CAPUT XIV.

Quod syllogismi ex hypothesi sic in terminos reduci non possunt.

Amplius autem quia syllogismi ex hypothesi ex habitudine locali suam habent consequentiam, et non ex ordine terminorum et positione propositionum in syllogismo, ideo syllogismos ex hypothesi non est tentandum hoc modo in tres terminos reducere. In syllogismis enim ex hypothesi non est sive contingit reducere ex his quae posita sunt in syllogismo : quia non sunt posita ex ordine trium terminorum, sed potius ex habitudine locali. Tales enim syllogismi ex hypothesi non sunt ostensi per habitudinem terminorum per syllogismum ostensivum, qui solus veram habet formam syllogismi. Sed potius in his qui fiunt per habitudines, sunt concessiones quaedam ad placitum respondentis, sicut quando concessum est quod si in uno se sic habet, in omnibus similiter esse. Sicut si aliquis ponat, quod si una quaedam potestas non sit aliquorum contrariorum, quod sequatur ad hoc neque unam aliquam non esse disciplinam contrariorum : et hoc concesso disputet aliqua inducendo contraria, ut sanum et aegrum, sive sanativum et aegrotativum non esse unius potestatis: quia si essent unius potestatis, essent unius actionis : et si essent unius actionis essentialis, sequeretur quod essent idem : et sic idem simul esset sanativum et aegrotativum: et ex hoc dicat esse ostensum , quoniam non omnium contrariorum est una potestas : quia m- stantia est in sano et aegro. Sed non adhuc est ex hoc ostensum, quod non sit una disciplina contrariorum, quamvis ex ipsa rei habitudine confiteri sit necesse, quod quorum non est potestas, quod illorum non sit etiam una disciplina: sed hoc confiteri non cogitur ex syllogismo, sed potius ex conditione, hoc est, confessione dicta, hac scilicet, quod si probetur non esse unam potestatem contrariorum, quod probatum sit non esse unam disciplinam. Talem igitur rationem non est reducere illa reductione, quae resolutio est propositionum in tres terminos. Sed bene probatur syllogistice, quod si sanativi et aegrotativi non est una potestas, quod non omnium contrariorum est una potestas : sic enim fortasse fuit et fit syllogismus ostensivus hoc concludens. Illud autem quod ex hoc infertur, quod non omnium contrariorum sit una disciplina, est conditio ex confessione et habitudine locali et non ex consequentia syllogistica. Similiter autem est etiam in his syllogismis qui per impossibile datum a respondente in opposito conclusionis vere per syllogismum ostensivum syllogizat per quod oppositum sumptum cum majori vel minori deducitur ad oppositum alterius praemissarum, quod est etiam impossibile. Hos enim utiles syllogismos (cum non inferant ex dispositione terminorum in figura, et ex modo combinationis propositionum, sed arguant ex positione dantis oppositum) non est vel contingit resolvere tali resolutione, qua propositiones in terminos resolvuntur, et alterum praemissorum, quod datum est in opposito conclusionis, et pro altera propositione ponitur in syllogismo deducente ad impossibile, non est secundum rem et dispositionem figurae et modi secundum realem ordinem medii ad extrema : sed in tali syllogismo semper concluditur ex conditione data in opposito conclusionis, quod cum praemissis eumdem terminorum non habuit ordinem, ut medium vel esset inter extrema, vel ante ea, vel posterius eis.

Isti tamen syllogismi qui ducunt ad impossibile, differunt a prius dictis syllogismis ex hypothesi, qui fundantur super simile (sicut prius dictum est) in hoc, quoniam in illis qui sunt per similitudinem oportet respondentem prius confiteri positionem, quod sicut est in uno, ita sit in aliis : eo quod secundum rem hoc non habet necessitatem: et ideo ad positionem respondentis tunc syllogizatur : oportet igitur in illis respondentem prius confiteri si debeant concedere vel non debeant ipsius respondentes. Cujus exemplum est, quod si debeat concludi unam esse disciplinam contrariorum per hoc quod una est potestas eorum, tunc enim prius confiteri oportet quod una sit potestas, et concedere oportet esse unam disciplinam omnium contrariorum per hoc, quod quorumdam est una potestas et una disciplina per hoc quod similiter se habet in omnibus, sicut in uno. Hoc autem in syllogismo ducente ad impossibile de necessitate concedent, etiamsi non confiteantur : quia coguntur per hoc principium, quod contradictoria non sunt simul vera, et quod de omnibus alterum eorum est verum. Concedent igitur necessario : eo quod ex ipsa oppositione contradictionis falsum statim ex ipsa re manifestum sit: ideo enim non stat cum altera praemissarum, quia contradictoria simul vera esse non possunt. Cujus exemplum, quod si detur hoc inconveniens quod diameter est simeter, quod oppositum est huic verae, diameter non est simeter, deducens ad hoc manifeste falsum, quod imparia in numeris sunt aequalia paribus, sive fiunt paria, quod est impossibile secundum rem et non tantum secundum concessionem.

