Capitulum X. De studio et virtute orationis .

1. Sentiens Christi servus Franciscus corpore se peregrinum a Domino , cum iam ad terrena foris desideria per Christi caritatem totus esset insensibilis factus: ne foret absque consolatione dilecti, sine intermissione orans, spiritum Deo contendebat exhibere praesentem. Erat quidem oratio contemplanti solatium, dum, supernarum circuitu mansionum Angelorum concivis iam factus, ferventi desiderio quaerebat dilectum , a quo solus eum carnis paries disiungebat. Erat et operanti praesidium, dum in omnibus, quae agebat, de sua diffidens industria et de superna pietate confidens, per ipsius instantiam totum in Domino cogitatum iactabat .

Orationis gratiam viro religioso desiderandam super omnia firmiter asserebat, nullumque credens sine ipsa in Dei prosperari servitio, modis, quibus poterat, Fratres suos ad eius studium excitabat. Nam ambulans et sedens, intus et foris, laborans et vacans orationi adeo erat intentus, ut illi videretur non solum quidquid erat in eo cordis et corporis, verum etiam operis et temporis dedicasse.

2. Solitus erat nullam visitationem spiritus cum negligentia praeterire. Siquidem, cum offerebatur, sequebatur eam, et quamdiu Dominus concedebat, dulcedine perfruebatur oblata. Cum autem, intentus itineri, divini Spiritus aliquos sentiret afflatus: sociis praecedentibus, gradum figebat, novamque inspirationem ad fruitionem convertens, gratiam non recipiebat in vacuum . Suspendebatur multoties tanto contemplationis excessu, ut supra semetipsum raptus et ultra humanum sensum aliquid sentiens, quid ageretur circa se exterius, ignoraret.

Transiens namque semel per Burgum sancti Sepulcri , castrum utique populosum, pro debilitate corporis subvectus asello, obvias habuit turbas in eum prae devotione ruentes. Tractus autem et detentus ab eis, compressus quoque ac multipliciter attrectatas, insensibilis videbatur ad omnia et velut exanime corpus de his quae fiebant circa ipsum, nihil penitus advertebat. Unde cum, iam diu transito castro turbisque relictis, pervenisset ad quoddam domicilium leprosorum: quasi aliunde rediens caelestium contemplator, sollicite requisivit, quando propinquarent ad Burgum. Mens quidem ipsius in caelestibus fixa splendoribus varietates non senserat locorum nec temporum nec occurrentium personarum. Quod ipsi accidisse frequentius, sociorum eius experientia multiplex comprobavit

3. Et quia in oratione perceperat, sancti Spiritus desideratam praesentiam tanto familiarius se offerre precantibus, quanto plus invenit elongatos a strepitu mundanorum: ideo loca solitaria quaerens, ad solitudines et ecclesias derelictas oraturus nocte pergebat: ubi daemonum pugnas horribiles frequenter sustinuit, qui secum sensibiliter confligentes, nitebantur ipsum ab orationis studio perturbare. Ipse vero, armis munitus caelestibus, quanto vehementius impetebatur ab hostibus, tanto fortior in virtute et ferventior reddebatur in prece, fidenter dicens ad Christum : Sub umbra alarum tuarum protege me a facie impiorum, qui me afflixerunt. Ad daeniones autem: " Facite quidquid in me valetis, maligni spiritus et fallaces. Non enim potestis, nisi quantum vos manus superna relaxat: et ego ad perferendum omnia, quae illa infligenda decreverit, cum omni iucunditate paratus assisto ". Quam mentis constantiam superbi daemones non ferentes, abscedebant confusi.

4. Vir autem Dei solitarius remanens et pacatus, nemora replebat gemitibus, loca spargebat lacrymis, pectora manu tundebat, et quasi occultins secretarium nactus, confabalabatur cum Domino suo. Ibi respondebat iudici, ibi supplicabat patri, ibi colloquebatur amico, ibi quoque a Fratribus ipsum pie observantibus aliquoties auditus est clamorosis gemitibus apud divinam pro peccatoribus interpellare clementiam, deplorare etiam alta voce quasi coram positam dominicam passionem . Ibi visus est nocte orans, manibus ad modum crucis protensis, toto corpore sublevatus a terra et nubecula quadam fulgente circumdatus, ut illustrationis mirabilis intra mentem mira circa corpus perlustratio testis esset. Ibi etiam, sicut certis est comprobatum indiciis, incerta sibi et occulta divinae sapientiae pandebantur, quamvis illa non vulgaret exterius, nisi quantum Christi urgebat caritas, et proximorum utilitas exigebal. Dicebat enim: " Levi mercede rem impretiabilem contingit amitti, et illum qui dedit, ad non dandum iterum facile provocari ".

Quando a privatis redibat orationibus, quibus pene in virum alteram mutabatur, summopere studebat conformare se ceteris, ne forte quod foris ostenderet aura favori intus a mercede vacuaret . Cum in publico subiti afficeretur, visitatus a Domino, semper aliquid obiiciebat astantibus, ne Sponsi familiares attactus forinsecus vulgarentur. Exscreationes , gemitus, duro: anhelitus, extrinsecos nutus orans inter Fratres devitabat omnino, sive quia diligebat secretum, sive quia ad interiora reintrans, totus ferebatur in Deum Saepe talia familiaribus dixit: " Quando servus De orans visitatur divinitus, dicere debet: Istam conso lationem mihi peccatori et indigno de caelo misisti Domine, et ego illam tuae committo custodiae, qui. thesauri tui me sentio esse latronem. Cum auten ab oratione revertitur, sic debet se pauperculum et peccatorem ostendere, ac si nullam sit novam gratiam consecutus .

