CAPUT IV.

Uterum elementa sunt generabilia vel corruptibilia secundum lotum, vel secundum partem tantum.

Dicamus igitur quod ex dictis sequitur, quod cum elementa nec sint infinita per numerum, nec unicum tantum, quod sint plura uno, finita numero. Sed antequam quaeramus de numero eorum determinato, oportet inquirere an elementa sint prima corpora sempiterna omnia, an sint generata cadentia sub corruptione : primorum enim simplicium quaedam sunt perpetua : quaedam autem generabilia : et ideo non potest statim sciri determinate numerus elementorum, nisi prius sciatur in quo genere sint simplicium corporum, utrum scilicet in genere perpetuorum et immortalium corporum, aut in genere corruptibili. Quando enim illud fuerit declaratum nobis, tunc facilius scitur summa numeri eorum, et cujus sunt naturae : hoc enim generaliter praescire oportet, sive elementa sunt atomi, sive similia corpora, sive etiam figurata pyramidibus, sive per prioritatem simplicitatis accepta, sive aliter quocumque modo accipiantur. Sciendum igitur, quia non est possibile ut elementa dicantur esse incorruptibilia, si per diffinitionem supra positam accipiantur : omnia enim elementa secundum partes omnes removentur per corruptionem : et hoc probatur per inductionem. Videmus enim et aerem et aquam et terram universaliter resolvi : et hoc sive accipiantur partes secundum compositionem quantitatis, sive etiam secundum compositionem qualitatis, sive etiam partes accipiantur indivisibiles quae vocantur atomi, sive etiam partes accipiantur divisibiles :

generaliter enim loquimur quoad quemcumque modum partium, qui potest esse vel fingi in elementis. Cum enim videamus elementa resolvi et corrumpi secundum partes, quaeramus iterum utrum illa resolutio vadit in infinitum, aut stat in aliquo incorruptibili : et quodcumque horum detur, ducemus ad impossile : quia si resolutio vadit in infinitum, ita quod per resolutionem semper est aliquid accipere non resolutum, propter quod elementum in toto dicatur corruptibile esse : tunc oportet necessario quod tempus resolutionis, quod scilicet mensurat exitum successivae resolutionis ad actum infinitum : quia si. mutatio aliqua est infinita, oportet quod tempus mensurans eam de necessitate sit infinitum : et hoc est ideo, quia quaelibet pars partium elementi successive accepta, habet suam resolutionem in tempus parte alia et alia. Nihil autem corrumpitur per resolutionem, nisi quod est generatum. Generatio igitur partium successiva est infinita, sicut resolutio : sed generatio semper est extra resolutionem corruptionis : ergo tempus generationis est extra tempus corruptionis. Cum igitur utrumque sit infinitum secundum eumdem terminum qui est finis : ergo duo infinita secundum linita tempora, quorum unum est esse alterum, quod est impossibile omnino. Secundum enim eos qui dicunt aeterna esse et mundum et tempus, non est possibile duo esse tempore infinita, quorum utrumque sit infinitum secundum alterum terminorum, et tamen unum sit extra alterum : quia sic se habet secundum istos praeteritum ad futurum, quod in praesenti distinguuntur, et unum est extra alterum : sed quod duo sunt infinita secundum eumdem terminum, et finita secundum eumdem, et unum sit extra alterum, est omnino impossibile : et sic esset in proposito : quia tempus generationis infinitae incipit a quodam determinato.nunc, et similiter tempus corruptionis infinitae, et unum ponitur extra alterum : et. per hoc quod generatio totius elementi quoad omnes partes ipsius ponitur extra corruptionem clementi quoad omnes partes ipsius. Si autem tempus unius includeretur secundum vicissitudinem infra tempus alterius, tunc non esset utrumque infinitum : quia sic se habet tempus generationis ad tempus corruptionis, sicut determinari habet in secundo de Generatione et Corruptione, ubi probatur quod tantum est tempus generationis in circulo obliquo, quantum est tempus corruptionis in motu ejusdem circuli : et quia non quiescit circulus afferens et deferens aequaliter generans, ideo nunquam secundum tantum quiescunt per infinitum tempus generatio et corruptio tam elementorum quam elementatorum. Quod autem non possunt esse duo tempora infinita, quorum unum sit extra aliud , et sint infinita secundum eumdem terminum, facile probatur, si ad memoriam revocentur ea quae habita sunt in fine primi librorum istorum : quia si nos accipiamus temporalia ista, hoc est, generabile et corruptibile : tunc enim perpetuum generabile secundum infinitam potentiam activam ad esse extra illam autem non potest esse in eodem potentia passiva secundum non esse infinitum : quia aliter idem esset semper et semper non esset, quae non possunt simul inesse. et similiter est in temporibus ipsorum : et haec late superius in fine primi libri probata sunt. Patet igitur quod tempora duo infinita simul non sunt, quorum unum est extra aliud, etsi detur corruptio in infinitum ire. Cum ergo generatio vadit in infinitum, quod tunc unum tempus infinitum est extra aliud tempus infinitum : et hoc est de numero impossibilium, quod sequitur contra multos Philosophos, qui dixerunt generationem corporum infinitam esse, et praecedere tamen corruptionem eorumdem corporum infinitam.

