Unde sequitur:

" Perfectus autem omnis erit, "

In sui magistri disciplinis, " si sit sicut magister ejus, " hoc est, ductor et doctor, qui magis persuadet exemplo quam verbo : sicut Cbristus de se dicit, Joan. xiii, 13 et seq.: Vos vocatis me: Magister, et Domine : et bene dicitis, sum etenim. Si ergo ego lavi pedes vestros, Dominus et Magister, et vos debetis alter alterius lavare pedes. Exemplum enim dedi vobis, ut quemadmodum ego feci vobis, ita et vos faciatis. Matth. xxiii, 8, dicitur propter hoc : Unus est enim Magister vester, scilicet Deus qui in caelis est. Iste est enim qui illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum . In contemplativis autem saepe discipulus melior est magistro, quia ibi ad rationem respicitur, et non ad doctoris exemplum. Deuter. xxxiii, 3 : Qui appropinquant pedibus ejus, accipient de doctrina illius. Pedibus enim appro- pinquat qui vestigiis inhaeret exemplaris.

" Quid autem vides festucam in oculo fratris tui, trabem autem quae in oculo tuo est, non consideras?

Aut quomodo potes dicere fratri tuo: Frater, sine ejiciam festucam de oculo tuo, ipse in oculo tuo trabem non videns ? Hypocrita, ejice primum trabem de oculo tuo, et tunc perspicies ut educas festucam de oculo fratris tui. "

Ecce hic dicit de caecis, qui per aliquod vilium publicum habent boni judicii et visionis et ducatus impedimentum.

Dicitur autem festuca parvum peccatum in oculo subditi : quod duobus modis fieri potest: aut quia parvum est specie: aut quia parvum est nocumento tali quod non redundat in alios, sed stat in uno : sic enim omne peccatum subditi parvum est, quia non trahitur in exemplum, et est parvae corruptionis respectu peccati Praelatorum.

Dicit autem hic tria. In primo notat judicandi difficultatem in talibus. Secundo, notat judicandi scandalum. Tertio, invectivam ponit increpationem.

De judicandi difficultate dicit:

" Quid autem vides, "

Hoc est, qualiter videre poteris majori praegravatus, " festucam, " parvum nocumento vel specie peccatum, " tu oculo, " rationis, " fratris tui, " quia conditione subditus frater est, licet gradu sit inferior: " trabem autem, " hoc est, magnum nocumento et specie peccatum, " quae in oculo, " rationis, " tuo est, non consideras ? " In hoc enim interior ocu-

Ius potentior est exteriori, quod se, et defectus suos poterit considerare : quod non potest exterior. Eccli. XXXI, 18: Intellige quae sunt proximi tui ex te ipso. Et nisi homo ex seipso consideret, non bene judicat proximum. Psal. XVI, 2 : De vultu tuo judicium meum prodeat: oculi tui videant aequitates. Ad Galat. VI, 1: Si praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos, qui spirituales estis, hujusmodi instruite in spiritu lenitatis, considerans te ipsum, ne et tu tenteris. Ideo, Exod. xxxviii, 8, praecepit Moyses ut specula circumponerentur luteri, in quibus Sacerdotes seipsos considerarent, antequam officia Sacerdotis agerent.

Deinde subjungit talis judicii impotentiam et injustitiam et incongruitatem, dicens:

" Aut quomodo, "

Hoc est, qua justitia, aut qua conscientia, "potes dicere fratri tuo, " vel corripiendo, aut auctoritate corrigendo : " Sine, " hoc est, sustine me, " ejiciam festucam de oculo tuo, " qui jam faciem corrigentis et corripientis amisisti, " ipse autem in oculo tuo trabem non videns. " II Reg. VII, 5 : Numquid tu aedificabis mihi domum ad habitandum ? Quasi diceret: Non, eo quod vir sanguinum es. Ibi, Glossa: " Sordes tergere non valet " manus, quae lutum tenet. " Eccli. xxxiv, 4 : Ab immundo quid mundabitur ? et a mendace quid verum dicetur ? Necesse est enim ut subditi palpet vitium : cujus in exemplo corruptionis patet vitium proprium. Luc. IV ,23 : Medice, cura teipsum.

