Capitulum VII. De amore paupertatis et mira suppktione defectuum .

1. Inter cetera charismatum dona, quae a largo Datore Franciscus obtinuit, praerogativa quadam speciali promeruit in divitias simplicitatis excrescere per altissimae paupertatis amorem. Hanc Filio Dei vir sanctus, familiarem attendens et iam quasi toto orbe repulsam, caritate sic studuit desponsare perpetua, quod non solum pro ea patrem matremque reliquit, verum etiam quae habere potuit universa dispersit. Nemo tam auri quam ipse cupidus paupertatis, nec thesauri custodiendi sollicitior ullus quam iste hujus evangelicae margaritae . In hoc praecipue suus offendebatur aspectus, si quidquam videret in Fratribus, quod paupertati non per omnia consonaret. Re vera ipse a principio Religionis usque ad mortem tunica, chordula et femoralibus dives, iis contentus fuit.

Christi Iesu paupertatem et Matris frequenter cum lacrymis revocabat ad mentem ; inde hanc virtutum asserens esse reginam, quia in Rege regum et in regina Matre ipsius tam praestanter effulsit. Nam et Fratribus in conclavi quaerentibus, quae virtus magis amicum redderet Christo, quasi secretum sui cordis aperiens, respondebat: " Paupertatem noveritis, Fratres, specialem viam esse salutis tanquam humilitatis fomentum perfectionisque radicem, cuius est fructus multiplex, sed occultus. Haec enim est evangelici agri lliesaurus absconditus, pro quo emendo vendenda sunt omnia , et quae vendi non possunt illius comparatione spernenda ".

2. " Ad huius, inquit, culmen qui cupit attingere non solum mundanae prudentiae, verum etiam litterarum peritiae renuntiare quodam modo debet, ut, tali expropriatus possessione, introeat in potentias Domini et nudum se offerat brachiis Crucifixi. Nequaquam enim saeculo perfecte renuntiat qui proprii sensus loculos intra cordis arcana reservat ". Saepe vero de paupertate sermonem faciens, ingerebat Fratribus evangelicum illud : Vulpes foveas

habent, et volucres caeli nidos, Filius autem hominis non habet , ubi caput suum reclinet. Propter quod docebat Fratres, ut pauperum more pauperculae casas erigerent, quas non inhabitarent ut proprias, sed sicut peregrini et advenae alienas. Leges namque peregrinorum esse dicebat sub alieno colligi tecto, sitire ad patriam, pacifice pertransire. Mandabat, dirui aliquando domos erectas, aut Fratres exinde amoveri, si aliquid in eis perciperet, quod ratione appropriationis vel sumtuositatis contrarium esset evangelicae paupertati . Hanc sui dicebat Ordinis fundamentum, cui substrato primarie sic omnis structura Religionis innititur, ut ipsius firmitate firmetur et eversione funditus evertatur.

3. Docebat proinde, sicut revelatione didicerat, sacrae Religionis ingressum ab illo fore inchoandum evangelico verbo : Si vis perfectus esse, vade, vende omnia, quae habes, et da pauperibus ; ideoque nonnisi expropriatos et nihil penitus retinentes admittebat ad Ordinem, tum propter verbum sancti Evangelii, tum etiam ne forent in scandalum loculi reservati. Unde in Marchia Anconitana cuidam petenti ad Ordinem recipi verus pauperum patriarcha respondit: " Si vis Christi pauperibus iungi, mundi pauperibus tua distribue ". Quo audito, perrexit homo, et ductus amore carnali, sua suis reliquit nilque pauperibus. Verum cum haec, illo referente, vir sanctus audisset: dura eum increpatione feriens, dixit: " Vade viam tuam, frater musca, quoniam nondum existi de domo et cognatione tua . Consanguineis tuis tua dedisti et defraudasti pauperes, dignus non es pauperibus sanctis. Incepisti a carne, ruinosum fundamentum spirituali fabricae collocasti ". Rediit animalis homo ad suos et repetiit sua, quae pauperibus relinquere nolens, virtutis propositum citius dereliquit.

