrica XI.
De suffragiis defunctorum. Rubrica XII.
OPUSCULUM XIX. EPISTOLAE OFFICIALES
OPUSCULUM XX. REGULA NOVITIORUM.
OPUSCULUM XXI. EPISTOLA CONTINENS VIGINTI QUINQUE MEMORIALIA.
OPUSCULUM XXII. EPISTOLA DE IMITATIONE CHRISTI.
OPUSCULUM XXIII. LEGENDA SANCTI FRANCISCI.
Capitulum II. De perfecta conversione eius ad Deum et de reparatione trium ecclesiarum .
Capitulum III. De institutione Religionis et approbatione Regulae .
Capitulum IV. De profectu Ordinis sub manu ipsius et confirmatione Regulae prius approbatae .
Capitulum V. De austeritate vitae, et quomodo creaturae praebebant ei solatium .
Capitulum VI. De humilitate et obedientia et de condescensionibus divinis sibi factis ad nutum .
Capitulum VII. De amore paupertatis et mira suppktione defectuum .
Capitulum VIII. De pietatis affectu, et quomodo ratione carentia videbantur ad ipsum affici .
Capitulum IX. De fervore caritatis et desiderio martyrii .
Capitulum X. De studio et virtute orationis .
Capitulum XI. De intelligentia Scripturarum et spiritu prophetiae .
Capitulum XII. De efficacia praedicandi et gratia sanitatum .
Capitulum XIII. De stigmatibus sacris .
Capitulum XIV. De patientia ipsius et transitu mortis .
Capitulum XV. De canonizatione et translatione ipsius .
OPUSCULUM XX. REGULA NOVITIORUM.
PRAEFATUNCULA.
Reformamini in novitate sensus vestri, ut - probetis, quae sit voluntas Dei bona, beneplacens et perfecta. Haec dicit Apostolus ad Romanos in persona novitiorum, ut hi qui fuerunt per peccatum in saeculo deformati et erant tenebrosi, modo in Religione positi, per finalem poenitentiam reformentur et fiant luminosi, ut dicatur de eis: Eratis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux in Domino: ut filii lucis ambulate . Qui ergo desiderant in spiritu et moribus reformari studeant vitam suam subscriptis rationibus reformare. Cognoscent enim, quia voluntas Dei erit eis bona, quantum ad remissionem culpae deformantis, beneplacens, quantum ad infusionem gratiae reformantis, sed perfecta , quantum ad fruitionem gloriae praemiantis, in qua recipient diadema decoris de manu Domini Iesu, qui retribuet unicuique iuxta opera sua: iustus est enim et iustitiam dilexit.
Capitulum I. De divino officio.
Cum spiritualia sint semper et ubique omnibus praeponenda, idcirco, quando fueris in ecclesia vel alibi ad divinum officium celebrandum, non sis ibi cum vagatione cordis, interponendo nociva, vel cogitando diversa, quia dicit Bernardus : " Magna abusio est habere os in choro et cor in foro "; nam de talibus dicitur per Prophetam: Ore suo benedicebant et corde suo maledicebant: sed dicas illud cum profunda cordis humilitate et. reverentia et timore. Nam, teste Scriptura , timor Domini
delectabit cor et dabit gaudium et laetitiam. Et stude intelligere ea quae dicis, si potes, si vero non potes intelligere, reverere, quia, sicut dicit Sapiens, pro reverentia accedet tibi bona gratia. Et semper ad totum officium sis erectus, tam in officio beatae Mariae Virginis quam in alio, hoc tantum excepto, quod in nocte, dicto Matutino beatae Virginis, liceat tibi appodiare .
2. Officium vero beatae Virginis in festis duplicibus non dimittas ; et quamdiu stas in officio, taliter sis honestus, ut nunquam respicias circumstantes nec cum aliquo loquaris ibidem, sed capite aliquantulum inclinato, oculis demissis, manus habeas ante te aut in modum crucis, aut manum in manu ante pectus positam, nunquam autem in sinu vel in inhonesto loco portes, cogitans, te esse non solum coram Fratribus, sed etiam coram Deo et Angelis eius. Nam, teste Propheta , praevenerunt principes, id est Angeli, coniuncti psallentibus.
3. Et sis semper sollicitus ad librum, ne aliquando negligentia vel verecundia ductus, aliquod verbum officii praetermittas; et non dicas horas tuas solummodo prolatione vocis exterioris, sicut hypocritae versipelles, de quibus conqueritur Dominus per Prophetam , dicens: Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me.
Cave etiam tibi multum, ne aliquid facias vel dicas ibidem, quod alios provocet ad risum, quia, sicut dicit Isidorus , " nullum habebit accessum compunctio , ubi fuerit immoderatus iocus vel risus "; sed iucundatio tua et meditatio tua sit semper in Iesu, ut psallendo et meditando possis dicere cum Propheta : Et erunt, ut complaceant eloquia bris mei, et meditatio cordis mei in conspectu tuo semper. Et dicta qualibet hora, dicas: Miserere mei, Deus, et Salve Regina cum oratione: " Omnipotens sempiterne Deus, qui gloriosae Virginis Mariae Matris " etc.
Capitulum II. De oratione.
1. Cum Dominus dicat in Evangelio , quia oportet semper orare et non deficere: stude semper expendere tempus tuum aut in oratione, aut in lectione, aut in bona meditatione, aut in servitiis: " non enim cessat orare qui non cessat bene facere ". In oratione autem frequenter et morose permaneas cum profunda cordis devotione et humilitate. Oratio enim humiliantis se nubes penetrat, iuxta sententiam Sapientis . Quidquid autem in oratione petieris, cum fiducia impetrandi petas: Veritas enim dicit: Quidquid orantes petitis, credite, quia accipietis, et fiet vobis. Sit autem oratio tua in excelsa caritate fundata ; Gregorius enim dicit: " Quia virtus perfectae orationis est celsitudo caritatis ". Sit etiam secreta, verecunda, iusta, lacrymosa et frequens ; et quia oratio nihil aliud est quam " ascensus intellectus ad
Deum ", idcirco, antequam incipias orationem, prae para te ad internam devotionem, si vis attingere ac divinam praegustationem. Nam, teste Gregorio , " oratio est cordis, non labiorum: nec, inquit, verba de precantis tantum Deus intendit, sed orantis cor aspicit" ; et ideo dicit Sapiens: Fili, ante orationem praepara animam tuam, et noli esse tanquam homo, qui tentat Deum. Tunc enim orator dicitui tentare Deum, quando absque ulla cordis praeparatione currit ad vocalem orationem et petit sibi divinam speculationem; sed vix, aut nunquam poterit impetrare, quia talis non dicitur devotus orator, sec potius Ternorum latrator.