Si autem dicatur quod resolutio stat in aliquo quod resolvitur, gratia cujus elem.en.tum non totum dicitur resolvi et corrumpi, tunc oportet quod aut stet in

indivisibili et corruptibili, sicut dixerunt Democritus et Leucippus : aut quod stet in aliquo divisibili, quod tamen est incorruptibile, sicut dixit Empedocles. Ille enim dixit quod quaedam elementorum partes et praecipue ignis non sunt corruptibiles, in quibus stat resolutio elementorum : cum tamen illae partes non sint indivisibiles. Dicamus ergo quod impossibile est ut stet resolutio in atomo propter omnia inconvenientia quae adduximus supra contra eos qui atomos esse posuerunt : neque iterum possibile est ut stet resolutio in parte divisibili : ita quod nulla pars divisibilis non resolvatur et resolutione corruptionis : conceditur enim quod cum omnes partes simul sunt, quod non potest resistere corpus resolutioni corruptionis : cum tamen tunc sit majoris virtutis ad resistendum, quam quando est divisum in partes multas minores : est enim corpus majus minus resolubile per corruptionem, quam corpus minus. Si igitur corpus majus suscipit resolutionem corruptionis, tunc multo dignius est ut corpus minus capiat resolutionem corruptionis.

Si quis autem forte diceret elementum non corrumpi, nec in toto, nec in parte, contrarium hujus testificatur visus : quia nos videmus quod ignis secundum duos modos corrumpitur : a contrario enim corrumpitur per se, et corrumpitur etiam et finitur in seipso per materiae propriae defectum, et tunc etiam corrumpitur a contrario, licet haec corruptio sit per accidens, quia scilicet contrarium non potest agere in ipsum vincendo quamdiu nutritur et fovetur in materia sibi convenienti : et si ignis ita corrumpitur, qui habet fortiorem activam virtutem inter caetera elementa, tunc oportet quod quodlibet elementorum corrumpatur . Corrumpitur igitur omne minus citius per contrarietatem majoris vincentis super ipsum : et quanto est minus, tanto est impotentius resistere contrario et magis citius corruptibile : et sic habetur propositum .

Scias autem quod sunt quidam modernorum qui se magnos reputant, huic sententiae quae secundum veritatem est Aristotelis contradicentes, et quasi concordantes Empedocli ; dicunt enim elementa non secundum totum esse corruptibilia, dicentes quod natura loci et ordo conservat ea secundum totum : quod absque dubio falsum est quia locus non conservat , sed continet , ut locus ad quem est motus : prout enim motus est ad locum, sic conservat locatum, sicut nos docuimus in quarto libro Physicorum : prout autem locus est superficies contrarietate distincta, sic locus agit ad corruptionem locati, sed hoc accidit loco et non convenit ei in quantum est locus. Ordo etiam non conservat elementa secundum aliquid incorruptibile quod sit in ipsum : quia licet elementa se contingentia in una qualitate conveniant, in altera tamen sibi repugnant, et agunt et patiuntur ab invicem : et ideo ordo non facit quod minus sint corruptibilia secundum totum : et hujus signum est, quia inveniemus praecipuos in philosophia viros loquentes de diluvio cujuslibet elementi super aliud, sicut patet in enumeratione diluviorum quae habetur in principio Timaei Platonis : et ideo tenendum est quod licet elementum esset secundum totum corruptibile, non corrupi autem secundum totum propter aequalitatem causarum generationis et corruptionis, sicut optime declarabitur in fine secundi de Generatione et corruptione : quia hic non est tempus loquendi de illo. Sic igitur ostensum sit quod elementa sunt generabilia secundum totum, et cadentia sub corruptione.