4. Alio quoque tempore, cum in loco sanctae Mariae de Portiuncula tanta esset inopia, quod non posset hospitibus Fratribus supervenientibus secundum necessitatis exigentiam provideri; adiit virum Dei Vicarius suus , allegans penuriam Fratrum et petens, ut intrantium novitiorum res aliquas reservare liceret , ad quas expendendas recurrere possent Fratres tempore opportuno. Ad quem vir superni consilii non ignarus: " Absit, inquit, a nobis, Frater carissime, ut pro quovis homine impie agamus in Regulam. Malo, te altare Virginis gloriosae nudare, cum necessitas id requirit, quam contra paupertatis votum et observantiam Evangelii aliquid vel modicum attentare. Gratius enim habebit Virgo beata, sancti Evangelii perfecte servato consilio, suum altare detegi, quam, altari vestito , Filii sui promissum consilium praetermitti ".

5. Transiens autem quodam tempore vir Dei cum socio per Apuliam iuxta Barinm, invenit in via bursam magnam, quasi plena esset denariis, tumescentem , quam usitato vocabulo fundam appellant. Monetur a socio pauper Christi et instanter inducitur, ut bursa tollatur e terra, et pecunia pauperibus erogetur. Renuit homo Dei, commentum affirmans fore diaboli in bursa inventa, et Fratrem non suadere rem meriti, sed peccati, aliena scilicet surripere ac donare. Recedunt de loco, festinant iter perficere coeptum. Sed nondum quiescit Frater vacua pietate delusus, virum Dei moleslans, quasi qui de relevanda pauperum penuria non curaret. Acquievit tandem vir mitis redire ad locum, non ut Fratris voluntatem perficeret, sed ut detegeret diabolicam fraudem. Reversus ergo ad fundam cum Fratre et iuvene quodam, qui erat in via, oratione praemissa, iubet socio illam levare. Tremefactus Frater obstupuit, diabolicum iam praesentiens monstrum: propter obedientiae tamen sanctae mandatum dubietatem abigens cordis, manum extendit ad bursam. Et ecce, serpens non modicus, de bursa exsiliens simulque cum ipsa subito evanescens, diabolicam deceptionem monstravit. Hostilis itaque versutiae deprehensa fallacia, dixit vir sanctus ad socium: Pecunia servis Dei, o Frater, nihil aliud est quam diabolus et coluber venenosus ".

6. Accidit post haec quoddam mirabile viro sancto, dum se ad civitatem Senensem, causa exigente, transferret . Tres quidem mulieres pauperculae, statura, aetate ac facie per omnia similes in quadam ei magna planitie inter Campilium et sanctum Quiricum occurrerunt, novum salutationis munusculum offerentes: " Bene veniat, inquiunt, domina paupertas "! Quo audito, verus paupertatis amator indicibili repletus est gaudio, utpote qui nihil in se salutandum hominibus tam libenter haberet, quam quod illae decreverant. Subito disparentibus illis, considerantes Fratres socii, tam admirabilem in eis similitudinem, salutationis, occursus et disparentiae novitatem mysticum aliquid designari circa virum sanctum, non irrationabiliter perpenderunt. Sane per illas tres, ut videbatur, mulieres pauperculas sic uniformi facie occurrentes, sic salutantes insolite, sic subito disparentes evangelicae perfectionis formositas , quantum ad castitatem scilicet, obedientiam et paupertatem, satis convenienter ostenditur in viro Dei pari forma perfecte fulsisse, licet gloriari praeelegerit in privilegio paupertatis, quam modo matrem, modo sponsam, modo dominam nominare solebat. In hac ceteros cupiebat excedere, qui ex ipsa didicerat inferiorem se omnibus reputare. Si quando igitur pauperiorem se quempiam secundum exteriorem habitum cerneret, semetipsum protinus arguens excitabat ad simile, tanquam si aemula paupertate concertans, vinci se timeret in illo.