2. Si ergo vis affici in oratione, praepara cor tuum ad devotionem: nam de cordis praeparatione dicit Dominus per Prophetam : Praeparationem cor dis eorum audivit auris tua: unde legitur in Vitis Patrum: " Quales orantes volumus inveniri, tales debemus ante orationis tempus nos praeparare ".
Ad istam autem praeparationem tria concurrunt: primo, ut dicit Gregorius , quinque sensuum revocatio, scilicet ab exterioribus, ut ad nibil intendat nisi ad quietem mentis, ne forte anima, quae soli Deo vacare intendit, per eos ad plura diffundatur. Nam si invisibilis anima invisibili Deo conformis est: dum Deum orat, debet omnium visibilium oblivisci, ut impermixta terrenis ad caelestia cito tendat. Certum est enim, quod anima in modum arboris in altum cogitur elevari; unde dicit Gregorius : " Tanto avidius gustum sapientiae orator intus acciperet, quanto saporem carnis pro eadem sapientia foris robustius repressisset "; propter quod dicebat Dominus : Tu autem, cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem tuum.
3. Sed quia nemo ascendit ad Dei contemplationem, nisi prius descendat per sui humilitatem: ideo sequitur secundum, scilicet propriae parvitatis consideratio . Si autem vis videre tuam parvitatem, tu qui oras, considera illius immensitatem, quem oras: nam nihil es respectu Dei viventis. Tu enim es vermiculus putridus, ipse vero Deus est aeternus; tu creatura mortalis et infirma, ipse vero Creator omnipotens: nec tamen, cum nihil sis, ipsum Deum honorasti tanquam creatura Creatorem suum et tanquam servus dominum suum: sed quod periculosius est, peccando eum ad iracundiam provocasii et semper eum suis stipendiis impugnasti; et ideo non es dignus exaudiri, sed potius cruciari aeternaliter. Et sic mentaliter descende cum fletu ad infernum, cogitans scilicet gravia peccata, quae commisisti, et quantam gloriam perdidisti et quam dura supplicia incurristi, ut cogitando cognoscas tuam transgressionem, et quam iuste damnatus es, et dominicam passionem, qua redemptus es .
4. Nunc igitur sequitur tertium, scilicet Christi redemptoris ignita dilectio. Si autem vis perfecte lingere Christum, considera, quantum fueris dilectus 1 Christo. Nam maiorem caritatem nemo habet, ut mimam suam potuit quis pro amicis suis ; sed Christus plus fecit, quia pro nobis inimicis suis mortuus est. Nam cum inimici essemus, teste Paulo, reconciliati sumus Deo per mortem Filii eius.
Cogita ergo haec grandia beneficia Dei, quia, cum deberes meritis tuis in inferno aeternaliter cruciari, voluit tamen ipse Dei Filius pro te redimendo de muliere paupercula nasci et crudelissima supplicia pati et horribili morte mori, ut mortuus ad inferna descenderet et nos de inferni pelago liberaret et in caelesti collegio collocaret. Et sic ascende mentaliter ad illud collegium Beatorum, et tunc divina caritate ignitus, incipias orare ferventer, ut possis dicere cum Propheta : Concaluit cor meum intra me, et in meditatione mea exardescet ignis. Et quamdiu oras, semper speculare illam caelestem Ierusalem triumphantem , ut orando possis dicere cum Apostolo: Nostra autem conversatio in caelis est.
3. Orationes autem, quas facis, semper habeas sub certo numero terminatas, quas nunquam dimittas, nisi urgente necessitate vel infirmitate coactus, quae sunt bae : primo ad laudem Dei et beatae Virginis quotidie inter diem et noctem dicas centum Pater noster cum Gloria Patri et totidem Ave Maria cum genuflexionibus; item dicas quotidie Psalmos poenitentiales cum titania pro benefactoribus vivis, et Vigilias trium lectionum pro defunctis, et alia facias, sicut tibi Dominus ministrabit. Hoc tamen attende, ut in oratione, quam facis, magis studeas ad devotionem quam ad consummationem, ut statim, cum inveneris Christum, orationem ulterius non protendas, sed eo fruere, quem quaerebas, dicens cum sponsa : Inveni quem diligit anima mea, tenui eum nec dimittam: et subtrahente se Iesu, orationem perficias, quam incepisti; et consulo tibi, ut nunquam praedictam orationem dimittas: non enim qui incipit commendatur, sed qui finaliter perseverat .
6. Ora ergo, carissime, et te in oratione exerce, quia pauperi non oranti aeterna supplicia promittuntur. Ait enim Bernardus : " Ora, frater, instanter ora, quia ille dicitur habere tunicam mixtam sanguine, qui carnem suam nutrit de pauperum sudore. Cantando nobis, inquit, ista bona proveniunt; graves ergo pro eis effundite gemitus, alioquin quod hic in deliciis sumitis in tormentis evometis ". Studeas ergo tanto frequentius et morosius cum fervore devotionis orare, quanto plus ceteris maiora beneficia tibi conferuntur, quia, sicut dicit Gregorius , "tanto ergo humilior atque ad serviendum Deo promptior quisque debet esse ex munere, quanto se obligatiorem esse conspicit in reddenda ratione ". Et omnis oratio tua.semper volvatur aut circa Dei beneficia collata cum gratiarum actione, aut circa tua et proximorum scelera perpetrata cum omni dolore et lacrymarum effusione.
