In Apocalypsim B. Joannis Apostoli
PROLOGI GILBERTI, IN APOCALYPSIM B. JOANNIS APOSTOLI, EXPLANATIO.
Unde dicit Haymo, quod iste Angelus in persona Christi apparuit Joanni.
Unde dicit: Et audivi vocem magnam, id est, cognovi. Vel, Audivi, vocem magnam, magna
Unde dicit: Et facies ejus, id est, sicut sol, Oritur sol, et occidit, et ad locum suum revertitur,
Dicit ergo : Haec dicit qui tenet septem stellas, id est, septem Praelatos
Continua sic: Commendavi bona quae in te sunt, sed nunc redarguo mala.
Unde dicit: Sin autem, nisi per paenitentiam ad statum primae charitatis redieris, venio Ubi,
Continua ita : Multum commendabilis es in praedictis, sed tamen reprehensibilis in aliis.
Dicit ergo : ita commendabilis est propter praedicta, sed tamen habeo adversus te pauca.
Dicit ergo : Qui vicerit. Haymo : Desideria carnis,et horum tentamenta.
Dicit ergo : Vigila : et hoc potes facere, quia aliqui sunt in Ecclesia tua boni quos potes imitari.
Unde dicit: Haec, scilicet quae sequuntur, dicit, Sanctus, Sancti estote.
Continua sic : Veniet tentatio : sed non timeatis, quia bonum adjutorem habebitis.
Dicit ergo Angelus ad Joannem :
Continua sic : Mandat tibi, etc. Haec scilicet: Scio opera tua, id est, reprobo. Et tunc ly scio
Dicit ergo : Et animal primum simile leoni. i Vicit leo de tribu Juda.
Dicit ergo: Et vidi. Nota : In praecedenti capitulo dixit, v. 1: Post haec vidi:
Dicit ergo: Et vidi, et audivi.
In saecula saeculorum. Quasi diceret : Continuo laudant Deum, et praedicta attribuunt ei.
Unde dicit: Et audivi tamquam vocem, in medio quatuor animalium, dicentem, centium,
Dicit ergo : Bilibris tritici. Ad litteram bilibris bilibris,
Continua : Tanta erit tribulatio Ecclesiae : sed tamen non obliviscetur Deus misereri.
Dicit ergo : Stantes ante thronum.
Unde dicit: Et ascendit fumus incensorum,
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi, et audivi,
Dicit ergo ita : Et aperuit puteum abyssi, et puteo aperto, ascendit fumus putei,
Unde dicit : Et de fumo putei, de tenebrosa haereticorum doctrina, exierunt locustae in terram,
Dicit ergo : Et habebant loricas, id est, corda sententiis deceptoriis munita, sicut loricas ferreas
Dicit ergo:Et sextus Angelus, id est, sextus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo: Et numerus equestris exercitus.
Unde dicit: Et numerus equestris exercitus, id est, malorum, vicies millies, vicies Mille
Dicit ergo : Et qui sedebant, id est, daemones malis praesidentes, super eos, habebant loricas,
Dicit ergo : Et abii, scilicet tamquam vere obediens, ad Angelum,
Dicit ergo : Atrium autem, id est, peccatores, a quod est foris templum, atrium
Dicit ergo : Et septimus Angelus, id est, septimus ordo Praedicatorum, tuba cecinit,
Dicit ergo : Et visum est aliud signum, scilicet, a primo, et illi contrarium. Et dicitur aliud :
Dicit ergo : Et audivi vocem magnam in caelo, id est, in Ecclesia triumphante, dicentem, Nunc, Nunc,
Dicit ergo : Vae terrae, id est, firmis et obduratis in peccato, et mari, impii quasi mare fervens.
Continua ita : Persecutus est diobolus Ecclesiam, sed antequam persequeretur, etc.
Dicit ergo : Et iratus est draco, id est, diabolus, in mulierem,
Dicit ergo : Et vidi de mari bestiam,
Unde dicit : Et datum est illi, id est, a Deo permissum, facere bellum eum sanctis, et vincere eos,
Dicit ergo : Si quis habet aurem cordis, audiat, Si quis habet aurem audiat,
Dicit ergo : Et vidi aliam bestiam.
Dicit ergo : Et vidi, id est, intellexi spiritualiter, aliam bestiam, bestia,
Unde dicit : Qui, scilicet virgines, empti sunt, de terra,
Dicit ergo : Timete Dominum, scilicet, timore filiali. Psal. XVIII, 10 : Timor Domini sanctas.
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est alius ordo Praedicatorum. Et dicitur alius, Angelus,
Dicit ergo : Et audivi vocem, aure interiori, de caelo, dicentem mihi, Scribe,
Dicit ergo : Et alius Angelus, id est, Christus qui est alius a Sanctis, exivit, de altari,
Dicit ergo : Et vidi, intellectu scilicet spirituali, tamquam mare vitreum, mare.
Unde dicit : " Et cum darent, " id est, attribuerent, vel dandam esse profiterentur, " illa " quatuor " animalia, " id est, quatuor Evangelistae, vel Sancti perfecti, et Praedicatores, qui dicuntur animalia : quia in suis Evangeliis, vel scriptis ad virtutes nos animant.