Accidit enim, ut pauperculum quendam obvium haberet in via, cuius cum nuditatem aspiceret, compunctus corde, lamentabili voce dixit ad socium: " Magnam verecundiam intulit nobis huius inopia, quia nos pro magnis divitiis paupertatem elegimus, et ecce, magis relucet in isto ".

7. Propter sanctae paupertatis amorem omnipotentis Dei famulus eleemosynis ostiatim quaesitis utebatur multo libentius quam oblatis. Si quando enim, invitatus a magnis personis, mensis esset profusioribus honorandus ; prius per propinquas vicinorum domos panum fragmenta petebat ac deinde, sic ditatus inopia, discumbebat. Et cum aliquando id fecisset, invitatus a domino Ostiensi, qui pauperem Christi praecipuo complexabatur affectu, conquerenti episcopo, quod suo derogasset honori, utpote qui in eius comesturus hospitio pro eleemosynis isset: servus Dei respondit: " Magnum, mi domine, vobis honorem exhibui, dum maiorem Dominum honoravi. Siquidem beneplacitum est Domino in paupertate, et ea maxime, quae voluntaria pro Christo mendicitas est. Hanc dignitatem regalem, quam pro nobis Dominus Iesus, egenus factus, assumsit, ut sua nos ditaret inopia ac vere pauperes spiritu regni caelorum reges institueret et heredes, nolo relinquere pro feudo divitiarum falsarum vobis ad horam concesso ".

8. Nonnunquam Fratres ad petendum eleemosynam hortans, verbis utebatur uniusmodi: " Ite, inquit, quoniam hac novissima hora Fratres Minores commodati sunt mundo, ut electi in eis impleant, unde a Indice commendentur, illud audientes suavissimum verbum : Quamdiu fecistis uni ex his fratribus meis minimis, mihi fecistis ". Iucundum proinde dicebat sub Fratrum Minorum titulo mendicare , quem in retributione iustorum evangelicae veritatis Magister ore suo tam signanter expressit.

In festis quoque praecipuis, ubi opportunitas aderat, mendicare solitus erat, dicens, in sanctis pauperibus propheticum illud impleri: Panem Angelorum manducavit homo. Illum sane panem angelicum esse dicebat, quem pro Dei petitum amore, et beatis suggerentibus Angelis, pro ipsius caritate largitum sancta paupertas colligit ostiatim.

9. Unde cum semel die sancto Paschae moram faceret in eremitorio quodam adeo ab hominum habitatione remoto, quod commode mendicare non posset: memor illius qui discipulis euntibus in Emmaus ipso die in specie peregrini apparuit , ab ipsis Fratribus eleemosynam petiit ut peregrinus et pauper. Quam cum accepisset humiliter, sacris eos informavit eloquiis, quod transeuntes per mundi desertum tanquam peregrini et advenae verique Hebraei Pascha Domini, hoc est transitum ex hoc mundo ad Patrem , in paupertate spiritus continue celebrarent. Et quoniam in petendis eleemosynis non quaestus agebatur cupidine, sed spiritus libertate; Pater pauperum, Deus specialem de ipso curam gerere videbatur.

10. Accidit enim semel , ut infirmitate gravatus Domini servus in loco Noceriae reduceretur Assisium per solemnes nuntios., ad hoc Assisinatis populi devotione transmissos. Qui Christi famulum deducentes, ad villam quandam devenerunt pauperculam, nomine Satbrianum , ubi, cum fames et hora cibum expeterent, euntes et nihil invenientes venale, vacui redierunt. Ad quos vir sanctus: Ideo nihil invenistis, quia plus in muscis vestris quam in Deo confiditis "

muscas nempe denarios vocavit

" sed revertimini, ait, per domos, quas circuistis, et amorem Dei offerentes pro pretio, humiliter eleemosynam postulate. Nec falsa id aestimatione verecundum putetis aut vile, quoniam universa in eleemosynam post peccatum dignis et indignis Eleemosynarius ille magnus largiflua pietate concessit ". Deponunt erubescentiam milites , et eleemosynam sponte petentes, plura pro Dei amore quam denariis emunt. Siquidem divino nutu corde compuncti, pauperes incolae non solum sua, sed et se ipsos liberaliter obtulerunt. Sicque factum est, ut inopiam, quam pecunia relevare non poterat, Francisci pauperies opulenta suppleret.

