Capitulum XI. De intelligentia Scripturarum et spiritu prophetiae .

1. Ad tantam autem mentis serenitatem indefessum orationis studium cum continua exercitatione virtutum virum Dei perduxerat, ut, quamvis non habuerit sacrarum litterarum peritiam per doctrinam, aeternae tamen lucis irradiatus fulgoribus, Scripturarum profunda miro intellectus scrutaretur acumine. Penetrabat enim ab omni labe purum ingenium mysteriorum abscondita, et ubi magistralis scientia foris stat, affectus introibat amantis. Legebat quandoque in libris sacris, et quod animo semel iniecerat tenaciter imprimebat memoriae, quia non frustra mentalis attentionis percipiebat auditu quod continuae devotionis rnminabat affectu. Querentibus aliquando Fratribus, utrum sibi placeret, quod litterati iam recepti ad Ordinem intenderent studio sacrae Scripturae, respondit: " Mihi quidem placet, dum tamen exemplo Christi, qui magis orasse legitur quam legisse, orationis studium non omittant nec tantum studeant, ut sciant, qualiter debeant loqui, sed ut audita faciant, et cum fecerint, aliis facienda proponant. Volo, inquit, Fratres meos discipulos evangelicos esse sicque in notitia veritatis proficere, quod in simplicitatis puritate concrescant, ut simplicitatem columbinam a prudentia serpentina non separent, quas Magister eximius ore suo benedicto coniunxit ".

2. Interrogatus Senis a quodam religioso viro, theologiae sacrae doctore, de quibusdam quaestionibus difficilibus intellectu, tanta claritate doctrinae divinae sapientiae patefaciebat arcana, ut vehementer stuperet vir ille peritus et cum admiratione referret: " Vere theologia sancti Patris istius, puritate ac contemplatione tanquam alis in altum subvecta, est aquila volans: nostra vero scientia ventre graditur super terram ". Licet enim esset imperitus sermone, scientia tamen plenus enodabat dubia quaestionum et abscondita producebat in lucem . Nec absonum, si vir sanctus Scripturarum a Deo intellectum acceperat, cum per imitationem Christi perfectam veritatem ipsarum descriptam gestaret in opere et per sancti Spiritus unctionem plenariam doctorem earum apud se haberet in corde .

3. Adeo etiam in ipso claruit spiritus propbetiae, ut et praevideret futura et cordium contueretur occulta, absentia quoque velut praesentia cerneret et se praesentem absentibus mirabiliter exhiberet. Tempore namque, quo .Damiatam Christianorum obsidebat exercitus, aderat vir Dei, non armis, sed fide munitus . Cum igitur die belli Christiani pararentur ad pugnam, hoc audito, Christi servus vehementer ingemuit dixitque socio suo: " Si belli fuerit attentatas congressus, ostendit mihi Dominus non prospere cedere Christianis: verum, si hoc dixero, fatuus reputabor ; si tacuero, conscientiam non evadant. Quid ergo tibi videtur Respondit socius eius dicens: " Frater, pro minimo tibi sit, ut ab hominibus iudiceris , quia non modo incipis fatuus reputari. Exonera conscientiam tuam et Deum magis time quam homines ". Quo audito, exsiliens Christi praeco salutaribus monitis Christianos aggreditur, prohibet bellum, denuntiat casum. Fit veritas in fabulam, induraverunt cor suum et noluerunt reverti. Itur, committitur et bellatur, totaque in fugam vertitur militia christiana, finem belli opprobrium regerens, non triumphum. Tanta vero strage Christianorum imminutus est numerus, ut circa sex millia fuerint inter mortuos et captivos. In quo evidenter innotuit, quod spernenda non erat sapientia pauperis: cum anima viri iusti enuntiet aliquando vera, quam septem circumspectores sedentes in excelso ad speculandum .