7. Ista enim est scala, per quam vidit Iacob Angelos ascendentes et descendentes . Et quotidie semel, a Fratrum consortio separatus, stude animum tuum ab omni sollicitudine revocare, et illicitis cogitationibus impermixtus, cum profunda cordis humilitate et devotione et gratiarum actione recogita cuncta beneficia Creatoris, et maxime, quoniam voluit pro te bumiliter incarnari et acerbissima supplicia pati et morte turpissima mori. Quae autem de passione tunc debeas cogitare, dicit Bernardus : " O homo, respice mentali oculo, quanto remunerationis debito Domino tuo sis astrictus. Respice sudorem sanguineum, alaparum contumeliam, flagellorum duritiam, coronam spineam, verborum blasphemiam, sputi ludibria, crucis angariam, suspendium patibuli, oculos languentes, oris pallorem, fellita cibaria, acetosa pocula, caput inclinatum, mortis supplicium. Et quid plura? Vita pro nobis mortua est".
8. Et cum haec prolixius cogitaveris , convertere protinus ad te ipsum et considera, quod Christus non solum supradicta, sed etiam alias multas sustinuit passiones, ut te de servitute diaboli liberaret.
Et tu ingratus beneficia Creatoris tui non cognoscis, cum sis sua morte redemptus, et non solum eum ardentius non amasti, sed peccando potius impugnasti, sicut ipse conqueritur per Prophetam , dicens: Retribuebant mihi mala pro bonis et odium pro dilectione mea.
Et prolixa hora cogita cum dolore, quantum et qualiter Deum offendisti, et per consequens quantam gloriam amisisti et quanta supplicia acquisisti: et in hoc liquefiat anima tua dolendo et poenitendo in amaritudine lacrymeris, ut possis dicere cum Propheta : Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt legem tuam.
Ad ultimum vero surge sperando de misericordia Iesu Christi: patiens enim est et multum misericors, sicut dicitur in Psalmo . Et ideo confidenter et humiliter roga eum, ut, qui sua morte te redemit et redemptum de mundo te vocavit, in Religione positum, immaculatum finaliter te conservet in Sanctorum collegio.
9. Deinde pro Ecclesia Romana, scilicet pro Papa ora et cardinalibus et ceteris praelatis Ecclesiae militantis, ut, debellate humani generis inimico, possint cum suo grege ad caeleste bravium ascendere cum triumpho: postea pro omnibus Religiosis, maxime pro Ordine nostro, ut qui prae ceteris omnibus ad perfectionis celsitudinem nos vocavit et paupertatis signaculo decoravit, ad regnum caelorum nos convocet coronandos, quod ipse perfectis omnibus repromisit Deinde ora pro cuncto populo christiano et specialiter pro benefactoribus nostris, ut, qui opes suas indigentibus subministrant, mereantur accipere pro parvis magna, pro terrenis caelestia, pro temporalibus sempiterna. Postea ora pro defunctis et postea pro infidelibus, ut, qui diabolica fraude sunt decepti, ad lumen fidei divina misericordia revocentur. Nec debes de aliquo desperare, quia, teste Paulo , non est volentis neque currentis, sed miserentis est Dei.
Capitulum III. De confessione.
1. Quia ad remissionem peccatorum requiritur contritio amara, confessio pura et satisfactio condigna, idcirco, antequam vadas ad confessionem, omnia peccata, quae post praecedentem confessionem fecisti vel corde, vel ore, vel opere, aut omittendo bona, aut committendo contraria, cum profunda cordis contritione ad mentem revoca diligenter , ne ea in confessione praetermittas. Et cum singula peccata cum dolore ad animum revocaveris, verecunde vade ad sacerdotem, et deposito mantello, humiliter genuflecto, et cum extracto caputio et iunctis manibus dicas: Confiteor usque Ideo precor:
et hic incipias dicere illa peccata, quae superius cogitasti , et pro singulo peccato dicas tuam culpam. Quibus dictis, subiungas ultimo dicens: et de istis et de omnibus aliis peccatis meis mortalibus et venialibus, confessis et omissis , quibus offendi Creatorem meum visu, auditu, gustu, odoratu et tactu, dico meam culpam. Et ista sufficiunt ad confessionem frequentem. 2. Cum volueris prolixius confiteri, dicas de offensionibus Regulae, maxime de obedientia, paupertate et castitate, et exprimas, si in aliquo istorum specialiter offendisti. - Item, de multa negligentia et irreverentia circa Horas, quia eas somnolenter et indevote dicis et cum vagatione cordis et imperfecte, dimittendo quandoque versus et syllabas . -Item, de multa ingratitudine, quam habes circa spiritualia et temporalia dona et beneficia Dei. Nam spiritualia non cognoscis, maxime beneficium redemptionis et Religionis, quae cum gratiarum actione frequenter ruminare deberes, et etiam de beneficiis corporalibus es ingratus, quia pro eleemosynis acceptis non reddis Deo debitas gratias, sicut deberes, et parum pro benefactoribus oras.
Item, de modica caritate, quam habes circa Deum et proximum, quia Deum non diligis, sicut debes, toto corde , nec obedis consiliis et praeceptis eius, sicut debes, sed quod periculosius est, voluntati eius resistis frequenter; nec etiam diligis proximum, sicut debes, quia nec congaudes ei in prosperitate sua nec in adversitate compateris, sicut debes.
Item, de perditione temporis, quia stas otiosus in die dicendo et audiendo verba vana et otiosa et nociva et ad risum provocantia.
Item, de inhonestis et noxiis cogitationibus et morosis, quibus non resistis viriliter, sicut posses. Sed forte quod peius est, negligis principia motuum carnalium, qui insurgunt .
Item, de multa superfluitate et aviditate in comedendo et bibendo et alia non necessaria faciendo.
Item, de bonis cogitationibus tibi a Deo inspiratis, quas non perficis opere, sed negligendo per dilationem frequenter repellis . - Item, de falso et temerario iudicio aliorum. - Item, de vana laetitia et tristitia. - Item, quia tu es promptus ad malum et remissus ad bonum.
Item, de multa superbia, vana gloria, invidia, iactantia, avaritia, accidia, gula et luxuria.
Item, de modico dolore, quem habes de peccatis tuis, et non doles de offensis , sicut debes ; et de aliis dicas, de quibus conscientia te reprehendit: et dum haec omnia dicis, descende ad specialia, quae fecisti, et semper, accepta poenitentia, osculare terram.
Et sit confessio tua frequens, aperta et integra, verecunda et lacrymosa et cum contritione et sine excusatione. Et si potes confiteri quotidie, bene quidem, sin autem, de tertio in tertium diem saltem studeas confiteri et studeas generaliter confiteri annuatim .