" Hypocrita. "

Hypocrita est homo larvatus, qui extra doctoris formam usurpat, et intus sordibus exemplorum malorum hos quos docet, in errorem declinat. Isa. XXII, 17 : Ecce Dominus asportari te faciet, sicut asportatur gallus gallinaceus, et quasiamictum sic sub levabit te. Iste enim non est gallus, sed galli similitudo. Et non est homo sed amictum quoddam extrinsecus ad habitum, similitudinem habens et figuram hominis : et ideo sublevantur de medio doctorum verorum.

" Ejice primum trabem de oculo tuo, " ne coram et in conspectu omnium appareat, " et tunc perspicies, " judiciaria auctoritate, " ut educas, " corrigendo vel corripiendo, " festucam de oculo fratris tui. " Si autem in consimili es, vel majori, simul cum fratre ingemisce, et non supercilium correctionis super eum usurpa.

Attende autem, quod si Praelatus trabem habeat non in oculo, hoc est, non in publico, sed in occulto, ille cum timore tempore necessitatis corrigere poterit. Si autem in ocullo, hoc est, in propatulo, non debet usurpare correctionem. Sed si corrigit, non habet frontem, et peccat. Et tamen, quamdiu praelatus est, corrigere tenetur. Et sic videtur esse perplexus : sed non est: quia vel emendet peccatum, et tunc ejecit trabem : vel dimittat praelationem, et tunc non tenetur ad correctionem. Sed hodie major pars et trabem publice in oculo portat, vel etiam jactat: et tamen festucas in oculis subditorum poena pecuniaria plcctunt, non educunt. Isa. III, 9 : Peccatum suum quasi Sodoma praedicaverunt. nec absconderunt. Et ideo grex Domini dissipatur. Joan. VIII, 46 : Quis ex vobis, arguet me de peccato ? clamat Christus. 1 ad Corinth. XI, 1 : Imitatores mei estote, sicut et ego Christi, clamat Apostolus. Peccatum trabis in oculo porto, dicit Episcopus. Imitatores mei nolite esse, sicut et ego diaboli, clamat Plebanus. Et ideo Evangelica veritas non salvatur. E contra dicitur de summo sacerdote Juda, I Machab. IV, 42 et 43: Elegit Judas sacerdotes sine macula, voluntatem habentes in lege Dei: et inundaverunt sancta: et ideo prosperatum est opus in manibus eorum.

" Non est enim arbor bona quae facit fructus malos : neque arbor mala faciens fructum bonum.

Unaquaeque enim arbor de fructu suo cognoscitur. "

Hic adhuc ostendit quae mala facit fraternum odium per similitudinem loquens, et per considerationem hominis in seipso.

Ponit autem duas similitudines : unam ad arborem, et alteram ad thesaurum cordis.

De arbore autem loquens facit duo. Ponit enim primo comparationem arboris ad fructum secundum bonum et malum in genere. Secundo autem ponit comparationem in specie spinae et rubi.

In prima comparatione duo facit. Primo enim comparationem ostendens praemittit, et sic comparationem praemissam universaliter concludit.

Praemittit autem primo comparationem bonae arboris ad fructum malum: secundo autem, comparationem malae arboris ad fructum bonum.

Dicit ergo secundum litteralem expositionem : " Non est arbor bona, " hoc est, boni et delectabilis succi, " quae facit fructus malos, " acres, indelectabiles : et non salubres, sed venenosos.

