PARTICULA I.

Utrum aevum totum secundum totum metiatur ?

Videtur, quod non sit proprietas aevi, totum secundum totum metiri.

1. Quod enim simul et in uno suum esse non possidet totum, uno simplici totum metiri non potest: nullum factum in uno simplici suum esse possidet totum: ergo nullum eorum uno simplici totum secundam totum potest metiri. Probatio mediae est quod dicunt Boetius in libro de Trinitate, et Anselmus in Prosologio. Dicit enim Boetius, quod " cum facta totum suum esse simul habere non possint, per partes accipiunt, primas scilicet, medias, et ultimas. " Anselmus autem dicit, quod " aeviternitas factorum tota simul aeterno praesens est: cum tamen aeviterna ipsa de sua aeviternitate nondum habent quod futurum est, sicut jam non habent quod praeteritum est. " Ergo videtur, quod non conveniat ei totum secundum totum metiti.

2. Adhuc, In libro de Causis probatum est, quod nihil secundorum accipit bonitatem quae fluit a primo secundum illum modum simplicitatis quo in primo est. Prima autem bonitatum est esse. Nihil ergo secundorum habet esse secundum modum simplicitatis primi. Primi autem est iste modus, totum secundum totum habere in uno simplici. Et hoc est ideo, quia primum est in fine simplicitatis: et non potest cogitari major simplicitas, quam quod quidquid habet totum, secundum totum habeat in uno simplici. Nihil ergo secundorum hoc habere potest: esse igitur secundorum non est simul in uno possessum: ergo nec uno toto simplici indivisibili mensuratum: non ergo convenit ei totum secundum totum metiri.

In contrarium est, quod quaecumque finem habent secundum principia sui esse, numquam sunt stantia, sed continue ad finem tendentia et continue alterata. Propter quod dicit Aristoteles in V Physicorum, quod " non eadem sanitas est in mane et vespere. " In quibus ergo contrarius est effectus esse et modus, videtur, quod non possit esse nisi a contraria causa: esse autem in Angelis et in aliis perpetuis, secundum ipsa principia esse quae sunt quod est et quo est, penitus est intransmutabile: quia nec quod

est mobiliter suscipit esse, nec quo est mobiliter perficit ipsum. Quamvis autem hoc sic sit, tamen principia habent extra se quibus videntur posse mutari. Quorum unum est habitudo ad nihil ex quo facta sinit. Dicit enim Gregorius, quod " illa quae ex nihilo facta sunt, in nihilum tendunt. " Secundum est habitudo ad causam primam ex qua esse accipiunt: et cum non possent accipere esse totum ut totum, relinquitur quod accipiant ipsum in fieri secundum partes et partes: et sic videtur, quod non habeant totum esse simulet perfecte possessum. Quamvis ergo secundum id quod sunt, mobiliter non habeant esse, nec etiam secundum id quo sunt: nihilominus tamen quia secundum influentiam non simul habent, hesternum suum et crastinum cum praesenti non habent simul.

Et hoc concedendum est.

Et quod objicitur de continue tendentibus ad non esse, dicendum quod hoc est verum de his quae habent principia tendendi ad sui non esse intra suae causae principia et proxima. Et ideo dicit Aristoteles in primo Caeli et Mundi, quod de necessitate corrumpentur. aeviterna autem talia principia non habent: et ideo finem non habebunt: quamvis propter causam quae dicta est, totum esse simul in uno praesenti habere non possunt.

Et si quaeritur, Ad quid distinguantur hesternum, praesens, et futurum?

Dicendum secundum praedicta, quod ad partes temporis, ad quas per indeficientiam extenditur esse aeviternum, et ad quas etiam per indeficientiam extenditur esse aeternum, sed differenter. Illud enim quod est aeternum, non dividitur nisi divisione virtutis, in se manens simplex omnino essentia, virtute, et operatione. Esse autem aeviternum extenditur manens uno modo immutabile quoad principia intra: sed esse nec simplex est, quia non unius influentiae, sed multarum bonitatum, quae non ut una influuntur:

nec est unius virtutis, nec unius operationis. Et quod dicit Dionysius, quod " proprietas aevi est antiquum et invariabile et totum secundum totum metiri, " loquitur de aevo secundum illam acceptionem aevi, qua pro perpetuo ponitur. Unde alia translatio sic habet: " Proprietas aeterni est antiquum et immutabile et universale metiendo. "

Quidam tamen aliter dixerunt, concedentes, quod aevum omnino invariabile est, et totum secundum totum metiens, et quod esse aeviternorum indivisibile est secundum esse, etsi dividatur secundum operationem, scilicet quod intensius et minus intense contemplatur: quae operatio esset in Angelis etiamsi tempus non esset: et dicunt, quod quoad hanc operationem comparatur ad momentum temporis.

Et dicunt iterum, quod aevum accipitur duobus modis: communiter, et proprie. Proprie invariabile est penitus et invariabilium. Communiter autem dicit extensionem communicantem tempori, et sic aliquo modo est variabilium secundum actionem. Sed prima solutio magis concordat cum dictis Sanctorum. Cum enim aeternitas simplex sit, et in unitate consistens et secundum substantiam et secundum esse, et aevum deficiat ab ea: omne autem deficiens ab aliquo, deficit in oppositas proprietates: necesse est, quod aevum deficiat a simplicitate aeternitatis in aliquam compositionem, sicut aeviternum in aliquam compositionem deficit ab aeterno.

ARTICULI SECUNDI