Capitulum IV. De communione.
1. Cum Apostolus dicat, quod qui illud incogitabile Sacramentum manducat indigne, iudicium sibi manducat et bibit: idcirco, quandocumque communicare proponis, studeas te per totam hebdomadam praecedentem ad hoc sollicite praeparare, et hoc per peccatorum contritionem continuam, confessionem et devotam orationem. Nam de hac praeparatione loquebatur Apostolus , cum dicebat: Probet autem se ipsum homo, et sic de pane illo edat et de calice bibat. Quodsi in die dominico proponis communicare, studeas te ante per triduum ad fervorem spiritus ordinare, ut sis in sexta feria praecedenti ab omni cogitatione immunda abstractus.
Semper autem habeas mentales oculos ad Iesum crucifixum, spinis coronatum, aceto cum felle potatum , sputis et contumeliis saturatum , a peccatoribus blasphematum, pro flagellorum multitudine fatigatum, acerbissima morte consumtum, lancea perforatum, a mortalibus iam sepultum. Et haec cogita, sive comedas, sive bibas, sive aliquid aliud facias, ut cogitando Creatorem crucifixum dolorem in corde habeas tota die et in corpore ostendas tristitiam faciei, dicendo cum Apostolo : Mihi autem absit gloriari nisi in cruce Domini nostri Iesu Christi.
2. Die vero Sabbati propone penitus Fratrum consortia declinare et quietem mentis eligere; dies enim requietionis est , et pone strictum ori tuo silentium, ut saltem illo die non solum otiosa verba succidas, sed etiam ipsa necessaria vix loquaris ; nam, teste Ieremia , bonum est praestolari eum silentio salutare Dei nostri. Et usque ad Completorium exerceas te aut in lectione, aut in sancta meditatione. Post Completorium vade in ecclesiam et ibi revoca mentem tuam et quidquid contra Creatorem tuum fecisti, totum recogita cum dolore et amaritudine cordis, dicendo cum Propheta : Recogitabo tibi omnes annos meos in amaritudine animae meae.
Et semper, quando communicare proponis, die praecedenti ieiunes et post Matutinum non dormias, sed vigila in oratione, sciens, quod in vigilia post Matutinum Salvator noster potissime invenitur, ipso attestante, qui ait : Qui mane vigilaverit ad me inveniet me.
3. Cum autem communicaveris, statim vade ad cellam tuam et cum gaudio magno cogita ipsius communicationis effectum, quem quidem ipsa Veritas exprimit, dicens : Qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem habet vitam aeternam: et immediate dicas Psalmos poenitentiales cum litaniis, et cave, ne illo die egrediantur verba nociva, vel otiosa de ore tuo, per quod intravit Iesus refectio gloriosa: nam, teste Apostolo , nemo potest digne calicem Domini bibere et calicem daemoniorum.
4. De frequentatione vero communionis non audeo suadere, nisi quod Augustinus suadet: ait enim: " Quotidie eucharistiam recipere nec laudo nec vitupero: omnibus autem dominicis diebus communicandum hortor: si tamen mens in affectu peccandi est, magis dico gravari quam purificari. Et licet quis peccato mordeatur, si tamen peccandi de cetero non habeat voluntatem et satisfaciat lacrymis et orationibus , accedat securus ; sed de illo dico, quem mortalia peccata non gravant ".
Capitulum V. De comestione.
1. Cum pulsatur campanella ad mensam vel ad comedendum, stes in silentio et diligenter examina te ipsum, quomodo illo die in oratione vel in lectione vel in servitiis laborasti, ut praeparatas eleemosynas possis secura conscientia manducare: nam peccatores ideo largiuntur tibi eleemosynas, non ut loquaris de partibus vel de guerris vel maneas otiosus, sed ut pro eis incessanter ad Dominum fundas preces. Quodsi te inveneris otiosum stetisse, aut dixisse illicita: timeas cum dolore cordis, sciens, quod de eleemosynis acceptis oportebit te reddere rationem villicationis tuae ; et usque ad secundam pulsationem cogita supra dicta, semper pro benefactoribus exorando. - Cum autem intraveris ad mensam, sede semper iuxta honestiores et maturiores, si fieri potest bono modo. Et antequam incipias manducare, dicas Gloria in excelsis Deo, vel tribus vicibus Pater noster: et invocato nomine Trinitatis, dicendo In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, Amen: tunc incipias manducare cum timore et dolore cordis, ut verificetur in te illud Iob : Antequam comedam, suspiro: et sicut Bernardus dicit: " Cum comedis, non totus comedas, sed attendas lectioni, si fueris in loco, ubi legatur: si vero non legitur, ibidem cogita de Deo, ut uterque homo sit propria refectione refectus ".
2. Sis ergo in mensa honestus, capite semper cooperto, oculis non diffusis, et nulli loquaris ibidem nisi necessitate coactus, nec cures scire, quid vel quantum vel qualiter alii manducent Paulatim incidas panem et vinum moderate propina, ita ut,
cum comederis, nec panis incisus nec vinum in scypho supersit, nec sis primus in comedendo nec ultimus in flniendo. Et dum sanus es, nunquam panem eligas meliorem et deteriorem tantum dimittas, ne Deum offendas et proximum scandalizes, sed communiter manduca illum: et non comedas rapaciter, sicut faciunt gulosi, quorum Deus venter est, sicut dicit Apostolus , sed curialiter et honeste manduca, sicut decet Religiosum et honestatis sanctissimae sectatorem. Et cum biberis, dicto Ave Maria, cum ambabus manibus bibas et mitte intus satis aquam, ne quod datur tibi ad nutrimentum fiat tibi in detrimentum: habet enim ad libidinem provocare, sicut dicit Sapiens , quia luxuriosa res est vinum. Et ideo dicit Apostolus: Nolite inebriari vino, in quo est luxuria: et alibi: Modico utere vino. Appone igitur semper aquam in vino. Specialia tibi nunquam procures nec oblata recipias, si evitare poteris bono modo. Exenia non mittas per mensam, nisi forte illis qui iuxta te sedent. In fine vero micas diligenter collige et manduca, quia dicit Dominus : Colligite fragmenta, ne pereant.