Videtur autem falsum dicere. Quia arbor mala in radice et stipite per insertionem boni surculi facit fructum bonum : sicut tota die in operibus hortensium arborum videmus : quia aliter frustra essent opera culturae et insitiones plantarum. Ad Roman. XI, 24 : Ex naturali excisus es oleastro, et contra naturam insertus es in bonam olivam: et socius radicis olivae et pinguedinis factus es. Videntur ergo illa non esse vera.

Ad hoc dicendum, quod planta nihil habet pro ventre intra seipsam: et ideo non emittit superfluitates : sed terra est venter ejus, et radices sunt sicut venae mcsefaicae in animali, et trahuntur humorem a terra sicut meseraicae a stoma- cho et intestinis ventris: et tam superfluitatem siccam quam superfluitatem humidam separant in ipso tractu. Hic autem succus digeritur in radice ad radicis similitudinem, et in stipite ad similitudinem stipitis, et in ramis ad similitudinem ramorum, et in poro ex quo sugit fructus digeritur, sicut in fonte immediato ad fructum : in fructu digeritur secundum ipsius fructus congruentiam. Et ita intelligitur planta sive arbor, secundum potentiam et virtutem digestivam quae est in poro immediato fructui. Illa est enim planta fructificans, ad quam fructus dependet sugens per coctilidonem. Et secundum hoc vera est comparatio.

Et sic est in eo qui habet odium fraternum in voluntate, quae est immediata potentia ad opus. Ira enim, et odio, et rancore, et indignatione, et felle amaritudinis existentibus et informantibus voluntatem, nullus bonus fructus verbi vel operis a voluntate illa quamdiu talis est, procedit. Act. VIII, 23 : In felle amaritudinis et obligatione iniquitatis video te esse. Unde quamdiu talis est voluntas nihil boni profert. E contra dulcedine amicitiae fraternae informata voluntas, manens sub tali amicitiae dulcedine nihil mali profert. Et haec duo notat per duas comparationes: per eam quae est dicta, et per eam quae sequitur:

" Neque arbor mala, " in poro unde dependet fructus, " faciens fructum bonum, " quia hoc esset contra naturam, quod digestio et succus essent mala, et fructus esset bonus. Sapient. XII, 10 : Erat enim naturalis malitia ipsorum, et non poterat mutari. Ista est litteralis expositio.

Sunt autem haeretici qui hic occasionem erroris accipiunt. Et sunt qui vocantur Manichaei, dicentes duo esse principia. Unum bonum, boni principium : et alterum malum, mali principium : quae sunt duae arbores, bona, et mala. Et nos quidem alibi sufficienter satis de hoc disputavimus. Sed hic tamen duas

rationes ponimus, quae cum demonstratione quia, sunt convertibiles : et sunt Aristotelis.

Una quidem, quia quodcumque principium est primum, oportet quod cujusdam universi sit principium. Hujus autem principium non potest esse nisi per motum alicujus primi mobilis ab ipso. Unde in principio VIII Physicorum dicit Aristoteles de motu primi mobilis, quod est tamquam vita quaedam existentibus omnibus. Oportet ergo quod bonum principium, sit per motum primum, universitatis cujusdam principium : quae universitas genere et specie differat a mali principio. Eadem necessitate cujusdam universi est principium malum, per suum motum primum : quae etiam universitas differt genere et specie ab alia. Ergo sunt duo mundi, genere et specie ab invicem differentes, et uterque visibilis et sensibilis : quod ut ridiculum, est a Philosopho in libro 1 Caeli et Mundi reprobatum.

Adhuc, Principium primum non est principium causati secundi, nisi sit principium causati primi. Causatum autem primum, ante quod nihil poni potest causatum, est esse. Ergo principium primum est principium esse universaliter, et omnium quae habent existentiam in esse. Ergo quodcumque illorum principiorum primorum detur, illud erit principium esse universaliter. Igitur est principium esse alterius principii, quod etiam ponitur primum. Ergo ipsum est principiatum, et non principium. Ergo si sunt duo principia, sequitur quod non sint duo principia. Et sunt hae rationes sumptae a Philosopho. Falsa est ergo positio ista, et est error pessimus qui a Pythagora primum est exortus.