" Gloriam " Patri dabant pro creatione, " honorem " Filio pro recreatione, " et benedictionem " Spiritui sancto pro promissa glorificatione. Vel, " Gloriam " fidei suae, sicut dicit Glossa, " honorem " operationis, " et benedictionem " supernae remunerationis, " sedenti super thronum, " id est, Christo Ecclesiae praesidenti, vel Deo qui in Sanctis quiescit, et pacem tribuit pectoris, temporis, et aeternitatis : " et viventi in saecula saeculorum " id est, aeternaliter, licet mortuus fuerit temporaliter.
" Procidebant viginti quatuor seniores. "
Quasi dicat : Cum talem praedicarent, " viginti quatuor seniores, " id est, omnes Patres Veteris et Novi Testamenti, " procidebant, " id est, seipsos humiliabant, " ante sedentem in throno, " quasi comparatione ipsius nihil se reputando, " et adorabant, " reverentiam debitam exibendo, " viventem in saecula saeculorum, "id est, aeternaliter : " et mittebant coronas suas, " id est, victorias quae de diabolo, carne, mundo, et peccato habuerant, ei attribuebant. Gregorius : " Coronas suas ante thronum Dei mittere, est certaminum suorum victorias non sibi tribuere, sed actori : ut ad illum referant gloriam laudis, a quo se sciunt vires accepisse certaminis. " " Ante thronum, dicentes. "
Et quoniam non solum se debet homo humiliare ad Deum laudandum ad quem pertinent tria praedicta, scilicet, procidere, adorare, et coronas suas mittere : sed etiam confiteri ore, quod creditur corde : ideo subditur :
" Dignus es, Domine Deus noster, etc. "
" Dignus es, " scilicet, omni dignitate congrui et condigni, " Domine, " creator, " Deus, " recreator, " noster, " remunerator. Vel, a Domine, " mala puniens, " Deus, " bona faciens, a noster, " te et tua nobis tribuens, " accipere gloriam, " tertia die resurgendo, " et honorem, " in caelum ascendendo et ad dexteram Patris sedendo, " et virtutem, " omnia subjiciendo. Matth.XXVIII, 18 : Data est mihi omnis potestas, etc.
Vel sic : " Dignus es " accipere, scilicet a creaturis, " gloriam, " id est, laudem cordis, " et virtutem, " id est, laudem operis.
Nota : Modus humiliandi se consistit in quatuor. Primo, ut ante Deum procidamus reverentiam exhibendo, adoremus ipsi serviendo, mittamus coronas, etc, bona omnia ad ipsum referendo, gratias referamus nostram fragilitatem cognoscendo. Et haec quatuor tanguntur in praemissis : procidebant, mittebant, adorabant, dicentes, etc.
" Quia tu creasti omnia, "
Id est, de non esse produxisti : et ideo referenda sunt ad te omnia, ut sic ad locum unde exeunt flumina, revertantur ut iterant fluant .
" Et propter voluntatem tuam, " id est juxta, vel secundum voluntatem tuam, " erant, " scilicet, praedestinatione, vel m sapientia, sicut in arte : sicut domus prius est in mente artificis, quam fiat in opere. " Et creata sunt, scilicet, in tempore. Quasi dicat : Qui prius erant in artificis voluntate sine tempore, creata sunt in propria existentia in tempore. Joan. I, 3 et 4 : Quod factum est, in ipso vita erat.
Hic sunt dubitabilia.
Primo, super illo verbo v. 1 : " Post haec vidi, et ecce ostium apertum, etc. " Contra : Beda : " De scriptis Ecclesiae operibus quae et qualis futura esset recapitulat eadem dicturus : " ergo male dicit : " Post haec. "
Responsio. Non refertur ordo iste ad rem sub figuris ostensam, sed ad figurarum visionem : quia sub aliis figuris modo videt statum Ecclesiae, quam prius viderat, et quantum ad hoc dicit: " Post haec vidi, etc. "
Secundo quaeritur, Cum Prophetae Veleris Testamenti prophetias suas descripserint per reges, annos, et menses, et dies : quare iste non facit sic?
Responsio Haymonis : Iste novus Propheta tempus suae prophetiae numquam descripsit per tempora, sed tantum unius diei Dominicae mentionem facit : per quod datur intelligi, quod hanc prophetiam una die tantum vidit.
Tertio, Quaeritur super illo verbo v. 7 : " Et animal primum simile leoni. " Cum Ezechiel primo ponit hominem, secundo leonem, tertio vitulum, quarto aquilam, quare Joannes primo ponit leonem, secundo vitulum, tertio hominem, quarto aquilam?
Responsio secundum Haymonem : Ezechiel primo ponit hominem servans historiae ordinem : quoniam prius natus est Christus ut homo, deinde praedicavit et terribilem vocem emisit ut leo, deinde passus est ut vitulus, postmodum ascendit ad caelos ut aquila. Joannes vero primo ponit leonem : quia Christus jam surrexit a mortuis, et fundamentum Christianae fidei maxime innititur Resur- rectioni Christi quae omnia jam Joannes viderat impleta : ideo primo ponit istud animal, scilicet, leonem, per quod signa-
tur resurrectio Christi. Quamvis ergo prius fuit ut homo et vitulus in ordine naturae, fuit tamen prius ut leo in virtute.