Capitulum VI. De abstinentia.
1. Cum Dominus dicat in Evangelio : Attendite vobis, ne forte graventur corpora vestra in crapula et ebrietate, hujusmodi semper stude crapulam fugere et ebrietatem et sobrietatem eligere, quia dicit Sapiens: Propter crapulam multi obierunt: qui autem abstinens est adiiciet vitam. Cum autem fueris in comedendo, non sapor, sed fames provocet appetitum, ut dicit Bernardus , ut nunquam voluptate, sed necessitate pascaris, quia dicit Augustinus : " Mens lassata nimietate ciborum perdit orationis vigorem ".
2. Toto tempore vitae tuae modico et communi cibo utere, quia dicit Isidorus : " Ubicumque satietas et ebrietas, ibi libido et furor dominatur ". Et ne modum excedas in comedendo et bibendo, sicut dicit Isidorus , tantum tibi ieiunii imponas,
quantum ferre potes; " melius est enim quotidie parum quam multum raro sumere ". Augustinus : " Nihil prodest tota die longum ieiunium ducere, si postea satietate vel nimietate anima subruatur ". Et cave, ne de cetero specialitatem vel singularitatem tibi procures: sed omni tempore, quando sanus es, his cibariis esto contentus, ut pane et vino et coquina tantum: et si tibi aliud apponatur, si indiges, accipias moderate, sicut decet servum Dei et paupertatis sanctissimae sectatorem ". Cibaria vero, quae magis provocant ad gulam quam ad sustentationem naturae, semper devita, sicut sunt cibaria inusitata vel delicata, scilicet speciebus composita et similia. Nam, sicut dicit Bernardus , " satis est ad omne condimentum sal cum pane et fame ". Nec tamen occasione cibi dimissi permittas, aliud tibi dari, quia tunc non esset abstinentia, sed simulatae sanctitatis apparentia . Cave etiam, ut non manducando manducantes radices, vel condemnes, quia, sicut ait Apostolus , qui non manducat manducantes non spernat, et e contrario: qui enim manducat Domino manducat, et qui non manducat Domino non manducat.
3. Extra refectorium nunquam comedas nisi necessitate vel infirmitate coactus, sed communem vitam semper in bono sequaris ; et omni tempore, quando sanus es, Quadragesimam Epiphaniae et aliam Apostolorum, quae incipit ab Ascensione usque ad Pentecosten, et diem Sabbati semper ieiunare procures.
Et quando abstinentia tibi importabilis videretur, statim cogita de Iesu, qui, cum esset Dominus omnium, in anxietate patibuli est fatigatus, spinis coronatus, clavis perforatas, sitiens potatus est aceto cum felle mixto . Tunc enim talia cogitando non solum ciborum abstinentias, sed quaslibet asperitates et passiones facile sustinere valebis. Ait enim Gregorius : " Si passio Christi ad memoriam revocetur, nihil adeo durum, quod aequo animo non toleretur ".
4. Abstineas igitur maxime, frater, a cibis delicatis et calidis , qui sunt incitativi ad nutrimentum luxuriae, et semper in omni cibo et potu superfluitatem et aviditatem devita, ut etiam post comestionem videaris esurire et famelicus esse, si vis in aeterno convivio saturari. Ait enim Hieronymus : " Impossibile est, ut praesentibus et futuris quis fruatur bonis, ut hic ventrem et illic mentem impleat et de deliciis mundi ad delicias Angelorum transeat et in caelo et in terra appareat gloriosus ". Unde beati, qui esuriunt et sitiunt iustitiam in praesenti, quoniam ipsi saturabuntur in futuro.
Capitulum VII. De dormitione.
1. Semper, cum perveneris ad horam dormiendi, non praevento tempore, primo aspergas te aqua benedicta, et tunc vadens ad lectum aliquam orationem praemittas, et facto tibi signaculo crucis in lecto et te Domino humiliter commendato, honeste et composite iaceas in dextro, vel sinistro latere, nunquam tamen supinus vel aliter inhoneste. Nunquam dormias cum manibus in sinu positis, nec cruribus elevatis vel discoopertis, sed semper teneas tunicam inter crura, ut nullus te inveniat inhoneste iacentem. In lecto autem sic positus, donec somnus te occupet , dicas Psalmos, vel aliud utile meditare, vel quod utilius est, imaginare Iesum in cruce pendentem. Quod si sollicite cogitabis, vix aut nunquam poterit te diabolus molestare, quia per devotam meditationem passionis Iesu Christi omnis exercitus daemonum effugatur. 2. Cum autem excitatus a somno exsurrexeris de lecto, statim recurre ad memoriam Crucifixi, ut cum Apostolo nihil scias inter homioes niti solum Iesum et hunc crucifixum. Ait enim Bernardus: " Totas sit nobis fixus in corde qui pro nobis fuit fixus in cruce ". Et facto tibi signo crucis, vade ad ecclesiam festinanter et asperge te aqua benedicta, et ingrediens ecclesiam dicas: Introibo, Domine, in domum tuam et adorabo ad templum sanctum tuum in timore tuo. Domine, deduc me in iustitia tua; propter inimicos meos dirige in conspectu tuo viam meam . Cum autem perveneris ad altare, humiliter genuflecte et Deum adora et lacrymare, si potes, et facias orationem, quam Dominus ministrabit tibi , et recommenda te sibi cum profunda cordis humilitate, et semper sis in ecclesia, antequam officium inchoetur, ut, congregato animo tuo coram Deo, liberius possis intendere his quae dicis.
Capitulum VIII. De servitiis .
1. Omnia servitia, quae tu facis, semper radicentur in caritate, alioquin non exspectes inde meritum apud Deum, quia, sicut dicit Augustinus , " tanta est virtus caritatis, ut et prophetia et martyrium sine ipsa nihil esse credantur ". Celebrantibus autem Missas libentissime servias cum profunda cordis devotione et corporis reverentia, quia ad illud devotissimum Sacramentum nemo debet accedere indevote: nec exspectes, quod alius te invitet, sed potius tu sollicita sacerdotes et sis semper sollicitus circa omnia servitia facienda, ne forte tua negligentia, quod absit, aliquando impediatur devotio sacerdotis Missam celebrantis . Et cave penitus, quod in serviendo nunquam respicias faciem sacerdotis.