Sunt alii stulti qui dicunt, quod arbor mala est homo malus, qui non potest fructum bonum facere. Sed hoc falsum est : quia saepe homo malus multa bona facit opera : et confortatur in illis ab Ecclesia, quia per hoc humilior fit ad gratiam. Dat enim eleemosynam, orat, castus est, juste judicat, et multa bona facit: sicut, Act. x, 31, Cornelius per bona opera venit ad fidem et ad gratiam. Et ideo glossandum est, sicut diximus, quod arbor mala non est homo, sed voluntas hominis stans et manens sub forma malitiae : et in quantum sic est informata, non facit bonum: sicut et arbor infusa malo succo in poro a quo dependet fructus. Et tunc nullus sequitur error. Sapient. IV, 5 : Fructus illorum inutiles, et acerbi ad manducandum, et ad nihilum apti.

Quod autem sub divisione praemisit, generaliter concludit, dicens :

" Unaquaeque enim arbor, "

Hoc modo quo dictum est, " de fructu suo, " hoc est, de qualitate fructus sui, " cognoscitur. " Comparatur autem homo arbori. Quia graece etiam homo arbor circumvarsa vocatur. AdminBookmark enim componitur ab AdminBookmark , quod est circum : et AdminBookmark , quod est conversio. AdminBookmark

autem homo vocatur sermone graeco : quia arbor habet radices inferius, nutrimentum sugentes ori similes : et hoc os habet homo superius unde sugit nutrimentum, et hoc habet solus. Caetera, enim animalia prona sunt in terram os convertentia. Bifurcationem autem habet inferius homo in cruribus, et ad bifurcationem stipitem corporis descendentem, et manus a latere exeuntes sicut ramos : et ideo per contraversam positionem homo similis est arbori : propter quod etiam Domidus ad instructionem hominis ponit similitudinem arboris, Psal. I, 3 : Erit tamquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum. Hoc etiam significatur, Genes. ii, 8 et 15 : Plantaverat autem Dominus Deus paradisum voluptatis a principio,... in qua. posuit hominem quem formaverat, ut operaretur et custodiret illum. Opus enim hominis erat, ut in ipsa sua similitudine arboris, disceret quid secundum suam naturam Deo deberet. Ex quo enim radices ori similes supra haberet, debebat scire, quod radicari non in terra sed in caelo deberet : ex quo pedes ut ramos fortiores ad terram converteret, terram calcare deberet. Ezechiel. II, 1 : Fili hominis, sta super pedes tuos, et loquar tecum. Hoc enim modo operari, est opus sapientiae. Propter quod in paradiso lignorum positus est. Haec ergo est causa assimilationis ad arborem.

Moraliter autem loquentes ad aedificationem morum, dicimus, quod arbor bona a novem proprietatibus bona vocatur, videlicet, a loci plantatione, a profunda radicum fixione, a stipitis fortitudine, ab altitudinis proceritate, a ramorum lata extensione, a folii viriditate et retentione, a florum pulchritudine, ab umbrae et odoris suavitate, a fructus desiderabilitate.

Optima loci plantatio est secus aquas, ubi locus dulci aqua paulatim humescit, hoc est, ad rigationem fluentorum Spiritus sancti in doctrina et gratia. Jerem. XVII, 7 et 8 : Benedicitis vir qui confidit in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. Et erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas, et non timebit cum venerit aestus. Et erit folium ejus viride, et in tempore siccitatis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum. Psal. I, 3 : Erit tamquam lignum quod plantatum est secus deeursus aquarum.

Radicum autem profunda fixio est propositi immobilis in timore Dei profundissima immersio : quia aliter tentatione subverteretur. Sapient. IV, 3 et 4 : Spuria vitulamina non dabunt radices altas, neque stabile firmamentum collocabunt. Et si in ramis in tempore germinauerint, infirmiter posita, a vento commovebuntur, et a nimietate ventorum eradicabuntur.