5. Orante autem viro Dei in loco de Portiuncula, contigit, Assisinatem episcopum venire ad eum, ut erat solitus, visitandum. Qui mox, ut locum fuit ingressus, ad cellam, in qua Christi servus orabat, plus debito fidenter accessit, pulsoque ostiolo, intraturum se ingerens, dum caput immisit Sanctumque orantem conspexit, repentino tremore concussus, obrigescentibus membris, etiam loquelam amisit, subitoque voluntate divina per vim foras propulsus, retrogrado pede procul abductus est. Stupefactus episcopus ad Fratres festinavit, ut potuit, Deoque sibi restituente loquelam, primo verbo confessus est culpam. - Contigit tempore quodam, abbatem Monasterii sancti Iustini de episcopatu Perusii obviare famulo Christi . Quo viso, abbas devotus celeriter de equo descendit, ut et viro Dei reverentiam faceret et de salute animae aliqua cum ipso conferret. Tandem, habita collatione suavi, abbas abscedens orari pro se humiliter petiit. Cui vir Deo caros respondit: " Orabo libenter ". Parum itaque discedente abbate, dixit fidelis Franciscus ad socium : " Exspecta, Frater, modicum, quia debitum volo solvere, quod promisi ". Orante autem illo, subito abbas insolitum calorem et dulcedinem hactenus inexpertam sensit in spiritu, ita quod in excessu mentis effectus, totus a se ipso in Deum defecit. Parva morula substitit, et in se reversus, virtutem orationis sancti Francisci cognovit. Maiori proinde circa Ordinem semper amore flagravit multisque factum pro miraculo retulit.

6. Solitus erat vir sanctus Horas canonicas non minus timorato Deo persolvere quam devote. Nam licet oculorum, stomachi, splenis et hepatis aegritudine laboraret: nolebat tamen muro vel parieti inhaerere, dum psalleret, sed Horas semper erectus et sine capntio, non gyrovagis oculis, non cum aliqua syncopa persolvebat. Si quando esset in itinere constitutus, figebat tunc temporis gressum, hujusmodi consuetudinem reverentem et sacram propter pluviarum inundantiam non omittens. Dicebat enim : " Si quiete comedit corpus cibum suum futurum cum ipso vermium esca, cum quanta pace ac tranquillitate accipere debet anima cibum vitae "? Graviter etiam se putabat offendere, si quando orationi deditus, vanis phantasmatibus interius vagaretur. Cum aliquid tale accideret, non parcebat confessioni, quin illud protinus expiaret. Hoc studium sic in usum converterat, ut rarissime muscas hujuscemodi pateretur. - Fecerat in Quadragesima quadam vasculum unum, ut minutias temporis, ne omnino exciderent, occuparet. Quod cum dicenti Tertiam in memoriam veniens, paululum ipsius animum distraxisset; motus fervore spiritus, vasculum igne consumsit, dicens: " Sacrificabo illud Domino, cuius sacrificium impedivit ". Psalmos cum tanta mentis ac spiritus attentione dicebat, quasi Deum presentem haberet; et cum nomen Domini in ipsis occurreret , prae suavitatis dulcedine labia sua lingere videbatur.

Ipsum quoque Domini nomen non solum cogitatum, verum etiam prolatum et scriptum, reverentia volens honorificare praecipua, Fratribus persuasit aliquando, ut omnes schedulas scriptas, ubicumque repertas colligerent mundoque loco reponerent, ne forte sacrum illud nomen ibi scriptum contingeret conculcari . Nomen autem Iesu cum exprimeret vel audiret, iubilo quodam repletus interius, totus videbatur exterius alterari, ac si mellifluus sapor gustum, vel harmonicus sonus ipsius immutasset auditum .

7. Contigit autem anno tertio ante obitum suum , ut memoriam nativitatis pueri Iesu ad devotionem excitandam apud castrum Graecii disponeret agere, cum quanta maiori solemnitate valeret. Ne vero hoc novitati posset ascribi, a Summo Pontifice petita et obtenta licentia, fecit praeparari praesepium, apportari foenum, bovem et asinum ad locum adduci.

Advocantur Fratres, adveniunt populi, personat silva voces, et venerabilis illa nox luminibus copiosis et claris laudibusque sonoris et consonis et splendens efficitur et solemnis. Stabat vir Dei coram praesepio pietate repletus, respersus lacrymis et gaudio superfusus. Celebrantur Missarum solemnia super praesepe, levita Christi Francisco sacrum Evangelium decantante. Praedicat deinde populo circumstanti de nativitate pauperis Regis, quem, cum nominare vellet, puerum de Bethlehem prae amoris teneritudine nuncupabat.

Miles autem quidam virtuosus et verax, qui, propter Christi amorem saeculari relicta militia, viro Dei magna fuit familiaritate coniunctus , dominus Ioannes de Graecio, se vidisse asseruit puerulum quendam valde formosum in illo praesepio dormientem, quem beatus pater Franciscus, ambobus complexans brachiis, excitare videbatur a somno.

Hanc quidem devoti militis visionem non solum videntis sanctitas credibilem facit, sed et designata veritas comprobat, et miracula subsecuta confirmant. Nam exemplum Francisci consideratum a mundo excitativum est cordium in fide Christi torpentium, et foenum praesepii reservatum a populo mirabiliter sanativum fuit brutorum languentium et aliarum repulsivum pestium diversarum, glorificante Deo per omnia servum suum sanctaeque orationis efficaciam evidentibus miraculorum prodigiis demonstrante.