4. Alio quoque tempore, cum post reversionem ipsius de ultra mare Celanum praedicaturus accederet, miles quidam supplici eum devotione cum instantia magna invitavit ad prandium. Venit itaque ad militis domum, omnisque familia pauperum hospitum exsultavit ingressu . Ante vero quam cibum sumerent, iuxta solitum morem vir mente devotus offerens Deo preces et laudes, oculis stabat elevatis in caelum. Oratione completa, benignum hospitem familiariter advocatum in partem sic allocutus est: " Ecce, frater hospes, tuis victus precibus; ut manducarem, domum tuam intravi. Meis nunc cito monitis acquiesce, quoniam non hic, sed alibi manducabis. Confitere nunc peccata tua, verae poenitentiae dolore contritus, nec in te remaneat quidquam, quod veridica confessione non pandas. Reddet tibi Dominus hodie vicem, quoniam tanta devotione suos pauperes suscepisti ". Acquievit continuo vir ille sermonibus Sancti, socioque ipsius universa peccata in confessione detegens, disposuit domum suam et ad mortem suscipiendam se, quantum valuit, praeparavit. Intraverunt tandem ad mensam, et incipientibus aliis manducare, hospes subito spiritum exhalavit, iuxta verbum hominis Dei repentina morte sublatus. Sicque factum est, hospitalitatis misericordia promerente, ut iuxta verbum Veritatis Prophetam recipiens mercedem Prophetae acciperet: dum per sancti viri praenuntialionem propheticam miles ille devotus sibi contra mortis subitationem providit, quatenus, armis poenitentiae praemunitus, perpetuam damnationem evaderet et in aeterna tabernacula introiret.

5. Tempore, quo vir sanctus Reate iacebat infirmus , praebendarius quidam nomine Gedeon, lubricus et mundanus, infirmitate gravi correptus et lectulo decubans, cum ad eum fuisset delatus, lacrymose rogabat cum simul astantibus, ut ab ipso crucis signaculo signaretur. Ad quem ille: " Cum vixeris olim secundum desideria carnis, non veritus iudicia Dei, quomodo te cruce signabo ? Verum propter devotas intercedentium preces, signo te crucis signabo in nomine Domini. Tu tamen scito, te graviora passurum, si ad vomitum redieris liberatus. Propter peccatum enim ingratitudinis semper peiora prioribus inferuntur ". Signo itaque crucis super eum facto, statim qui contractas iacuerat surrexit sanus, et in laudem Dei prorumpens " Ego, inquit, sum liberatus ". Insonuerunt autem ossa renum eius, audientibus multis , veluti cum manu ligna sicca franguntur. Paucis autem interlapsis temporibus, Dei oblitus, corpus impudicitiae reddidit ; cumque sero quodam coenasset in domo cuiusdam canonici nocteque illa dormiret ibidem, subito super omnes corruit tectum domus. Ceteris autem evadentibus mortem, solus miser ille interceptus atque interemptus est. Iusto igitur Dei iudicio facta sunt novissima hominis illius peiora prioribus propter ingratitudinis vitium Deique contemptum, cum de accepta venia gratum esse oporteat, et duplo displiceat flagitium iteratum.

6. Alio quoque tempore mulier quaedam nobi-Iis, Deo devota venit ad Sanctum, ut suum ei explicaret dolorem ac remedium postularet. Habebat quidem virum valde crudelem, quem adversarium patiebatur in servitio Christi ; et ideo petebat a Sancto, quatenus oraret pro illo, ut sua Deus cor ipsius dignaretur emollire clementia. Ipse vero hoc audiens, ait illi: " Vade cum pace, indubitanter exspectans de viro tuo consolationem tibi de proximo affuturam ". Et adiecit: " Dices ei ex parte Dei et mea, quod nunc est tempus clementiae, postmodum aequitatis ". Benedictione accepta, revertitur mulier, invenit virum, denuntiat verbum. Cecidit super eum Spiritus sancius et novum factum de veteri sic facit cum omni mansuetudine respondere: " Domina, serviamus Domino et salvemus animas nostras ". Suadente igitur sancta uxore, pluribus annis caelibem vitam agentes, eodem die ambo ad Dominum migraverunt .

Miranda certe in viro Dei spiritus prophetici virtus, qua et membris iam arentibus restituebat vigorem et duris imprimebat cordibus pietatem, quamquam non minus eiusdem spiritus sit stupenda limpiditas, qua sic futurorum praecognoscebal eventum, ut etiam conscientiarum scrutaretur arcanum, quasi alter Eliseus duplicem Eliae spiritum assecutus .