Sunt plures modi syllogismorum ex hypothesi, sicut in. parte in ante habitis dictum est, et sunt modi illi diversi in quibus concluditur ex conditione, et non ex dispositione terminorum in figura et modo : et omnes istos modos oportet diligenter perspicere, et pernolare diligenter differentias in quibus differunt a se

invicem et ab ostensivo syllogismo, et videre qui in terminos possint reduci, et qui non. Quae autem sint horum syllogismorum differentiae, et quoties sive quot modis utiliter fiunt syllogismi qui sunt ex hypothesi, postea in secundo istius scientiae libro, et in proprio de syllogismis hypotheticis libro dicemus. Nunc autem quantum ad praesentem intentionem pertinet, tantum sit nobis manifestum , quoniam hujusmodi syllogismos hypotheticos non est resolvere in terminos secundum figurae dispositionem : et jam diximus ob quam causam hujusmodi resolutio fieri non potest.

Si autem aliquis quaerat, propter quid hoc sit, quod in syllogismo hypolhetico (qui fit per similitudinem ad constructionem universalis per particularem) oporteat uti praeconfessione, in syllogismo autem ad impossibile quoad destructionem particularis non oportet uti praeconfessione aliqua ? Sed hujus plana est ratio, haec scilicet, quod destructo particulari necessario destruitur universale , sive quis confiteatur, sive non : sed positio particularis non de necessitate ponit universale : et ideo in illo oportet uti praeconfessione , vel non sequitur conclusio.

Si quis autem iterum obviet et dicat, quod omne genus argumentationis reduci habet ad syllogismum : est autem ex hypothesi syllogismus quoddam genus argumentationis : ergo reducitur in syllogismum. Adhuc autem arguatur : quorumcumque oppositorum non est una potestas, non est eadem disciplina : contrariorum non est una potestas : ergo nec una disciplina: hic est syllogismus ex hypothesi in formam ostensivi syllogismi reductus. Et si dicat ali quis, quod non est syllogismus in prima figura, quia minorem habet negativam, formetur idem in similitudine affirmationis, sic, quorumcumque est idem sensus, horum est una disciplina : oppositorum autem est idem sensus : ergo una disciplina.

Ad haec autem et omnia similia dicendum, quod omnis verus syllogismus infert ex his quae posita sunt in syllogismo in terminorum dispositione et modo combinationis propositionum, et non ex aliqua conditione vel locali habitudine antecedentis ad consequens, vel e converso : et ideo syllogismus ex hypothesi secundum hunc modum syllogismi non est vere syllogismus : quia talem non habet terminorum dispositionem et propositionum complexionem: et ideo etiam hac reductione reduci non potest. Et quod objicitur quod omne genus argumentationis reducitur in syllogismum, Dicendum quod verum est: sed quodlibet genus argumentationis reducitur in suum syllogismum sibi appropriatum : et ideo argumentatio quae vim habet ex hypothesi, reducitur in syllogismum hypotheticum ; et alia quae habet virtutem ex dispositione terminorum, reducitur in syllogismum categoricum sive ostensivum. Et per hoc patet quod ex argumentatione quam inducit, non formatur nisi syllogismus hypotheticus immediate, sic, quorumcumque est idem sensus, horum est eadem disciplina : sed contrariorum est idem sensus : ergo eadem disciplina : ibi enim arguitur a positione antecedentis : et ideo tales conclusiones dicuntur non esse syllogizatae syllogismo, qui vere syllogismi formam habet.