2. Alia autem servitia, quae sunt necessitatis et utilitatis, libentius facias quam alia, sicut est lavare pannos, paropsides, tunicas et pedes infirmorum et aliorum et capita, cum oportebit, et similia. Cum fueris cum Fratribus pro aliquo servitio faciendo , cave, ne loquaris ibidem, nisi forte interrogatus, et tunc breviter et submisse: sed potius audi tacens , quia dicitur in Psalmo: Vir linguosus non dirigetur in terra. Infirmos vero debes frequenter et sollicite visitare, saltem bis vel ter in die cum exhibitione servitii, si oportet, sicut in Regula continetur, quod " Fratres debent eis servire, sicut vellent sibi serviri "; et hoc fiat sine multiloquio, quia, teste Sapiente, in multiloquio non deerit peccatum.
Capitulum IX. De otio fugiendo.
1. Cum otiositas multis sit occasio delinquendi, teste Sapiente, qui ait : Multa mala docuit otiositas: stude semper in divinis laudibus vel caritatis operibus occupari. Nam otiosos divina Sapientia reprehendit, dicens: Quid hic statis tota die otiosi? Nec mirum, quia diabolus frequenter eos praecipitat ad peccata; unde Hieronymus : " Semper aliquid operis facito, ut te semper diabolus inveniat occupatum ".
2. In his ergo maxime exerce te, scilicet in frequenti et ferventi oratione et lectione et in servitiis, et per ista tria tota vita tua decurrat, ut semper ores, aut legas, aut servias, et potissime senibus, forensibus et infirmis; et perfectis servitiis, non stes cum Fratribus otiosus, sed statim vade ad aeliam, ut ibi ores vel legas, et sta in ea quotidie usque ad Tertiam et non exeas, nisi urgenti necessitate vel utilitate coactus, memorans illud Bernardi , quod " sancti Angeli Dei cellas habent pro caelis; et aeque delectantur in cellis ac in caelis a cella enim in caelum saepe ascenditur ".
Capitulum X. De honestate servanda.
1. Cum honestas sensuum exteriorum sit ornaliva virtutum, ideo in omni verbo et actu tuo semper honestatem cum dilectione et discretione praetendas. Ait enim Apostolus : Omnia honeste et secundum ordinem fiant in vobis. Si ergo desideras honestatem et felicitatem virtutum invenire et inventam facile retinere, ista semper stude habere. Primo habeas ferventem et frequentem orationem, de qua dicere poteris illud Sapientiae : Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa et innumerabilis honestas per manus illius. Deinde stude semper omnia verba otiosa et inhonesta vitare, ut ea non proferas nec audias proferentes, quia, teste Paulo , corrumpunt mores bonos colloquia mala. Cave ludum manuum , maxime cum iuvenibus, devita otiosorum et ludentium conventicula et adulatorum blandimenta deride et dona contemne. Colloquia susurronum et murmuratorum , bilinguium et detractorum semper abhorre. Nam, teste Scriptura , murmuratores et detractores Deo odibiles sunt.
2. Nunquam loquaris cum aliquo nisi verbum praemedilatum, ordinatum, utile et honestum. Duplicitates et simulationes in loquendo semper devita, quia dicit Ambrosius : " Omnis simulatio et omnis duplicitas mendacium est". Et propterea dicit Augustinus: " Omnia verba ante veniant ad limam quam ad linguam ".
Ad lavandum paropsides quotidie vadas.
Insuper non sis murmurator nec iudicator aliorum nec aliquem de cetero reprehendas, nisi aperte fecerit contra Deum, sed potius tu reprehensus, statim dicas culpam tuam genuflectens, sive sis culpabilis sive non. Nam, teste Gregorio , " bonarum mentium est ibi culpam agnoscere, ubi culpa non est ". Et quandocumque aliquis te offenderit, non respondeas ei, sed statim recurre ad patientiam, dicens: Dignum quippe est, ut omnes creaturae me offendant, quia ego superbus Creatorem omnium semper offendi et iniuste et frequenter offendo. - Et semper, quando vadis in ecclesiam, coram altari, si fieri potest congrue, ingrediendo vel egrediendo humiliter genuflecte; quia scriptum est : In nomine Iesu omne genu flectatur. - Item, quando vadis per domum vel extra, semper habeas gressum mitem, manus continentes, oculos demissos, stabiles, non vagantes, quia dicit Augustinus : " Impudicus oculus impudici cordis est nuntius ".
Et quando vides Fratres loquentes de aliquo, non de Deo, vel de divina Scriptura, statim recede, maxime si murmurant de aliquo, vel loquuntur de guerris. Nam, teste Scriptura , lingua eorum gladius acutus. Et ut melius te conserves, stude semper in corde et opere humilitatem habere, quia, sicut dicit Gregorius, " qui ceteras virtutes sine humilitate congregat quasi pulverem ante ventum portat ".
Capitulum XI. De tentationibus, et qualiter resistendum sit eis.
1. Quia humani generis adversator nititur incessanter per impulsationes tentationum fidelibus obviare latenter, testante Petro : Adversarius vester, diabolus, tanquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret, cui resistite fortes in fide: idcirco semper custodi animam tuam sollicite, iuxta consilium Sapientis. Et semper, quando senseris te hujusmodi tentationibus impugnari, statim recurre ad Christum. Fidelis est enim, ut faciat cum tentatione proventum ; et dicas immediate: Adiuva me, Domine, Deus meus: ne discesseris a me; intende in adiutorium mihi, Domine Deus salutis meae. Libera me de inimicis meis fortissimis et ab his qui oderunt me, quoniam confortati sunt super me. Pone me, Domine, iuxta te, et cuiusvis manus pugnet contra me: quia, si consistant adversum me castra, non timebit cor meum. Et cogita statim, quia per peccatum privatur quis inaestimabili gloria Beatorum et condemnabitur ad horribilia et infinita supplicia damnatorum.