11. Tempore, quo infirmus iacebat in eremitorio prope Reale, medicus quidam opportuno eum frequentabat officio . Cum autem Christi pauper impotens esset ad rependendam mercedem labori condignam , liberalissimus Deus, ne ipsum sine praesenti remuneratione dimitteret, pium eius obsequium hoc uno beneficio vice pauperis compensavit. Huius enim medici domus, quam tunc temporis ex omni lucro suo de novo construxerat, parietum patula scissione a snmiuo usque deorsum adeo de proximo minabatur ruinam, quod non videbatur per humanae artis industriam possibile ipsius casui obviari . Ipse vero de sancti viri meritis plene confidens, cum magnae fidei devotione petivit a sociis eius, aliquid sibi concedi , quod idem vir Dei manibus contractasset. Cum igitur modicum de capillis ipsius multa precum obtentum instantia posuisset de sero intra muri scissuram ; mane consurgens, tanta invenit aperturam illam soliditate conclusam, ut nec reliquias ibi positas posset extrahere, nec scissurae prioris vestigium aliquod invenire: factumque est, ut, qui ruinoso corpusculo servi Dei sedule ministraret, ruiturae domus propriae periculo praecaveret.

12. Alio quoque tempore vir Dei ad quandam eremum transferre se volens, ut ibi liberius contemplationi vacaret, quia debilis erat, cuiusdam viri pauperis vectabatur asello. Cumque diebus aestivis famulum Christi sequendo vir ille montana conscenderet , asperioris et longioris viae itinere fatigatus nimioque sitis ardore deficiens, instanter coepit clamare post Sanctum: " En, morior, inquit, siti, nisi poculi alicuius beneficio continuo refociller ". Absque mora vir Dei prosilivit de asino, et fixis in terra genibus, palmas tetendit in caelum, orare non cessans, donec se intellexit auditum. Oratione tandem finita: " Festina, inquit viro, ad petram et illic aquam vivam invenies, quam tibi hac hora misericorditer

Christus de lapide bibendam produxit ". Stupenda Dei dignatio, quae servis suis tam facile se inclinat ! Bibit sitiens homo aquam de petra orantis virtute productam et poculum hausit de saxo durissimo . Aquae decursus ibidem ante non fuit nec, ut est diligenter quaesitum, deinceps potuit inveniri.

13. Qualiter autem per merita sui pauperis Christus multiplicaverit cibos in mari, cum suo loco sit inferius annotandum: hoc tantum commemorasse sufficiat, quod de modica eleemosyna sibi collata nautas a famis et mortis periculo per dies plurimos liberavit,-ut ex hoc liquido possit adverti, quod omnipotentis Dei famulus sicut in eductione aquae de petra conformis exstitit Moysi , sic in multiplicatione victualium Eliseo. - Procul igitur a pauperibus Christi diffidentia omnis abscedat. Si enim paupertas Francisci adeo copiosae sufflcientiae fuit, ut subvenientium sibi defectus tam mira virtute suppleret, quod nec cibus nec potus nec domus deesset, cum pecuniae et artis et naturae facultas defecerat; multo magis illa merebitur, quae usitato divinae providentiae ordine communiter conceduntur. Si, inquam, petrae siccitas ad pauperis vocem abundans poculum sitienti propinavit pauperculo, nil iam inter omnia suum denegabit obsequium his qui pro Auctore omnium omnia reliquerunt.