7. Nam cum Senis viro cuidam sibi familiari quaedam superventura finaliter praedixisset, et vir ille peritus, de quo supra mentio facta est, quod de Scripturis cum eo conferebat aliquando, his auditis, ab eodem sancto Patre dubitando perquireret, an haec ipse dixisset, quae illius viri relatione cognoverat: non solum se illa dixisse asseruit, verum etiam quaerenti alienum eventum proprium exitum prophetando praedixit. Quod ut certius cordi eius imprimeret, quendam secretum conscientiae illius scrupulum, quem nulli viventi vir praefatus expresserat, et mirabiliter revelando explicuit et salubriter consulendo resecavit . Ad quorum omnium firmitatem accedit, quod vir ille religiosus, sicut Christi famulus ei praedixit, sic finaliter consummavit. 8. Eo quoque tempore, quo revertebatur de ultra mare, socium habens fratrem Leonardnm de Assisio, contigit, eum fatigatum et lassum parumper asellum conscendere. Subsequens autem socius, et ipse non modicum fessus, coepit dicere intra se, humanum aliquid passus: Non de pari ludebant parentes huius et mei. En, ipse equitat, et ego pedester asinum eius duco ". Haec illo cogitante, protinus de asino descendit vir sanctus et ait: " Non, Frater, convenit, ut ego equitem, tu venias pedes, quia nobilior et potentior in sacculo me fuisti ". Obstupuit illico Frater et rubore suffusus, deprehensum se recognoscens, procidit ad pedes ipsius, et lacrymis irrigatus, nudum exposuit cogitatum veniamque poposcit

9. Frater quidam Deo devotus et famulo Christi frequenti cogitatione versabat in pectore, superna fore gratia dignum, quem vir sanctus familiari complecteretur affectu, quem vero tanquam extraneum reputaret extra numerum electorum reputandum a Deo. Cum igitur, cogitationis hujusmodi crebrius vexatus impulsu, viri Dei familiaritatem vehementer optaret, nec tamen cordis sui secretum revelaret alicui, advocans eum ad se dulciter Pater pius, sic allocutus est: " Nulla te turbet cogitatio, fili, quoniam te carissimum habens, inter praecipue mihi caros libenter tibi munus meae familiaritatis et dilectionis impendo ". Miratus exinde Frater factusque devotior ex devoto, non solum in amore crevit hominis sancti, verum etiam per Spiritus sancti gratiae munus donis est maioribus cumulatns.

Cum autem in Monte maneret Alvernae cella reclusus, unus e sociis magno desiderio cupiebat habere de verbis Domini aliquod scriptum manu ipsius breviter annotatam. Gravem enim qua vexabatur tentationem non carnis, sed spiritus ex hoc credebat evadere, vel certe levius ferre. Tali desiderio languens, anxiabatur interius, quia, verecundia victus, reverendo Patri rem pandere non audebat. Sed cui homo non dixit, Spiritus revelavit. Portari namque sibi iussit a Fratre praedicto atramentum et chartam laudesque Domini iuxta Fratris desiderium propria manu scripsit et ultimo benedictionem ipsius , dicens: " Accipe ibi chartulam istam et usque ad diem mortis tuae ustodias diligenter ". Accipit Frater donum illud optatum, et statim omnis illa tentatio effugatur. Servatur littera, et cum in posterum miranda effecerit, virtutum Prancisci testimonium fuit.

10. Frater quidam erat, quantum a foris videbatur, sanctitate praeclarus, conversatione insignis, tamen admodum singularis. Omni tempore orationi vacans, tanta districtione silentium observabat, quod consueverat non verbis, sed nutibus confiteri. Accidit autem, sanctum Patrem venire ad locum videre Fratrem et de ipso cum aliis Fratribus habere sermonem. Commendantibus autem omnibus et magnificantibus illum respondit vir Dei: " Sinite, Fratres, ne mihi in eo diabolica figmenta laudetis. In veritate sciatis, quod diabolica tentatio est et deceptio fraudulenta ". Dure acceperunt hoc Fratres, tanquam impossibile iudicantes, quod tot perfectionis indiciis fraudis se commenta fucarent . Verum non post multos dies, eo Religionem egresso, evidenter apparuit, quanta luculenta interioris contuitus vir Dei cordis eius secreta perspexit.