2. Nam ista duo, si bene habebis in mente tua impressa, expellent tentationes omnino; et si tentatio adhuc praevalet, cogita de acerbissima passione Iesu Christi. Nam, teste Scriptura , cogitare de ea sensus est consummatus, et qui vigilaverit propter
illam cito erit securus: et hoc est quod, si bene imprimatur in mente passio Redemptoris, non habebit locum in carne tentatio deceptoris. Ipsa est enim armatura contra hostes, de qua dicebat Apostolus : Induite vos armaturam Dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli: et merito, quia nulla est efficacior medicina, per quam citius inimicorum exercitus depelletur. Ideo dixit Petrus: Christo in carne passo, et vos eadem cogitatione armamini.
3. Hoc ait etiam expressius Bernardus : " Quoties te senseris turpibus cogitationibus impugnari et ad illicitas cogitationes affici; toties pone tibi ante oculos mentis tuae, quomodo Christus crucifixus est pro te. Intuere, quomodo a Iuda Iudaeis traditus est, quam viliter pertractatus, blasphematus et colaphizatus, iudicatus et condemnatus, exspoliatus et flagellatus; ad ultimum vero contumeliis et opprobriis affectus, inter duos latrones suspensus, clavis confixus, sputis derisus, spinis coronatus, felle potatus, lancea perforatus, ex omnibus partibus corporis sanguis emanavit, et inclinato capite, emisit spiritum . Ita Redemptor tuus mortuus est pro te in cruce, et tu, nescio, cuiusmodi turpi cogitatione sordidaris in mente "!
Capitulum XII. De modo conversandi cum saecularibus.
1. Toto tempore vitae tuae studeas, quantum poteris bono modo, familiaritates saecularium devitare ; generatio enim perversa est et infideles filii, teste Scriptura . Cum autem fueris cum eis, aliqua necessitate vel utilitate cogente, cave, ne unquam loquaris cum eis nisi verba utilia et honesta, et si ipsi loquantur de saeculo vel de guerris vel de aliis inutilibus, nunquam sequaris eos, etiam si scires,
sed dic cum Propheta : Non loquatur os meum opera hominum; et semper sis cum eis timidus, non securus, humilis, breviloquens et honestus, ut impleatur in te illud Evangelii: Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona et glorificent Patrem vestrum, qui in caelis est.
2. Mulieres vero fugias, quantum potes, sicut serpentes, et nunquam loquaris cum aliqua, nisi urgens necessitas te compellat, nec unquam respicias in faciem alicuius mulieris, et si mulier tecum loquatur, verba sua citissime circumcide: nam, teste Propheta , molliti sunt sermones eius super oleum,
et ipsi sunt iacula. Ideo dicit Augustinus : " Asper sermo, brevis et rigidus cum mulieribus habendus est. Nec tamen quia sanctae sunt, ideo minus cavendae: quo enim sanctiores fuerint, eo magis alliciunt, et sub praetextu blandi sermonis immiscet se viscus impiissimae libidinis. Crede, inquit, mihi: episcopus sum, veritatem loquor in Christo, non mentior. Cedros Libani et gregum arietes sub hac specie corruisse reperi, de quorum casu non magis praesumebara quam Hieronymi et Ambrosii ". Fuge ergo laqueos mulierum, " quia non es David sanctior nec Samsone fortior nec sapientior Salomone ".
Capitulum XIII. De non iudicando alios.
1. Cum nulli commissum sit occulta cordis iudicare, sicut dicit Apostolus : Nolite ante tempus iudicare, quoadusque veniat Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum et manifestabit consilia cordium: idcirco nunquam te transferas ad aliorum iudicium vel contemptum, sed quandocumque videris, aliquid fieri, quod tibi displiceat, antequam iudices facientem, primo respicias temetipsum, utrum in te invenias aliquid reprehensibile: quodsi inveneris, tunc in illo, in quo alium iudicas, temetipsum condemna, dicendo cum Propheta : Ego sum qui peccavi, ego sum qui inique egi ; et non sis sicut hypocrita, quia nunquam respicit defectus suos, sed praesumens de se, omnes alios iudicat, detrahit et condemnat et vult videre festucam in oculis ceterorum , trabem autem, quae est in oculo suo, non considerat: quem Veritas reprehendit,dicens :Hy-pocrita, eiice primum trabem de oculo tuo, et tunc
prospicies et videre poteris festucam in oculo fratris tui. Unde versus:
O qui festucam fratris concernis ocello, Quae tua conturbat lumina tolle trabem. 2. Bernardus dicit: " Cave alienae vitae esse curiosus explorator, aut temerarius iudex: etiam si perpetraret actum, quem reprehendas, nec sic iudices proximum, magis autem excusa: excusa intentionem, si opus excusare non potes, puta ignorantiam, puta casum, puta surreptionem. Quodsi rei certitudo nullam excusationem recipit, suade nihilominus ipse tibi et dic apud temetipsum: O quam vehemens fuit illa tentatio I et quid de me illa fecisset, si accepisset in me similem potestatem "? Non sis ergo pronus ad iudicandum vel ad murmurandum, sed potius iudica et respice temetipsum, dicendo cum Propheta : Iniquitatem meam annuntiabo et cogitabo pro peccato meo.
Capitulum XIV. De humili obedientia .
1. Quoniam ad viam salutis nihil est tutius quam per humilem obedientiam abnegare se ipsum, idcirco sequentibus se Veritas dicit : Qui vult venire post me, scilicet ad vitam aeternam, abneget semetipsum, per obedientiae subiectionem, et tollat crucem suam, per carnis macerationem, et sequatur me, per finalem consummationem. Et merito invitat eos ad obedientiae subiectionem, quia per eam habetur mira victoria contra hostes, teste Sapiente , qui ait: Vir obediens loquetur victorias. Et quod plus est, ipse Deus per obedientiam vinci potest. Dicit enim Gregorius : " Si obedientes fuerimus praelatis nostris, Deus obediet orationibus nostris "; et Augustinus : " Citius, inquit, exauditur una oratio obedientis quam decem millia contemptoris ".