Stipitis autem fortitudo, virtutis animi est firmitas et robur. Daniel. IV, 8 : Magna arbor, et fortis. Magna bonitate, fortis autem virtute.

Altitudinis autem proceritas est in fa- stigio contemplationis.Ezechiel. XXXI,5 : Elevata est altitudo ejus super omnia ligna regionis. Daniel. IV, 8 : Proceritas ejus contingens caelum : adspectus illius erat usque ad terminos universae terrae. Omnes enim adspiciunt ad tale fastigium.

Ramorum autem lata extensio est subditorum, vel eorum quos exemplo vel verbo sibi adjunxit lata multitudo. Psal. lxxix, 12 : Extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines ejus. Mare significat amaritudinem hujus saeculi, in qua multos sibi adjungit per consolationem. Flumen significat transitoriam hujus mundi vanitatem, in qua iterum multos sibi adjungit per praedicationem. Ezechiel. XXXI, 5 : Multiplicata sunt arbusta ejus, et elevati sunt rami ejus prae aquis multis.

Folii autem pulchritudo et viror est gratia verborum ejus et sermonum. Et praecipue quando illa non fluunt sicut vaniloquia. Psal. I, 3 : Et folium ejus non defluet: et omnia quaecumque faciei, prosperabuntur. Daniel. IV, 9 : Folia ejus pulcherrima. Jerem. XVII, 8 : Erit folium ejus viride. Ezechiel. xlvii, 12 : Folia ejus sunt ad medicinam. Ad Coloss. IV, 6 :. Sermo vester semper in gratia sale sit conditus. Folium enim aridum et volans, est sermo inutilis faciliter emissus.

Florum autem pulchritudo est honestas conversationis, qua quasi totus floreat. Cantic. ii, 13 : Vineae florentes dederunt odorem. Cantic. ii, 1 : Ego flos campi. Ezechiel. XXXVI, 8 : Hamos vestros germinetis, et fructum vestrum afferatis populo meo Israel.

Umbrae autem suavitas et odoris fragrantia, est consolationis ejus refrigerium in quo multi quiescunt, et fama bonae opinionis. De primo horum, Cantic. II, 3 : Sub umbra illius quem desideraveram, sedi. Ezechiel, XXXI, 6 : Sub umbraculo illius habitabat caetus gentium plurimarum. De odore autem dicitur, Cantic. IV, 10: Odor unguentorum tuorum superomnia aromata. Unguenta enim fiunt de floribus, et flores dant odorem. II ad Corinth. II, 15 : Christi bonus odor sumus Deo, in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt.

Fructus autem desiderabili tas est bonorum operum suavitas. Cantic. VII, 13 : Omnia poma nova et vetera, dilecte mi, servavi tibi. Haec autem desiderabilitas conficitur ex quatuor : si delectabilis sit, si salubris, si utilis, et si arbor ad multitudinem ejus sit fertilis. De delectabilitate, Cantic. II, 3 : Fructus ejus dulcis gutturi meo. Et hoc habet ex amica conversatione bonus homo. De salubritate habetur, Proverb. III, 18 : Lignum vitae est his qui apprehenderint eam. Et hoc habet ex sapientiae medicamine. De utilitate, quia cibus omnium est, omnes enim pascuntur : et hoc habet ex verborum pastura et allocutione, Daniel. IV, 9 : Esca universorum in ea. Fertilitas ejus est ex multa foecunditate et multimoda germinatione, Daniel. VI, 9 : Fructus ejus nimius. Ezechiel. xlvii, 12 : Per singulos menses afferet primitiva , hoc est, per singulas aeterni solis illuminationes semper profert novos fructus.

Haec est igitur arbor bona quae numquam fert fructum malum. Signa autem arboris malae sunt per oppositum, quae facile est accipere.