CAPUT XXXVI.

Qualiter anima nobilis se habet ad naturam ?

Cum vero anima sit principium vitae et motus in corpore, relinquitur quod ex aliquo quod in ipsa sit, actus sit corporis et perfectio ipsius. Sic enim est corporis actus. Actus autem omnis corporis in corpus extensus est, ut totum corpus comprehendat et determinando contineat: quae quidem extensio fieri non potest, nisi secundum potestatem animae qua se habet ad corporis dimensionem, sicut videmus in animalium anima, quae vel secundum vegetabilem vel sensibilem potestatem totum corpus comprehendit et tenet, et quamlibet corporis partem : et hoc est maxime in anima hominis. Intellectus enim et intellectiva pars secundum quod intellectiva est, nullius corporis est actus. Si enim esset actus alicujus corporis, non operaretur nisi secundum potestatem corporis illius, quod ei convenire non potest, quod secundum omnia operatur sicut intellectus. Ergo esse non potest, quod anima secundum partem intellectivam praeparativa sit naturae corporis ad vitam vel motum, vel secundum partem intellectivam influxiva sit motus et vitae. Anima ergo aliam habet partem, quae praeparativa est naturae corporis.

Et in hac quidem sententia in nobili anima Peripatetici discordant. Avicenna autem et Algazel et quidam alii hanc partem dicebant esse quamdam potestatem sensibilis animae, imaginativam scilicet, eo quod illa est determinativa motus et vitae secundum hic et nunc : quod videbatur eis esse non posse sine imaginatione hujus ubi et illius, et hujus nunc et posterioris : propter quod dixerunt determinationem formae ad figuram corporis fieri non posse, nisi ab eo quod imaginatur corporis figuram secundum hic et nunc et in toto copore et in partibus ejus. Cum autem anima nobilis praeparat naturam corporis vita et motu, animeitas ipsa nobilis animae constituitur ex potestate imaginativa figurae corporis ad figuram partium ejus. Hanc tamen potestatem imaginativam aequivoce dixerunt inesse animae nobili et animae animalium. In animabus enim animalium est acta a sensu et sensibilibus : in anima nobili dicebant quod est agens formas sensibiles, et non. est acta, nisi sicut prius dictum est, quod scilicet omne recipiens recipit secundum potestatem recipientis et non recepti. Et jam formas intelligentiae in animam nobilem descendentes intellectiva quidem potestas animae recipit intellectualiter, et format ad figuras sensibilium : imaginativa vero sensibiliter recipit et format ad. figuras sensibilium : imaginativa ergo talis animae agitur ab intellectu, et forma intellectus agentis sensibiliter recepta. Et ideo motu locali cujus ipsa est principium, movet corpus suum ad figurarum diversitatem, ut figuris diversis explicet per motum formas intellectus ad figuras sensibilium determinatas. Et in hoc vere omnes consenserunt antiqui et Stoici et

Epicurei dicentes caelestia esse animalia motus animales habentia.

Averroes autem et Alfarabius et Porchyrius et quidam alii hoc non dicebant. Concordabant tamen cum dictis Philosophis, quod anima pro certo est omne illud quod naturam praeparat ad. vitam et motum localem, et hoc est animeitas ejus. Consentiunt etiam, quod intellectus secundum quod intellectus talem non facit praeparationem : haec enim est cum hoc et nunc, quod, intellectui non competit. Dicebant ergo quod nobilis anima non est nisi intellectiva, intelligentia quidem per applicationem ad intelligentiam, anima autem per applicationem ad corpus sive ad naturam cui vitam influit et motum : nec influit ei nisi vitam intellectualem, qui circularis motus est, ut jam dudum in primo hujus scientiae libro determinatum est. Et dant exemplum in arte et intellectu practico, cujus, ut dicit Aristoteles, manus est instrumentum et organum : et in motu quidem artis et intellectus nihil accipit manus a potentia sensitiva vel vegetativa, sed immediate recipit motum illum ab intellectu agente et movente. Et si quaeritur ab istis, qualiter forma universalis ex intellectu procedens, efficiatur sensibilis et ad figuram determinata ? Dicunt, quod hoc fit ex spiritu ex quo vehitur forma in organa : ex hoc enim ad figuras has vel illas determinatur. Cum tamen talis spiritus non a sensibili potestate aliqua, sed ab ipso intellectu formetur et diligatur : aliter enim est in intellectu activo, et speculativo. Activus enim procedit in corpus nihil a corpore accipiens, sed potius corpori suas formas inferens. Speculativus autem a corpore accipit, et nihil infert corpori, sed a corpore accipiens et a corpore avertens proprium adipiscitur intellectum. Huic dicto addebant, quod in anima nobili et corpore caelesti quando anima in- vellit corpori formas quinus naturam corporis praeparat ad vitam et motum, non potest esse vehiculum spiritus : quia ipsum corpus caeleste secundum seipsum purissimum et nobilissimum est, et aptius ad formam quam sit aliquis spiritus in corporibus animalium. Propter quod Constabenluce, id est, filius quem C011stabulum dicunt, in libro de Differentia spiritus et animae, ''dicit quod spiritus in animalium corporibus moventur ad modum luminis in mundo. Hunc ergo motum habent ex convenientia cum luminibus caelestibus. Et prima potentia hujus motus in corporibus caelestibus est et non in spiritibus. Spiritus autem tales vehunt formas et naturales et animales et vitales ab anima in totum corpus, et in omnes operationes corporis. Potentia ergo vellendi formas primo et principaliter est in natura corporum caelestium. Et haec via inter Peripoteticos solemnior est, et dictis Aristotelis magis concordat.