Multorum quoque per hunc modum, qui stare videbantur, ruinam, sed et plurium perversorum conversionem ad Christum immobili veritate praenuntians, appropinquasse videbatur ad aeternae lucis speculum contemplandum, cuius fulgore mirabili absentia corporaliter, tanquam si essent praesentia, mentis eius cernebat obtutus .

11. Quodam namque tempore Vicarius suus tenebat Capitulum, ipse vero in cella orans, sequester erat et medius inter Fratres et Deum . Cum igitur unus ex ipsis, defensionis quodam contectus pallio, non se subderet disciplinae: videns hoc vir sanctus in spiritu, vocavit quendam de Fratribus et dixit ad eum: "Vidi, Frater, diabolum super illius Fratris inobedientis dorsum, collum eius tenentem astrictum, qui tali sessore subactus, obedientiae freno spreto, instinctus eius sequebatur habenas. Et cum rogarem Deum pro Fratre, subito daemon confusus abscessit. Vade igitur et dic Fratri, ut obedientiae sanctae iugo collum sine mora submittat ". Monitus per internuntium Frater statimque conversus ad Deum, ad pedes Vicarii humiliter se proiecit.

12. Alio quoque tempore conligit, duos Fratres

. ad eremitorram Graecii de remotis venire, ut virum

Dei cernerent et benedictionem multo desideratam iam tempore reportarent. Venientes et non invenientes, quia de publico iam ad cellam redierat, desolati abibant. Et ecce, recedentibus illis, cum de ipsorum adventu vel recessu nihil secundum humanum sensum percipere potuisset, praeter solitum morem egressus e cella, clamavit post eos et ipsos , iuxta quod optaverant, signo crucis facto in Christi nomine benedixit.

13. Duo Fratres venerunt aliquando de Terra Laboris , quorum antiquior nonnulla intulit scandala iuniori. Cum autem pervenissent ad Patrem, quaesivit ille a iuniore, qualiter erga ipsum se Frater socius habuisset in via. Quo respondente: " Utique salis bene ", subiunxit: " Cave, Frater, ne sub humilitatis specie mentiaris: scio enim, scio: sed exspecta modicum et videbis". Miratus est perplurimum Frater, quomodo tam absentia per spiritum cognovisset. Igitur non post multos dies, contempta Religione, foras egreditur qui scandalum fecerat Fratri et a Patre non petierat veniam nec correctionis debitam receperat disciplinam. Simulque duo in una illius claruere ruina: aequitas scilicet divinae iustitiae et perspicacitas spiritus prophetiae.

14. Qualiter autem absentibus se praesentem exhibuit, divina faciente virtute, evidenter ex superioribus innotescit, si revocetur ad mentem, qualiter absens in curru igneo Fratribus transfiguratus apparuit, et quomodo se Arelatensi Capitulo in crucis effigie praesentavit. Quod factum esse divina dispositione credendum est, ut ex praesentiae corporalis apparitione mirabili patenter claresceret, quam praesens et pervius spiritus eius luci sapientiae foret aeternae, quae omnibus mobilibus mobilior est et ubique attingens, propter sui munditiam per nationes in animas sanctas se transfert et Dei amicos et prophetas constituit . Simplicibus enim et parvulis sua pandere solet mysteria Doctor excelsus, sicut prius apparuit in David, Prophetarum eximio, et post in Apostolorum principe Petro et tandem in pauperculo Christi Francisco. Hi enim, cum essent litterarum imperitia simplices, facti sunt sancti Spiritus eruditione illustres: is quidem pastor, ut gregem pasceret Synagogae de Aegypto eductum : iste piscator, ut sagenam repleret Ecclesiae multiformitate credentium: hic autem negotiator, ut margaritam emeret evangelicae vitae, venditis et dispersis omnibus propter Christum.