2. Item, toto tempore vitae tuae studeas omnibus secundum Deum subiacere et semper humiliter obedire, non solum praelatis, sed etiam subditis: et non cures dicere: quis est qui praecipit ? sed laetare, quia praecipit. Ait enim Gregorius : " Non licet subditis discernere, sed statim simpliciter obedire ". Item, Hieronymus ait: " Non licet Monacho habere velle et nolle nisi in non peccando ". Et cave, ne unquam per te vel per alios obedientiam extorqueas publice vel occulte, quia talis non dicitur humiliter obedire, sed superbe propriam voluntatem facere. Ait Bernardus : " Si quis aperte vel occulte satagit, ut quod habet in voluntate, hoc ei pater spiritualis iniungat ; ipse se seducit, si forte sibi quasi de obedientia blandiatur ; neque enim in ea re ipse praelato, sed magis ei praelatus obedit ". Caveat ergo talis, quia dicit idem Bernardus : " Nihil ardet in inferno nisi propria voluntas. Tolle, inquit , propriam voluntatem, et non erit infernus ". Cave igitur, ut nunquam in beneplacitis tuis perficias voluntatem tuam, maxime discordem a voluntate praelati. Nam Bernardus dicit: " Grande malum est propria voluntas, qua fit, ut bona tua bona non sint ".
3. Et quandocumque aliqua gravis obedientia te conturbat, citissime cogita de Iesu, qui, cum esset Rex regum et Dominus dominantium , humiliavit semetipsum, teste Paulo, factus obediens usque ad mortem. Dicebat enim: Descendi de caelo, non ut faciam voluntatem meam, sed eius qui misit me Patris. Et tu ita dicas, si vis imitari Iesum : exivi de mundo, non ut faciam voluntatem meam, sed aliorum.
Qualis autem debeat esse perfectus obediens, Bernardus describit, dicens: " Verus obediens nescit moram, mandatum non procrastinat, sed statim parat oculos visui, aures auditui, linguam voci, manus operi, pedes itineri et totum se interius recolligit, ut imperantis exterius perficiat voluntatem ".
Capitulum XV. De silentio.
1. Quia divina consolatio saepe per multiloquium denegatur, ideo toto tempore vitae tuae strictum silentium serva in locis et temporibus opportunis et ad hoc ordinatis. Nam, teste Scriptura , in silentio et in spe erit fortitudo nostra. Et semper sileas, ubicumque fueris: in divino officio celebrando, in comedendo et in quolibet servitio faciendo, et ubicumque fuerint ultra tres Fratres: et etiam a Completorio quotidie usque ad Tertiam non loquaris, nisi interrogatus, vel aliqua necessitate vel utilitate coactus. Nam, sicut dicit Gregorius , " mens, quae non habet murum silentii, de facili penetratur iaculis inimici "; et ideo dicit Augustinus : Mutum, inquit, debet esse os hominis nisi ad tria, scilicet ad laudem Dei, ad accusationem sui et ad utilitatem proximi ".
2. Sileas igitur, ita ut nunquam verba detractionis, vel murmurationis, vel dissolutionis, vel inhonesta loquaris, sciens, quod non solum de verbis otiosis, nocivis et periculosis oportebit reddere rationem in die iudicii, secundum sententiam Salvatoris , sed etiam de minima cogitatione. Ideo dicit Propheta: Laetati sunt, quia siluerunt. Unde si vis bene fugere verba nociva supradicta, primo repriraas otiosa. Ait enim Augustinus : " Qui otiosa verba non reprimit ad noxia cito transit ". Ideo dicit Sapiens : Fili, loquere in tua causa vix, et cum bis interrogatus fueris, responsum liabeat caput tuum. In hoc autem potissime sileas, ut nunquam loquaris de saeculo nec de guerris nec audias referentes, cum illud sit venenum mortiferum animarum: unde de talibus dicitur in Psalmo : Linguis suis dolose agebant, venenum aspidum sub labiis eorum.
Capitulum XVI. De paupertate .
1. Cum paupertas voluntaria sit totius spiritualis aedificii primarium fundamentum, idcirco toto tempore vitae tuae in omnibus transitoriis rebus strictam paupertatem observa, ut nihil sub caelo habeas , nisi ea quae necessitati tnae per Regulam conceduntur. Dicitur enim ibi , quod " Fratres nihil sibi appropriet, nec domum nec locum nec aliquam rem"; et merito, quia, teste Ioanne, omne, quod est in mundo, aut est concupiscentia carnis, aut concupiscentia oculorum, aut superbia vitae. Nam ista transitoria contraria sunt aeternis. Unde semper sis pauper in terra, si de caelo desideras non repelli. Ait enim Gregorius : " Tanto enim unusquisque a superno amore disiungitur, quanto inferius leleclatur "; ergo per locum a contrariis, quanto quis fastidit terrena, tanto Deo propinquius est. Propter quod dicebat Apostolus : Omnia reputavi ut stercora, ut Christum lucrifaciam.
2. Unde si vis terrena bene contemnere, semper caelestia meditare. Ait enim Gregorius : " Si consideremus, quae et quanta sunt quae nobis promittuntur in caelis; vilescunt animo omnia, quae habentur in terris ". Beati igitur pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Igitur si per paupertatem terrenorum pervenitur ad gloriam Beatorum, stude semper strictissimam tenere paupertatem, maxime in libris et soleis et tunicis, ut eas non habeas, nisi sicut tuae necessitati stricte videris expedire. Neque superflua necessaria dicas, sed potius ipsa necessaria superflua timeas.
3. Ait enim Gregorius : " Quia, si solis neces sariis utimur, probabimus multa superflua in nostri:
facultatibus habuisse ". Unde nihil habeas nec per te nec per interpositam personam, et attende semper , ut nihil habeas in cella nisi necessaria, et hoc dico etiam de minimis rebus, ne forte negligendo modica paulatim cadas ad maiora. Ait enim Augustinus : "Vitasti grandia, cave, ne obruaris arena ".
Apprehende ergo totis viribus paupertatem, quia, teste Scriptura, lignum vilae est his qui apprehenderint eam, et qui tenuerit eam, beatus. Unde si sanctam paupertatem finaliter retinebis, ad regnum caelorum poteris pervenire, quia ipsa Veritas perfectis pauperibus repromisit dicens : Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum, quod quidem regnum tanto est utilius, quanto fecundius: tanto securius, quanto sublimius: tanto iucundius, quanto lucidius: tanto nobilius, quanto a nobilioribus possidetur: ad quod nos perducat qui vivit et regnat in saecula saeculorum . Amen.
Explicit Regula Novitiorum.