CAPUT V.

De remotione cavillationum quae fieri possunt.

Quia vero jam dictum est, quod eorumdem specie, diversorum numero est idem proprium et idem numero, et diversum dicitur multipliciter : labor est contra eum qui sophistice ad obviandum sumit idem et diversum assignare proprium unius et alicujus solius, eo quod labor est scire quod sit unum numero solum : quia accidente subjectum est numero idem : cum tamen sint in ipso specie diversa et genere, quorum non potest esse idem proprium. Cujus ratio prima est, quia quod inest alicui subjecto per se sumpto, cui subjecto accidit aliud, et videtur etiam inesse accidenti concretive sumpto cum eo subjecto, tantum accidit illud accidens cum sit idem numero subjectum per se sumptum, et sumptum concretive cum accidente : ut quod inest homini ut per se sumpto, inerit etiam albo homini concretive sumpto cum accidente : cum sint idem numero homo, et albus homo : et ideo quod albo homini inerit, et homini propter eamdem causam.

Tamen aliquis sophistice obvians accusabit sive reprobabit cum increpatione hujusmodi propria, cum subjectum secundum se et subjectum cum accidente sumptum non sint idem : eo autem accu- sabit quod est faciens sive dicens aliud quidem quod subjecto inest secundum se accepto, et aliud faciens ipsum subjectum cum accidente concretive sumptum. Ut, verbi gratia, aliud quidem hominem esse dicet secundum se sumptum, aliud vero album hominem : et sic diversa dicet esse propria. Amplius autem alia ratione ad idem inducta taliter obvians etiam dicet esse diversum habitum accidentis in abstractione sumpti, et id quod secundum habitum accidentis informatur concretive dictum : nam si idem sint haec, tunc sequitur quod habitui inest ut proprium, hoc etiam inerit ei quod informatur secundum habitum, denominative etiam inest habitui a quo denominatur inesse. Ut, verbi gratia, quoniam sciens dicitur denominative a scientia disponi et informari, et habitus et subjectum sunt diversa genera essentiae, non erit scientiae proprium irreprobabile esse sub ratione : nam hoc est proprium scientis qui diversus a scientia erit irreprobabilis sub ratione : et sic ejusdem numero dicit esse diversa propria.

Hujus autem solutio est, quod construenti problema inductum, quod etiam eorumdem specie est idem proprium : dicendum quod non est diversum simpliciter subjectum cui aliquid accidit, et accidens cum eo cui accidit concretive sum ptum : sed cum idem sunt supposito, aliud non dicitur unum ab alio, eo quod talibus est inesse secundum formas diversas : cum idem enim est homini per se sumpto hominem esse a forma substantiali, et albo homini esse album hominem per formam accidentalem : et ideo est proprium ejus, quod idem numero sumptum, sed non idem proprium, in quantum est diversis essentiis congregatum.

Amplius autem ei qui propter casus, hoc est, propter inflexionem vocis diversam, quidem principale et sumptum diversam habent inflexionem: diversa enim propria subjecti et accidentis, sive sumpti et principalis, quod idem proprium etiam

sit, diversimode deflectitur ad concretum et abstractum, sive principale et sumptum, ad quae refertur ut ad subjectum : eo quod sic sumendo neque sciens qui dicit concretum, proprie est irreprobabile sub ratione significando proprium neutraliter ut essentiam stantem per se : ut est irreprobabilis quidem sub ratione ut nomen proprii, et ut informans subjectum, et ut adjectivum substantivorum significetur : neque scientia proprie loquendo est irreprobabilis sub ratione, sed irreprobabile quoddam : cum scientia ut abstracta a se stans significetur : et ideo proprie designari debet per adjectivum ; substantivatur hic cum dici sic oporteret : nisi quia ei qui obviando instat, omnino sive omnimodo estadversandumne occasionem habeat cavillandi. Aliter autem dicere suffecisset, quod subjecto sunt idem subjectum per se et subjectum accidente formatum, et sic ipsorum est idem proprium : et secundum esse formale diversarum formarum sunt diversa, et sic habent diversa propria.